İmam-Hatip Liselerinde Çalışan Öğretmenlerin Mesleki Sorunlarının Analizi ve Çözüm Önerileri

Bu araştırmanın amacı, imam-hatip liselerinde çalışan öğretmenlerin mesleki sorunlarının belirlenmesidir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik yaklaşıma göre tasarlanmıştır. Çalışma grubu, amaçlı nitel araştırma örneklem yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örneklemesi kullanılarak belirlenmiştir. Çalışma grubunu Ankara ilinin çeşitli imam-hatip liselerinde çalışan 58 öğretmen oluşturmaktadır. Verilerin toplanması amacıyla bir görüşme formu kullanılmış ve görüşmeler kayıt altına alınmıştır. Görüşmelerle elde edilen veriler, içerik analizine tabi tutularak nitel veri analizi yöntemlerinden olan Miles-Huberman modeli ile analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin sorun olarak belirlediği ilk beş tema: “Din eğitimi, öğretmen, öğrenci, okul yöneticileri ve üst yönetim kaynaklı sorunlar” olarak belirlenmiştir. Din eğitimi literatüründe öğretmenlerin mesleki sorunlarını ele alan çalışma olması ve okullarda yaşanan çeşitli ve çok sayıda soruna ilişkin nitelikli bilimsel veri sunması, bu araştırmanın önemine vurgu yapmaktadır. İmam-hatip liselerinde karşılaşılan mesleki sorunlara ilişkin din eğitimi politika belirleyiciler ile akademik çevrelerin dikkatini çekmeyi hedefleyen bu araştırmanın, literatürdeki önemli bir boşluğu kapatacağı ve konuya ilişkin ilgi uyandıracağı umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Din eğitimi, imam hatip lisesi, öğretmen sorunları, yönetici sorunları

Analysis of Professional Problems of Teachers Working in Imam-Hatip High Schools and Suggestions for Solutions

The aim of this study is to determine the professional problems of teachers working in imam-hatip (religious vocational) high schools. The research is designed according to the phenomenological approach, one of the qualitative research methods. The study group consisted of 58 teachers working in Ankara and was determined by maximum diversity sampling among purposive qualitative research sampling methods. The data obtained from the interviews analyzed with Miles-Huberman model which is one of the qualitative data analysis methods. According to the results of the research, the first five themes that teachers identified as problems were: “Religious education, teachers, students, school administrators and senior management problems”. The fact that this study deals with teachers' professional problems in religious education literature and presents qualified scientific data on various and many problems experienced in schools emphasizes the importance of this research. It is hoped that this study, which aims to attract the attention of policy makers and religious circles regarding the professional problems encountered in imam-hatip high schools, will close an important gap in the literature and arouse interest on the subject.

Keywords:

Religious education, imam hatip high school, teacher problems, administrator problems,

