Kriz Yönetimi Açısından Hz. Peygamber’in Göç Sorununa Yaklaşımı Ve Güncel Değeri / The Prophet’s Approach to the Issue of Migration Considering Crisis Management and the Current Value of this Approach / القيمة المعاصرة لأسلوب النبي صلّ اللّه عليه وسلّم في إدارة الأزمات

Ortadoğu’da yaşanan iç çatışmaların bir sonucu olarak ortaya çıkan göç dalgası ve göç sorunu insanî, toplumsal, ekonomik, siyasî, hukukî vs. yönlerden bölgesel ve küresel bir krize dönüşerek varlığını sürdüren bir mesele haline gelmiştir. Yaşanan göç sorunlarının çözümü ise, her şeyden önce başarıyla yürütülmesi gereken bir kriz yönetimine ve anlayışına bağlıdır. İslâm Peygamberi Hz. Muhammed’in (sas) yaşadığı döneme baktığımızda, kendisi ve kendisine inanan arkadaşlarının da benzer sorunlara muhatap kaldıkları görülmektedir. Bizatihi kendisi de bir Muhâcir/göçmen olan Hz. Peygamber’in, göç hâdisesine ve göçten kaynaklanan sorunlara yaklaşım tarzı ve çözümleri, günümüzde yaşanan benzer sorunların çözümüne yönelik katkılar sunabilecek bir değere ve öneme sahiptir. Bildiride öncelikle kriz ve kriz yönetiminin anlamı ve mahiyeti hakkında bilgiler verilmiş, akabinde Hz. Muhammed ve ilk İslâm toplumunun yaşadığı göçlere değinilmiştir. Bu arada Hz. Muhammed’in kriz yönetiminde gözettiği temel ilkelere vurguda bulunularak, göç sorununa ve göç sorunundan kaynaklanan krizlere nasıl baktığı, bu hususta ne tür çözümler ürettiği, sonuçta söz konusu sorunlara pozitif bir yaklaşım sergileyerek nasıl birer fırsata ve olumlu gelişmelere çevirdiği araştırılmış ve incelenmiştir. Göç sorununa ilişkin Hz. Muhammed tarafından ortaya konulan ilke ve uygulamalar, halen yaşanmakta olan güncel göç sorunlarının çözümüne sunabileceği katkılar açısından da değerlendirilmiş, konuyla ilgili bazı tespit ve önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Hz. Peygamber, Hadis/Sünnet, Hicret, Kriz, Kriz Yönetimi

The Prophet’s Approach to the Issue of Migration Considering Crisis Management and the Current Value of this Approach

The migration issue and movement, which occurs as a result of domestic conflicts in the Middle East, has become a current matter by turning a regional and world-wide crisis in many aspects such as human, social, economic, political, judicial, etc. First of all, solutions of the immigration depend on a crisis management that should be conducted effectively. As can be seen in the period of the prophet Mohammad, he and his companions had similar migratory problems. As an immigrant himself, the Prophet Mohammad’s approaches and implications regarding migration and migration-based problems have a considerable importance which could make contributions to the current similar problems. In this paper, first, the meaning of crisis and crisis management are discussed, and then the immigration movements of the prophet Mohammad and first Islam society are addressed. Meanwhile, emphasizing on prophet Mohammad’s fundamental principles in crisis management, this paper examines his perspective on migration issues and migration-based crises, his solution implications, and how he figures the problems out and makes them opportunities by showing a positive approach. This paper also assesses Prophet Mohammad’s principles and practices related to migration issues in terms of their contributions to the solution current migratory problems, and thereby it makes some determinations and suggestions.

