Meslek Etiği İmkân ve İşlevi Açısından Tıp Etiği / Medical Ethics in Terms of the Possibilities and Functions of Professional Ethics / أخلاقيات مهنة الطب من خلال منظومة الأخلاقيات العملية وواجباتها

Ahlâk, tarihi gelişim süreci içerisinde, felsefenin hem teorik, hem pratik konuları arasında yer almaktadır. Ahlâk, aynı zamanda felsefe dışında dinlerin, hukukun ve toplumun en önemli değerlerinden biridir. Ahlâk felsefesi kendisine bu değerleri konu edinen felsefe disiplinidir. Etik, ahlâk felsefesidir. Etik, günümüz felsefe disiplinleri içerisinde güncelliğinden hiçbir şey kaybetmeksizin önemini korumaktadır. Günümüzde çalışma hayatı içerisinde ortaya çıkan etik sorunlara çözüm üretebilmek için etik ilke ve kodlara gereksinim vardır. Meslek etiği kodları mesleki idealleri, normları, mesleki uygulama standartlarını ve bunların ihlal edilmesi durumunda ne gibi yaptırımların uygulanabileceğini belirlemektedir. Tıp etiği, tıp ve sağlık alanındaki mesleki normların belirlenmesini, bilimsel ve pratik çalışmaların, tutum ve davranışların iyi ve kötü yönünden, etik açısından değerlendirilmesini ve ahlâkî ikilemlerin çözüme kavuşturulmasını hedefleyen bir disiplindir. Uygulamalı etiğin ele aldığı en önemli araştırma konularından biri tıp etiğidir. Bu çalışmada meslek etiği normlarının etik imkân ve sınırları bağlamında tıp etiğinin önemini vurgulamak ve tıp etiğini etik kuramlar çerçevesinde incelemek hedeflenmiştir. Bu bağlamda “etik”, “tıp etiği”, “deontoloji” ve “biyoetik” gibi kavramlar üzerinden başlıca etik ve epistemolojik problemlerin neler olduğu, bu problemlerin çözümüne yönelik yaklaşımlar, yarar ilkesi”, “zarar vermeme ilkesi”, “özerklik ve aydınlatılmış onam ilkesi” ve “adalet ilkesi” gibi ilke kural ve değer yargıları ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Etik, Ahlâk, Meslek Etiği, Tıp etiği, Deontoloji, Erdem

Medical Ethics in Terms of the Possibilities and Functions of Professional Ethics

Moral, within the process of historical development, take part among both theoretic and practical subjects of philosophy. Moral, at the same time, is one of the most prominent values of religions, law, and society without the philosophy. Moral philosophy is a philosophical discipline which examines these values. Ethics is the philosophy of moral. Ethics remains important without losing its currency within the present philosophical disciplines. In order to find a solution for ethic problems which arose within the present labor life, ethic principles, and codes are needed. Professional ethic codes determines professional ideals, norms, professional execution standards and what kind of sanctions might be imposed in case of violation of these codes. Medical ethics is a discipline which aims to determine the professional norms in the fields of medicine and health, to evaluate the

Keywords:

Ethics, moral, professional ethics, medical ethics, deontology, virtue,

PDF

___

AYDIN, Erdem, Tıp Etiği, Güneş Tıp Kitabevi, Ankara 2006.
AYDIN, İnayet, Akademik Etik, Pegem Akademi Yayınları, Ankara 2016.
BAYAT, Ali Haydar, Tıp Tarihi, İzmir 2003.
CEVİZCİ, Ahmet, Etiğe Giriş, Paradigma Yayınları, İstanbul 2002.
CEVİZCİ, Ahmet, Uygulamalı Etik, Say Yayınları, İstanbul 2013.
DURAK, Nejdet- İrğat, Muhammet, “Değersizleşme ve Yabancılaşma Bağlamında Tüketim Ahlakı ve İnsan”, İlahiyat Akademi Dergisi, 2016, C. 2, S. 3, s. 75-88.
DURKHEIM, Emile, Meslek Ahlâkı, Çev. Mehmet Karasan, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1986.
ERDEMİR, A. Demirhan, Tıbbi Deontoloji ve Genel Tıp Tarihi, Bursa 1996.
“Ethics: Metaethics, Normative Ethics, Applied Ethics”, The Internet Encyclopedia of Philosophy, Page 1/9, http://www.utm.edu/research/iep/e/ethics.html, e.t. 15.07.2018.
FİLİZÖZ, Berrin, “Etik ve Etiğe İlişkin Temel Kavramlar”, İşletme Etiği, Ed. Zeyyat Sabuncuoğlu, Beta Basım Yayım, İstanbul 2011, ss. 1-38.
GALENOS, “Erdemli bir Hekimin Filozof Olması Gerekir”, Çev. Mübahat Türker Küyel; Erdem, 4/1, Ankara 1988, ss. 501-524.
GROSS, Michael L., “Medical Ethics Education: to what Ends?”, Journal of Evaluation in Clinical Practice, 7, 4, p. 387-397.
GRÜNBERG, David, “Uygulamalı Etik ve Aristoteles’te Etik-Retorik İlişkisi”, I. Ulusal Uygulamalı Etik Kongresi Kitabı, ODTÜ Felsefe Bölümü, Ankara 2003, s. 207-210.
HARRİS, John, Bioethics, Oxford University Press, New York 2001.
HATEMİ, Hüsrev, “Etik, Tıbbi Etik ve Deontoloji”, Medikal Etik, İstanbul 2001.
HEİMSOETH, Heinz, Ahlâk Denen Bilmece, Çev. Nermi Uygur, İstanbul 1978.
KEKLİK, Nihat, Türk-İslam Felsefesi Açısından Felsefenin İlkeleri, İstanbul 1987.
KIYAK, Yahya, Lectures on Medical Ethics, İstanbul 1987.
KOCA, Suat, “Ahlâk Kavramı Üzerine Etimolojik ve Semantik Bir Araştırma”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 57:2 (2016), ss.121-135.
KOSLOVSKİ, Peter, “Etik ve Hekimlik Sanatı”, Etik ve Meslek Etikleri içinde, Yay. Haz. Harun Tepe, Ankara 2000.
KUTLUER, İlhan, “Câlînûs,” TDV İslam Ansiklopedisi, C. 7, İstanbul 1993, ss.32-34.
KÜKEN, A.Gülnihal, “Endüstri Devrimi Öncesinde Çalışma Ahlâkı ve Endüstri Devrimi”, Felsefe Dünyası, Sayı: 23, Kış 1997, ss. 187-199.
KÜYEL, Mübahat Türker, “Bilimin Felsefeye Dayandığı Görüşünün Bir Timsali Olarak Galenos”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt: 32, Sayı: 12, ss. 67-75, Ankara 1988.
MATHEW, S- SİMİTH, Gerald Birney, A Dictionary of Religion and Ethics, Ed. by. Shalier s-, London, 1921.
ÖRS, Yaman, “Biyotıp Etiği ve Felsefenin Sınırları”, Etik ve Meslek Etikleri içinde, Haz. Harun Tepe, Ankara 2000.
ÖZDEMİR, Süleyman, “Günümüz Türkiye’sinde Akademik İş Ahlâkı Çalışmalarına Genel Bakış”, İşletmelerde İş Etiği, Ed. Sabri Orman-Zeki Parlak, Sosyal Yayınlar, İstanbul 2009, ss.301-336.
ÖZDEN, Ömer, Ahîlik ve Erzurum, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2017.
PELİN, Serap Şahinoğlu - Örs, Yaman, “Tıp Evrimi ve Hekim Andı”, Türk Tıp Tarihi Kongresi III., Türk Tarih Kurumu Basımevi, İstanbul 1993.
PELİN, Serap Ş., “Hekim Andının Evrimi”, Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi, C. 2, S. 1, 1994, ss. 3-7.
PİEPER, Annemarie, Etiğe Giriş, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 1994.
SARI, Nil, “Hekim-Hasta İlişkilerinde Güven Bunalımı ve İhmal Edilen Erdemler Ahlâkının / Etiğinin Önemi”, Uluslararası Katılımlı 3. Ulusal Tıp Etiği Kongresi Kongre Kitabı, C. 1, Bursa 2003, ss. 3-13.
SULLIVAN, Mark D., “Ethical Principles in Pain Management”, Pain Medicine, Volume 1, Number 3, 2000, s. 274-278.
TEPE, Harun, Etik ve Metaetik, T.F.K.Y., Ankara 1992.
TEPE, Harun, “Etik”, ed. İ. Kuçuradi-D. Taşdelen, Anadolu Üniversitesi Yay., Eskişehir 2011.
The Cambridge Dictionary of Philosophy, Ed. Robert Audi, Cambridge Univesity Press, 1996.
UĞURLU, M. Cemil, “Hipokrat”, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, C. 50, S. 2, 1997, ss. 67-78.
URAL, Şafak, “Epistemolojik açıdan Değerler ve Ahlâk”, Doğu Batı Düşünce Dergisi, S. 4, Ankara 1998, ss. 41-49.
ÜLGENER, Sabri F., İktisadi Çözülmenin Ahlâk ve Zihniyet Dünyası, Der Yayınları, İstanbul 1981.