PDF

___

“19 Mayıs Hamidiye Anadolu İmam Hatip Lisesi’nde Kovalı Çözüm”. Erişim: 17 Ocak 2019. https://www. Gercektaraf.Com/Samsun-Haber/19-Mayis-Hamidiye-Anadolu-İmam- Hatip-Lisesinde-Kovali-Cozum-H850.Html.
“Aceleye Geldi, Hepsi Dökülüyor”. Özgür Kocaeli. Erişim: 17 Ocak 2019. http://www.ozgurkocaeli.com.tr/Aceleye-Geldi-Hepsi-Dokuluyor-255082h. htm.
Akpınar, Mahmut. “Gün Işığında Yönetim Açısından Türk Kamu Yönetiminde Açıklık ve Şeffaflık Sorunu”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 16/2 (2011): 235-261.
Alkın Şahin, Senar - Tunca, Nihal - Ulubey, Özgür. “Öğretmen Adaylarının Eğitim İnançları ile Eleştirel Düşünme Eğilimleri Arasındaki İlişki”. İlköğretim Online 13/4 (2014): 58-75.
Altıntaş, Muhammed Esat. “DKAB Öğretmenlerine Göre Suriyeli Çocukların Devlet Okullarında Karşılaştıkları Sorunlar (Nitel Bir Araştırma)”. Marife (2018). 469-499.
Altun, Sadegül Akbaba. “İlköğretim Öğrencilerinin Akademik Başarısızlıklarına İlişkin Veli, Öğretmen ve Öğrenci Görüşlerinin İncelenmesi”. İlköğretim Online 8/2 (2009): 567-586.
Aşlamacı, İbrahim. “İmam Hatip Liselerindeki Din Eğitiminin Niteliği ile İlgili Sorunlar: Okul Yöneticilerinin Görüşlerine Dayalı Nitel Bir Araştırma”. Turkish Studies 12/10 (2017): 49-80.
Aydın, Mehmet Zeki. “Okulda Din Dersi Tartışmaları (Türkiye’de Din Dersinin Tarihi, Teorik Yapısı, Bazı Ülkelerle Karşılaştırılması)”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/2 (2007): 7-51.
Aydoğan, İsmail. “İlköğretim Okullarında Okul-Çevre İlişkilerinin Düzeyi”. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 2 (2006): 121-136.
Bakay, Mehmet. “Öğretmen Devamszılığının İncelenmesi: Menderes İlçesi Örneği”. Ege Eğitim Dergisi 15/1 (2014): 233-250.
Baltacı, Ali. “Din Dersi Öğretmenlerinin Kişilik Özellikleri ile Erteleme Davranışı Eğilimleri ve Depresyon Düzeyleri Arasındaki İlişkiler”. 130-144. Yediveren Kitap, 2018.
Baltacı, Ali. “Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme”. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7/1 (2018): 231-274.
Baltacı, Ali. “Nitel Veri Analizinde Miles-Huberman Modeli”. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 3/1 (2017): 1-15.
Baltacı, Ali - Aydın, Yusuf. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Demokratik Tutumları”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/22 (2019): 58-78.
Baltacı, Ali - Coşkun, Mehmet Kamil. “Din Dersi Öğretmenlerine Yönelik Öğretmen Algısı Ölçeğinin Geliştirilmesi”. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 8/15 (Ağustos 2018): 1450-1473.
Bayrakçı, M. - Dizbay, Serdar. “Ortaöğretim Kurumlarında Okul Aile Birliklerinin Okul Yönetimine Katılım Düzeyleri”. Sakarya University Journal Of Education 3/1 (2013): 98-112.
Bozan, İrfan. Devlet İle Toplum Arasında: Bir Okul: İmam Hatip Liseleri... Bir Kurum: Diyanet İşleri Başkanlığı... İstanbul: TESEV Yayınları, 2007.
Can, Niyazi. “Öğretmenlerin Geliştirilmesi ve Etkili Öğretmen Davranışları”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1/16 (2004): 103-119.
Can, Niyazi - Ermeydan, Mustafa. “Disiplin Sorunları ve Sınıf Yönetimine İlişkin Öğretmen Ve Yönetici Görüşleri”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Eğitim Dergisi 1/1 (2017): 38-58.
Casey, Edward S. Remembering: A Phenomenological Study. Indiana University Press, 2009.
Celep, Cevat. “Okullarda İşbirlikçi Karar Verme ve Yöneticinin Rolü”. Kuram Ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 5/5 (1996): 49-58.
Cheng, Yin Cheong. School Effectiveness And School-Based Management: A Mechanism For Development. New York: Routledge, 2013.
Çalışkanoğlu, Şahin. İmam-Hatip Lisesi Öğrencilerinin Sorun ve Beklentileri (Çorum Örneği). Yüksek Lisans, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018.
Çınar, Fatih. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ve İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Tükenmişlik ve İş Doyumu Düzeylerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 22 (2015): 235-282.
Çınar, Fatih. “İmam Hatip Liselerinden Beklentiler”. Journal of International Social Research 11/60 (2018): 1243-1259.
Demirtaş, Hasan - Üstüner, Mehmet - Özer, Niyazi. “Okul Yönetiminde Karşılaşılan Sorunların Öğrenci ve Okul İle İlgili Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi 13/3 (2007): 421-455.
“Devlet Binaları Dökülüyor”. Erişim: 23 Ocak 2019. http://Bartintv.Com.Tr/ Haberler/Devlet-Binalari-Dokuluyor/870.
Doğanay, Ahmet - Çuhadar, Andaç - Sarı, Mediha. “Öğretmen Adaylarının Siyasal Katılımcılık Düzeylerine Çeşitli Etmenlerin Etkisinin Demokratik Vatandaşlık Eğitimi Bağlamında İncelenmesi”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 50/50 (2007): 213-246.
Millî Eğitim Bakanlığı, Din Öğretimi genel Müdürlüğü. “Anadolu İmam Hatip Liseleri ve İmam Hatip Ortaokulları Vizyon Belgesi”. Erişim: 12 Ağustos 2019. http://Dogm.Meb.Gov.Tr/Www/Anadolu-İmam-Hatip-Liseleri-Ve-İmam-Hatip-Ortaokullari-Vizyon-Belgesi/İcerik/526.