Keywords:

Prophet Mohammed, Hadith/Sunnah, Immigration, Crisis, Crisis Management,

PDF

___

ABDURRAZZÂK, Ebû Bekr Abdurrazzâk b. Hemmâm (ö. 211/826), el-Musannef, thk. Habîburrahmân el-A‘zamî, el-Mektebu’l-islâmî, Beyrût 1983.
AFZALUR RAHMAN, Sîret Ansiklopedisi, çev. Yusuf Balcı vd., İnkılâb yay., İstanbul 2003.
AHMED B. HANBEL, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî (ö. 241/855), Müsnedu’l-İmâm Ahmed b. Hanbel, thk. Şu‘ayb el-Arnavût vd., Müessesetu’r-risâle, Beyrut 2001.
APAK, Âdem, “Hz. Peygamber’in Hicret Sonrası Medîne’de Örnek Toplum Oluşturma Adımları Üzerine”, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı Sempozyumu, İslâmî İlimler Dergisi Yayınları, Ankara 2007.
AŞMÂVÎ, Muhammed İbrâhim, “Fıkhu’t-tahtît li’l-mustakbel fî dav’i’s-sünne ve’s-sîre”, el-İstişrâf ve’t-tahtîti’l-müstakbelî fi’s-sünneti’n-nebeviyye, Dubai 2011.
BAYRAKTAR, Râsim, “Zorunlu Göçten Ulus-Ötesi Yurttaşlığa”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2013/2, c. 12, sayı: 24, ss. 109-126.
BEGOVİÇ, Aliya İzzet, İslâmî Yeniden Doğuşun Sorunları, çev. Rahman Ademi, Fide yay., İstanbul 2010.
BELÂZURÎ, Ahmed b. Yahya b. Cabir (ö. 279/892), Futûhu’l-buldân, Dâru’l-hilâl, Beyrût 1988.
BEYHAKÎ, Ebû Bekr Ahmed b. el-Huseyn b. Alî (ö. 458/1066), es-Sünenu’l-kubrâ, thk. M. Abdulkâdir Atâ, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrût 2003.
BİLÂL, Yahya, “Nusûs kavâ‘idiyye fi’s-sünneti’n-nebeviyye li-idâreti’l-ezmât”, el-İstişrâf ve’t-tahtîti’l-müstakbelî fi’s-sünneti’n-nebeviyye, Dubai 2011.
BUHÂRÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil (ö. 256/870), el-Câmiu’s-sahîh, thk. M. Züheyr b. Nâsır en-Nâsır, Dâru tavki’n-necât, 2002.
BULAÇ, Ali, “Asr-ı Saadet’te Siyâsî Olayların Panoraması”, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadet’te İslâm, Ensâr Neşriyat, İstanbul 2007.
ÇELİKKAN, Osman, “Uluslararası Kriz Yönetimi”, Krizler ve Kriz Yönetimi, Barış kitap, Ankara 2012.
CEMEL, Sıddîka Muhammed Süleyman, el-Hedyu’n-nebevî fî idâreti’l-ezmâti’l-ictimâ‘iyyeti’l-‘âmme, el-Câmiatu’l-Ürdüniyye, Ammân 2008.
DEMİRCİ, Ahmet Emre, “Örgütsel Krizlere İlişkin Algısal Farklılıklar”, (Sümer, Haluk & Pernsteiner, Helmut Kriz Yönetimi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul 2009 içinde).
EBÛ DÂVÛD, Ebû Dâvûd Süleyman b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî (ö. 275/889), Sünenu Ebî Dâvûd, thk. Şuayb el-Arnavût, M. Kâmil Karabellî, Dâru’r-risâleti’l-alemiyye, 2009.
EBÛ SÜLEYMAN, Abdulhamid, Müslüman Aklın Krizi, çev. Yasemin Savur, Mahya yay., İstanbul 2012.
