Şia'da Kur'an'ın Mevsukiyeti Sorunu: el-İntisar Adlı Eser Özelinde Bir Değerlendirme / The Matter of the Reliability of the Quran in Shia: An Evaluation in Scope of the Work Entitled al-Intisar / إشكالية موثوقية القرآن عند الشيعة: تقييم خاص لكتاب الانتصار

Bu makalede; Kur’an’ın korunmuşluğu ve tahrif konusu Ehl-i Sünnet ve İmâmiyye Şiası arasındaki tartışmalar, Kâdî Ebû Bekir Bâkıllânî’nin (öl. 403/1013) el-İntisâr li’l-Kur’an isimli eseri örnekliğinde ele alınmıştır. Makale iki kısma ayrılmıştır. Birinci kısım bazı Şiî âlimlerin Kur’an’ın lafzına yönelik ekleme ve çıkarma iddialarını, ikinci kısımda ise Kur’an’ın ilâhî ve beşerî tedbirlerle korunmuşluğuna yönelik tespitleri içermektedir. Bazı Şiî ulemanın Kur’an metnine yönelik tahrif iddialarının çok boyutlu olduğunu görmekteyiz. Şia’nın özellikle Hz. Ali’nin hilafeti ve Ehl-i Beyt ile alakalı âyet ve sûrelerin mevcut Kur’an’da yer almadığına, yer alanların da tahrif edildiğine, Kur’an’ın hem lafız hem de anlam düzeyinde değiştirildiğine, birtakım ekleme ve çıkarmaların yapıldığına dair iddialar ele alınmıştır. İlk dönem kaynaklarında ve klasik dönem eserlerinde, tahrif iddiasının üzerine inşa edildiği Hz. Ali’nin, Hz. Ebû Bekir’in cem ettiği, Hz. Osman’ın istinsah ederek resmi mushaf haline getirdiği Kur’an nüshasında bu iddialarla alakalı bilgilere ulaşılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Kur’an, Vahiy, Tahrif, Mevsûkiyet, Ehl-i Sünnet

The Matter of the Reliability of the Quran in Shia: An Evaluation in Scope of the Work Entitled al-Intisar

In this article, the discussions between “The Protection of Quran and the subject of Tahrif” (Ahl al-Sunnah and Imamiyya Shia) were performed based on the example of al-Intisar li al-Quran by Qadi Abu Bakr Baqillani (d. 403/1013). The article is divided into two sections. The first section includes the claims of some Shiite scholars about the addition and subtraction to the words of the Quran, and the second contains the determinations regarding the protection of the Quran through divine and human precautions. It is clear that the claims of certain Shia scholars regarding the falsification of the Quran are multi-dimensional. Certain Shiite claims that the verses and surahs regarding Ali’s caliphate and Ahl al-Bayt are not present in the Quran, that the relevant verses have already been changed, that wordings and meanings in the Quran have been altered, and that certain additions and reductions have been performed were all reviewed. Evidence regarding these claims were searched in the early sources, classical period works, and the Quran, verses which were collected by Ali and Abu Bakr, and converted into an official book by Uthman.

Keywords:

Tafsir the Quran, revelation, alteration, reliability, Ahl al-Sunnah, Shia,

PDF

___

Adam, Baki. “Tevrat ve İncil’in Tahrifi ile İlgili Kur’an Âyetlerinin Anlaşılması Sorunu”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 27 (1997), 368-379.

Adam. Yahûdi Kaynaklarına Göre Tevrat. İstanbul: Pınar Yayınları, 2001.

Âlûsî, Ebü’s-Senâ Şihâbuddîn Mahmûd b. Abdillah. Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’ani’l-Azîm ve’s-Seb‘i’l-Mesânî. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2005.

Âlûsî. Bulûğu’l-Ereb fî Ma’rifeti Ahvâli’l-Arab. Nşr. Muhammed Behcetü’l-Eserî, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts.

Bâkıllânî, Ebû Bekir Muhammed b. Tayyib. el-İntisâr li’l-Kur’an. thk. Ömer Hasan el-Kıyâm. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 2004.

Bâkıllânî. Îcâzu’l-Kur’an. Thk. Mahmud Muhammet Mezrûa. Cidde: Mektebetü Künûzil Mârife, 2006.

Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail el. el-Câmiu’s-Sahîh. İstanbul: y.y., 1992.

