Abdullah B. Es-sıddîk EL-ĞUMÂRÎ, Çevirmen: Hüseyin AKYÜZ

Muhaddislere Göre Hadis Ezberleyenlerin Ünvanları

Abdullah b. es-Sıddîk el-Ğumârî (1910-1993), XX. Yüzyılda yaşamış Mağrib’in yetiştirdiği önemli hadis âlimlerinden sayıldığı kadar fıkıh ve usûl-i fıkıh âlimi olmasıyla da meşhurdur. Bu çalışmada el-Ğumârî’nin “Da’vetu’l-Hak” dergisinde yayımlanan “Rutebu’l-Hıfz İnde’l-Muhaddisîn” adlı makalesi Arapça’dan Türkçe’ye tercüme edilmiştir. Tercümede metne bağlı kalınmış ve yazarın atıfta bulunduğu kaynaklar tespit edilmeye çalışılmıştır. el-Ğumârî, makalesinde hadisle meşgul olan kimselerin tâlib, hüccet ve hâkim gibi lakaplarla tavsif edilmesini hatalı bulmuştur. Ona göre böylesi unvanları ancak hadisçilerin ıstılahlarına vâkıf olmayan kimseler kullanmıştır. O, muhaddislerin unvanlarının bilinenin aksine müsnid, muhaddis, müfîd, hâfız ve emîrü’l-mü’minîn fi’l-hadîs olduğunu söylemiştir. Ardından bu unvanları ayrıntılara girerek ele almıştır.

Anahtar Kelimeler:

Emîru’l-Mü’minîn fi’l-Hadîs, Müsnid, Hâfız, Muhaddis, Hadis, Abdullah b. es-Sıddîk el-Ğumârî.

Description Of Hadith Memorizers According To The Traditionalists (Muhaddithin)

Abdullah b. es-Sıddîq al-Gumarî (1910-1993) who lived in the twentieth century, is also famous for being a scholar and a scholar of the jurisprudence which is considered as one of the most important hadith scholars raised by the Maghrib. In this study, the article "Rutebu'l-Hifz Inde'l-Muhaddithîn" published in al-Ğumârî's "Da'vetu'l-Hak" was translated into Arabic from Turkish. The translator has preserved the meaning of the original text and attempted to identify the source of the author's references. al-Gumarî found that the ones who are busy with the hadith in the article are mistaken for nicknames such as aspirants, authoritave source and ruler. According to him, such titles have been used only by those who do not have the knowledge of the hadiths. He said that, contrary to the known names of the hadith memorizers, it is owner of a chain of transmission (müsnid), the transmitter of Prophetic traditions (muhaddiths), müfîdh, hafidh and ameerul-Mu’mineen fil-Hadeeth/The Leader of the Faithful in Hadeeth. He then took these titles in detail.

Keywords:

Ameerul-Mu’mineen fil-Hadeeth/The Leader of the Faithful in Hadeeth, Musnid/Owner of a chain of transmission, Hafidh/Protector, Muhaddith/Scholar of Hadith, Abdullah b. es-Sıddîq al-Gumarî.,