Ekşi, Halil - Aksak, Meryem - Yaman, Neslihan. “Öğretmenlerin Okul Yönetiminin Farklılıkları Yönetme Becerilerine İlişkin Algılarının Kişisel Anlam Profilleri ve Kurum İçindeki İnformal İlişkileri Açısından İncelenmesi”. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 44/44 (2016): 33-52.
Ertit, Volkan. Sekülerleşme Teorisi. İstanbul: Liberte, 2019.
Gross, Patrick M. Catholic Elementary School Principal İnduction: An İnvestigation of Diocesan Supports For Competent, Confident Leadership. Doktora, Creighton University, 2017.
Güven, Semra. “Sınıf Öğretmenlerinin Yeni İlköğretim Ders Programlarının Uygulanmasına İlişkin Görüşleri.” Millî Eğitim Dergisi 177 (2008): 224-235.
Helvacı, M. Akif - Çankaya, İbrahim - Bostancı, Aynur B. “Eğitim Denetmenlerinin Görüşlerine Göre Öğretmenlerin Okullarda Değişime Karşı Direnme Nedenleri ve Düzeyleri”. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi 6/1 (2013): 120-135.
Helvacı, Mehmet Akif - Aydoğan, İsmail. “Etkili Okul ve Etkili Okul Müdürüne İlişkin Öğretmen Görüşleri”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 4/2 (2011): 41-60.
Karacelil, Süleyman. “Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersinin Problemleri: Şırnak İli Örneği”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24/24 (2010): 143-163.
Karataş, Süleyman - Tabak, Necla. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programına İlişkin Öğretmen Görüşleri”. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi 3/1 (2010): 56-65.
Karateke, Tuncay. “İmam-Hatip Liselerinde İdarecilerin Karşılaştıkları Sorunlara Yönelik Nitel Bir Çalışma”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/5 (2015): 145-171.
Karateke, Tuncay. İmam-Hatip Lisesi Öğrencilerinin Sorun ve Beklentileri (Batman İli Örneği). Yüksek Lisans, Fırat Üniversitesi, 2010.
Koçak, Emel - Turan, Selahattin - Aydoğdu, Elif. “Öğretmenlerin Yetki Devri, Otonomi ve Hesap Verebilirliklerine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi”. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama 5 (2012): 117-148.
Korkmaz, Mehmet. “İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Bu Okulu Tercih Süreçleri”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16/1 (2013): 7-40.
Lale, Cem Celil. “Ortaklar İmam Hatip Okulu Yıkılmak Üzere”. Haber Aydın. Erişim: 05 Ağustos 2018. https://www.Haberaydin09.Com/ Haber/ 2562730/ Ortaklar-İmam-Hatip- Okulu-Yikilmak-Uzere.
Maxwell, Joseph A. “Designing A Qualitative Study”. The SAGE Handbook of Applied Social Research Methods 2 (2008): 214-253.
Memduhoğlu, Hasan Basri. “Türk Eğitim Sisteminde Okulların Yönetimi ve Okul Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sorunsalı”. Millî Eğitim Dergisi 176 (2007): 86-97.
Meydan, Hasan - Hasanov, Behram - Dikmen, Fatmanur. “Nasıl Bir Çocuk? (Zonguldak İlindeki Velilerin Çocuklarında Görmek İstedikleri Değerlerin Okul Türü Değişkenine Göre Analizi)”. Değerler Eğitimi Dergisi 13/29 (T.Y.): 149-190.
Nasuhbeyoğlu, Vural. “Eğitim De Okullar Da Dökülüyor”. Evrensel.Net. Erişim: 15 Eylül 2018. https://Www.Evrensel.Net/Haber/361429/Egitim-De-Okullar-Da-Dokuluyor? A=9a303.
Oktay, Ercan - Pekküçükşen, Şerife. “Yerel Yönetimlerin Demokratikleşmesinin Bir Aracı Olarak Sivil Toplum Kuruluşları-Türkiye İçin Kısa Bir Değerlendirme”. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 2009/1 (2009): 172-186.
Öcal, Mustafa. İmam-Hatip Liseleri ve İlköğretim Okulları. İstanbul: Ensar Neşriyat, 1994.
Öcal, Mustafa. “Müdürlerine Göre İmam-Hatip Liseleri”. Din Öğretimi Dergisi 30 (1991): 36-65.
Özkan, Metin - Arslantaş, H. İsmail. “Etkili Öğretmen Özellikleri Üzerine Siralama Yöntemiyle Bir Ölçekleme Çalişmasi”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 15/1 (2013): 311-330.
Poucher, Jesse Wayne. Relationship-Contingent Self-Esteem Predicts Self-Sacrifice To Resolve Conflict in the Face of More Severe Conflict. Doktora, The University of Texas, 2018.
Sakız, Gönül. “Etkili Öğretmenlik ve Öğretmen Niteliğinin Geliştirilmesi”. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi 9/2 (2016): 214-244.
Selvitopu, Abdullah - Taş, Ali - Bora, Veysel. “Ortaöğretim Öğrencilerine Kazandırılması Gereken Değerlere İlişkin Velilerin Okuldan Beklentileri”. Kastamonu Eğitim Dergisi 23/3 (2015): 979-994.
West, David D’Layne. An Analysis of Principal Burnout And Job-Person Fit Among Elementary, Middle, And High School Principals in Alabama. Doktora, Liberty University School of Education, 2018.
Yeğin, Hüseyin İbrahim. “Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri”. EKEV Akademi Dergisi 58/58 (2014): 315-332.
Zengin, Mahmut. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Eğitim Öğretim Yeterlik Algıları”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/27 (2013): 1-28.