Câferiyyân, Rasûl. Ükzübetü Tahrifi’l-Kur’an Beyne’ş-Şîâ ve’s-Sünne. Tahran: y.y., 1985.

Cürcânî, Seyyid Şerif Ali b. Muhammed. Kitabu’t-Tâ’rifat. Beyrut: Dar’ul Kutubi’l İlmiyye, 1995.

Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş‘as es-Sicistânî. es-Sünen. İstanbul: y.y., 1992.

Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Ali el-Endelüsî. el-Bahru’l-Muhît. Beyrut: 2010.

Elik, Hasan. Kur’an’ın Korunmuşluğu Üzerine. İstanbul: İFAV Yay., 2009.

Kaddûrî, Ganim. Resmu’l-Mushaf, Bağdat: Dirâsetu’l-Luğaviyyetut’Târihiyye, 1982.

Goldziher, Ignaz, Klasik Arap Literatürü. çev. Azmi Yüksel & Rahmi Er. Ankara: İmaj Yay., 1993.

Goldziher. “Ehl-i Kitaba Karşı İslâm Polemiği”. çev. Cihad Tunç. İslâmî İlimler Enstitüsü Dergisi 5/7 (1980), 257.

Gökkır, Necmeddin. “Kur’an-ı Kerim Açısından İlahi Kitapların Tahrifi Meselesi” İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (2000), 212-256.

Hamîdullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. Çev. Salih Tuğ, İstanbul: İrfan Yayımcılık, 1993.

Hamîdullah. Kur’an-ı Kerim Tarihi. çev. Salih Tuğ. İstanbul: İFAV Yay., 2010.

Hizmetli, Sabri. İslam Tarihi: Başlangıçtan İlk Dört Halife Devri Sonuna Kadar. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay., 1991.

İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdulmelik b. Hişâm. es Sîratu’n-Nebeviyye. nşr. Mustafa es-Sekâ-Îbrâhîm el Ebyârî-Abdülhafîz Şelebî. Beyrut: Dâr’ul-Mârife, 2012.

İbn Kesîr, İmâdüddîn Ebu’l-Fidâ İsmâîl b. Ömer ed-Dımeşkî. Tefsîru’l-Kur’an’il-Azîm. Beyrut: y.y., 1991.

İbn Manzûr, Ebû’l-Fadl Cemâluddîn Muhammed b. Mukrim. Lisân’ul-‘Arab. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2003.

İbn Teymiyye, Takiyyuddin Ahmed b. Abdulhâlim. Mecmau’l-Fetâvâ. Dabat: y.y., ts.

İbn Teymiyye. İktizâu’s-Sırâtı’l Mustakîm Muhâlefete Ashabi’l-Cehîm. thk. Muhammed Hamîd. Kahire: y.y., 1369/ 1950.

İbn Teymiyye. Muvâfakatu Sarîhi’l-Ma‘kûl li-Sahîhi’l-Menkûl. Beyrut: y.y., 1985.

İbn Akîl. ez-Ziyâdetü ve’l-İhsân fi Ulûmi’l-Kur’an. Kahire: y.y., 2016.

İbnu’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Ali. Zâdu’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsîr. Beyrut: Mektebi’l İslâmî, 1987.

İhsan İlahi Zahir. Şia’nın Kur’an, İmamet ve Takıyye Anlayışı. çev. Sabri Hizmetli & Hasan Onat. Ankara: Afşaroğlu Matbaası, 1984.

Kalkaşendî, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Ali. Subhu’l-Â’şâ fî Sıâati’l-İnşâ (fî Kitâbeti’l-İnşâ). Mısır: el-Muessesetü’l-Mısriyyetü’l-Âmme, ts.

Karadaş, Şaban. Şia'da ve Sünni Kaynaklarda Kur’an Tarihi. İstanbul: Ekin Yay., ts.

Küleynî, Ebû Câfer Muhammed b. Ya‘kûb b. İshâk er-Râzî. el-Kâfî fi’l-Usûl, Kitâbi Fadli’l Kur’an. Beyrut: y.y., 2005.

Kummî, Ebû Ca’fer İbn Bâbeveyh (Şeyh Sadûk). Risâlet’ül-İ’tikâdâti’l-İmâmiyye. Şiî- İmâmiyye'nin İnanç Esasları. çev. Ethem Ruhi Fığlalı. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay., 1978.

Kummî. Tefsîru’l-Kummî. Beyrut: y.y., 1991.