PDF

___

Bezzâr, Ebû Bekir Ahmed b. Amr b. Abdulhalik el-Basrî, el-Bahru’z-Zehhâr (Müsnedu’l-Bezzâr), thk. ‘Adil b. Sa’d, Mahfûzurrahman Zeynullah, Mektebetu’l-Ulûm ve’l-Hikem, Medine, 1409/1988.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, el-Câmi'u’s-Sahîh, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.
Dârekutnî, Ebu’l-Hasen Ali b. Ömer b. Ahmed, el-İlzâmât ve’t-Tetebbu’, thk. Ebû Abdurrahman Mukbil b. Hadî el-Vadiî, Dâru Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1405/1985.
Deylemî, Ebû Şücâ’ Şîreveyh b. Şehridâr b. Şîreveyh el-Hemedânî, el-Firdevs bi Me’sûri’l-Hitâb, thk. Es-Sa’îd b. Besyunî Zağlul, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1406/1986.
Ebû Avâne, Yakub b. İshâk b. İbrahim el-İsferâyînî, Mustahrec, thk. Eymen b. Arif ed-Dimeşkî, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 1419/1998.
Ebû Davud, Suleyman b. el-Eş’as es-Sicistânî, Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.
Ebû Nuaym el-İsfahânî, Ahmed b. Abdullah b. Ahmed b. İshak, Târîhu İsfahân, thk. Seyyid Kesravi Hasan, Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, Beyrut, 1410/1990.
Ebû Yâlâ, Ahmed b. Ali b. el-Müsennâ, Müsnedu Ebî Ya’lâ, thk. Hüseyin Selim Esed, Dâru’l-Me’mûn, Dimeşk, 1404/1984.
el-Ğumârî, Ebu'l-Fazl Abdullah Muhammed es-Sıddîk el-Hasenî el-İdrîsî, Kitâbu Bidei’t-Tefâsîr, Dâru’r-Reşâdi’l-Hadîse, ed-Dâru'l-Beyzâ 1406/1986.
…………….., Sebîlu’t-Tevfîk fi Tercemeti Abdullah es-Sıddîk el-Ğumârî, Mektebetu’l-Kahire, Kahire, 1433/2012.
İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yusuf b. Abdillah el-Kurtubi, et-Temhîd li-ma fı’l-Muvatta minel-Me’ani ve’l-Esânîd, thk. Mustafa b. Ahmed el-Alevî ve Muhammed Abdülkebir el-Bekrî, Vizâretu Umûmi’l-Evkâf, Mağrib, 1387/1967.
İbn Adiyy, Ebû Ahmed Abdullah Cürcânî, el-Kâmil fî Duafâi’r-Rical, thk. Âdil Ahmed Abdulmevcût, Ali Muhammed Mu’avvız, el-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1418/1997.
İbn Ebî Hâtim er-Râzî, Ebû Muhammed Abdurrahman Muhammed, Kitâbu’l Cerh ve’t-Ta’dil, Dâru İhyau’t-Turasi’l-Arabî, Beyrut, 1372/1952.
İbn Hacer el-Askalânî, Şihâbuddin Ebu’l-Fazl Ahmed b. Ali, Lisânu’l-Mîzân, Abdulfettah Ebû Gudde, Dâru’l-Beşâiri’l-İslamiyye, Beyrut, 1423/2002.
…………….., Tehzîbu’t-Tehzîb, Dâiretu’l-Me’ârif, Hindistan, 1326.
İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Ahmed, Kitâbu’s-Sikât, Dâiretu’l-Me’ârif, Haydarâbâd, 1393/1973.
…………….., el-Mecrûhîn, thk. Mahmud İbrahim Zâyed, Dâru’l-Va’y, Halep, 1396.
İbn Kesir, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer, et-Tefsîru’l-Kur’ani’l-Azîm, thk. Sâmî b. Muhammed Selâme, Dâru Taybe, yy., 1420/1999.
İbnu’l-Cevzî, Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, Kitâbu’l-Mevzûât, thk. Abdurrahman Muhammed Osman, el-Mektebetu’s-Selefiyye, Medine, 1386-8/1966-8.
Hamâde, Faruk b. Muhammed, Abdullah b. es-Sıddîk el-Ğumârî el-Hâfız en-Nâkıd, Dâru’l-Kalem, Dimeşk 1427/2006.
Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit, Şerefu Ashâbi’l-Hadîs, thk. Amr Abdu’l-Mun’im Selîm, Mektebetu İbn Teymiyye, Kahire, 1417/1996.
…………….., Târihu Bağdad, thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf, Dâru’l- Ğarbi’l-İslâmî, Beyrut 1422/2002.
Heysemî, Ebu’l-Hasan Nureddin Ali b. Ebî Bekr, Mecmau’z-Zevâid ve Menbau’l-Fevâid, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1412.
Kâdî İyâz, Ebu'l-Fazl İyaz b. Musa b. İyaz el-Yahsubi, Tertibu'l-Medârik ve Ta’krîbu’l-Mesâlik li-Ma'rifeti A'lâmi Mezâhibi Malik, thk. Muhammed b. Tâvît et-Tancî ve dğr., Matbaatu Fedâle, Rabat, 1965-1981. Malik b. Enes, el-Muvatta, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.