Kurdî, Muhammed Tahir b. Abdu’l-Kadir. Târîhu’l-Kur’an ve Ğarâibu Resmihî ve Hükmihî. Thk. Ahmed Îsa el-Mâsırâvî. Riyad: y.y., 2009.

Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed. Tefsîr’ul-Kurtubî. Thk. Sâlim Mustafa Bedrî. Beyrut: Dâru’l Kutubi’l-İlmiyye, 2010.

Makrîzî, Takiyyuddîn b. Abbas Ahmed b. Ali. Kitabu'l Mevâiz ve'l-Î'tibar bi Zikri'l-Hıtât ve'l-Âsâr. el-Ma'ruf bi'l-Hitât el-Makrizî. Kahire: y.y., 1270.

Muhaysîn, Muhammed Sâlim. Târihu’l-Kur’an’il-Kerim. Medine: Davetu’l-Hak, 2008.

Müslim, Ebû’l-Huseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nisâburî. es-Sünen, İstanbul: y.y., 1992.

Nas, Taha. “İcmâ Teorisi ve Bâkıllânî’nin Etkisi”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 27/30 (2014), 1-37.

Nasr Hamîd, Ebû Zeyd. İşkâliyyâtu’l-Kırâe ve Âliyyâtu’t-Te’vîl. Beyrut: el-Merkezu’s-Sekâfıyyu’l-Arabî, 1996.

Necefî, Muhammed Ahmed. Şiâ ve tahrif’il-Kur’an. Beyrut: y.y., 1982

Önder, Mehmet. Antika ve Eski Eserler Kılavuzu. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yay., 1988.

Öztürk, Mustafa. Kur’an-ı Kerim Meali, Ankara: Ankara Okulu Yay., 2014.

Öztürk. Kur’an Dili ve Retoriği. Ankara: Ankara Okulu Yay., 2010.

Öztürk. Tefsirde Ehl-i Sünnet Şia Polemikleri. Ankara: Ankara Okulu Yay., 2008.

Öztürk. Kur’an’ın M’utezilî Yorumu Ebû Müslim el- İsfahânî Örneği. Ankara: Ankara Okulu Yay., 2008.

Öztürk, Mustafa & Ünsal, Hadiye. Kur’an Tarihi. Ankara: Ankara Okulu Yay., 2016.

Râzî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer b. Huseyn el-Kureşî. Mefâtîhu’l-Ğayb. Beyrut, Dâru’l-Kutubi’l İlmiyye, 1990.

Rıza, Muhammed Reşid. Tefsiru’l Kurani’l-Kerim. Mısır: Menar Matbaası, 1353.

Rıza. Muhammedî Vahiy. çev. Salih Özer. Ankara: y.y., 1991.

Sayrafî, Ebû Abdillah. Nuketu’l-İntisâr li Naakli’l Kurân l’il Bâkillânî, Nşr. Muhammed Zağlûl. İskenderiye: y.y., 1971.

Subhi’s-Sâlih. Mebâhis fi Ulûmi'l-Kur’an. Beyrut: y.y., 1990.

Suyûtî, Celâleddîn Abdurrahman b. Ebî Bekir. el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’an. thk. Fevvaz Ahmet Zemerlî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-Arabî, 2011

Taberî, Ebû Câfer Muhammed b. Cerîr. Câmi’u’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’an. Beyrut: y.y., 2005.

Tarakçı, Muhammet. “Tevrat ve İncil’in Tahrifi ile İlgili Kur’an Âyetlerinin Anlaşılması Sorunu”. Usûl Dergisi, İslam Araştırmaları, 2/2 (Temmuz-Aralık 2004), 34-54.

Tabarânî, Ebû’l-Kâsım Suleymân b. Ahmed. Mu’cemü’l-kebîr. Musul: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, 1983.

Yıldırım, Arif. “Kelâmi Açıdan Tevrat ve İncil Meselesi”. Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 26, (2006), 12-20.

Zeccâc, Ebu İshak İbrâhîm İbnü’s-Seri. Meâni’l Kur’an ve İrâbuhu. Beyrut: y.y., 1988.

Zerkânî, Muhammed Abdu’l-Azîm. Menâhîlu’l-İrfân fî Ulûmi’l-Kur’an. Beyrut: y.y., 1998.

Zerkeşî, Ebû Abdillah Bedruddîn Muhammed b. Abdillah. el-Burhân fî‘Ulûmi’l-Kur’an. Beyrut: Mektebetu’l-Asriyye, 2009.