Münâvî, Muhammed Abdürraûf, Şerhu’ş-Şemaili'n-Nebeviyye ve Hasaisi’l-Muhammediyye (Ali el-Kârî’nin Kitâbu Cemi’l-Vesâil fî Şerhi’ş-Şemâil’inin Hâmişinde), Matbaatü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, Mısır, tsz.
Müslim, Ebu’l-Hasan Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nisâbûrî, el-Künâ ve’l-Esmâ, thk. Abdürrahim Muhammed Ahmed el-Kaşkarî, İmadetü’l-Bahsi’l-İlmî bi’l-Câmiati’l-İslamiyye, Medine, 1404/1984. …………….., Sahîhu Müslim, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.
Nesâî, Ebû abdurrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali, es-Sünenü’l-Kübrâ, thk. Hasan Abdülmün’im Şelebî, Müessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1421/2001.
en-Numeyrî, Muhammed b. Abdurrahman b. Ali, Kitâbu’l-İ’lâm bi Fadli’s-Salâti ale’n-Nebîyyi ve’s-Selâm, thk. Hüseyin Muhammed Ali Şükri, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2009.
Râmehürmüzî, Ebu Muhammed el-Hasan b. Abdurrahman b. Hallad el-Farisi, el-Muhaddisu’l-Fâsıl Beyne’r-Râvî ve’l-Vâ’î, thk. Muhammed Accâc el-Hatîb, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1404.
Taberânî, Ebu’l-Kâsım Suleyman b. Ahmed b. Eyyûb, el-Mu’cemu’l-Evsât, thk. Abdulmuhsin b. İbrahim el-Huseynî, Dâru’l-Harameyn, Kahire, 1415.
…………….., el-Mu’cemu’l-Kebîr, thk. Hamdî Abdulmecid es-Selefî, Mektebetu İbn Teymiyye, Kahire,1415/1994.
Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kuran (Tefsîru’t-Taberî), thk. Ahmed Muhammed Şakir, Müessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1420/2000.
Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa, Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.
Sehâvî, Şemsuddîn Muhammed b. Abdurrahman, el-Kavlu’l-Bedî’ fi’s-Salâti ale’l-Habîbi’ş-Şefî’, Dâru’r-Reyyân li’t-Türâs, Beyrut, tsz.
…………….., el-Mekâsıdu’l-Hasene fî Beyâni Kesîrin mine’l-Ahâdîsi’l-Muştehera ale’l-Elsine, thk. Muhammed Osman el-Hişt, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1405/1985.
Subkî, Ebû Nasr Taceddîn İbnu’s-Sübkî Abdulvehhab b. Ali b. Abdülkafi, Tabakâtu’ş-Şafiiyyeti’l-Kübra, thk. Mahmûd Muhammed Tanahi, Abdulfettah Muhammed el-Hulv, Daru’l-Hicr, Kahire, 1413/1992.
Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekr, Tedrîbu’r-Râvî fî Şerhi Takrîbi’n-Nevevî, thk. Ebû Kuteybe Nazar Muhammed el-Faryâbî, Mektebetu’l-Kevser, Beyrut, 1415.
Şâşî, Ebû Saîd Heysem b. Küleyb b. Süreyc, el-Müsned, thk. Mahfûzurrahmân Zeynüddîn, Mektebetu’l-Ulûm ve’l-Hikem, Medine 1410.
Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Osman, Mîzânu’l-İ’tidâl fî Nakdi’r-Ricâl, thk. Ali Muhammed el-Becâvî, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 1382/1963.
…………….., el-Mukıza fi İlmi Mustalahi'l-Hadîs, thk. Abdulfettah Ebu Gudde, Mektebetu'l-Matbû’âti'I-İslamî, Haleb, 1412.
…………….., Siyeru A’lâmi’n-Nubelâ, thk. Şuayb el-Arnavut, Muhammed Nu’aym el-Arkasûsî, Müessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1405/1985.
…………….., Tezhîbu’t-Tehzîbu’l-Kemâl fî Esmâi’r-Ricâl, thk. Eymen Selâme vdğr., el-Fârûku’l-Hadîsiyye, Kahire, 1425/2004.
…………….., Tezkiretü’l-Huffâz, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1419/1998.
Zeylaî, Ebû Muhammed Abdullah b. Yusuf, Nasbu’r-Râye li Ehâdisi’l-Hidâye, thk. Muhammed Avvâme, Müessesetu’r-Reyyân, Beyrut, 1418/1997.

Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2014
Yayıncı: İslâmî İlimleri Araştırma ve Yayma Vakfı (İSİLAY) İlahiyat Araştırmaları Merkezi (İLAMER)

Arşiv