EZRAKÎ, Ebu’l-Velîd Muhammed b. Abdullah b. Ahmed el-Mekkî (ö. 250/864) Ahbâru Mekke ve mâ câe fîhâ mine’l-âsâr, thk. Ruşdî es-Sâlih Mulhis, Dâru’l-Edülüs, Beyrût, tsz.
FİLİZ, Erdinç, Türk Kamu Yönetiminde Kriz Yönetimi, Alfa Aktüel Yay., İstanbul 2007.
HADÂRÎ, Hadârî, Meş’al Muhammed, İdâretu’l-ezmât fî ilmi’-idâreti’l-muâsır ve inikâsâtihâ fi’s-sünneti’n-nebeviyye, Mısır, tsz.
HAMİDULLAH, Muhammed, İslâm Peygamberi, çev. Salih Tuğ, İrfan Yay., İstanbul 1990.
HAMİDULLAH, “Hicretten Sonra Medîne’de Hz. Peygamber’in Davranışlarındaki Hoşgörü”, çev. Mustafa Aşkar, Diyanet İlmi Dergi, 1995, cilt: XXXI, sayı: 1, s. 3-11, Ankara 1995.
HARÂİTÎ, Ebû Bekr Muhammed b. Ca‘fer es-Sâmirî (ö. 327/939), Mekârimu’l-ahlâk, thk. Eymen Abdulcâbir, Dâru’l-âfâkı’l-arabiyye, Kahire 1419/1999.
İBN HİŞÂM, Abdulmelik b. Hişâm b. Eyyûb el-Himyerî (ö. 218/833), es-Sîretu’n-nebeviyye, thk. Mustafa es-Sekâ vd., Matbaatu Mustafa el-Bâbî, 1955.
İBN MÂCE, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî (ö. 273/887), Sünenu İbn Mâce, thk. Şu‘ayb el-Arnavût vd., Dâru’r-risâleti’l-âlemiyye, 2009.
İBN ZENCEVEYH, Ebû Ahmed Hamîd b. Mahled el-Horasânî (ö. 251/865), el-Emvâl, thk. Şakir Zîb Feyyâz, Merkezu’l-Melik Faysal, es-Suûdiyye 1986.
KAMALİ, Mohammed Hashim, “İslâmi Bakış Açısıyla Vatandaşlık Kavramı”, çev. Ercan Eser, Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3, 3 (2013/3), ss. 133-171.
KEYLÂNÎ, Abdullah İbrahim, İdâretu’l-ezme, mukârabetu’t-turâs ve’l-âhar, Kitâbu’l-Ümme, sayı: 131, yıl: 29, Katar 2010.
MÜSLİM, Ebu’l-Huseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî (ö. 261/875), Sahîhu Müslim, thk. M. Fuâd Abdulbakî, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrût 1991.
NESÂÎ, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şu‘ayb (ö. 303/915), Sunenu’n-Nesâî (el-Muctebâ mine’s-sunen), thk. Abdulfettah Ebû Gudde, Mektebu’l-matbûâti’l-islâmiyye, Haleb 1986.
NESÂÎ, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şu‘ayb (ö. 303/915), es-Sünenu’l-kubrâ, thk. H. Abdulmun’im Şelebî, Müessesetu’r-risâle, Beyrût 2001.
ÖNKAL, Ahmet, “Hicret”, DİA, TDV yay., İstanbul 1998, XVII, 458-462.
SALLÂBÎ, Ali Muhammed, Siyer-i Nebi, çev. Sadullah Ergün vd., Ravza yay., İstanbul 2014.
SANCAKLI, Saffet, “Fakirlik ve Zenginlik Hadisleri Üzerine Bir Deneme”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.V, sy.1, Sivas 2001, s. 331-378.
ŞAHÂTA, Huseyn Huseyn, İdâretu’l-ezmâti’l-iktisâdiyyye (mevâkif min hayâti’r-rasûl (sas), Külliyetu’t-Ticâre Câmiatu Ezher, tsz.
ŞAHİN, Cengiz, “Yurt Dışı Göçün Bireyin Psikolojik Sağlığı Üzerindeki Etkisine İlişkin Kuramsal Bir İnceleme”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, c. 21, sy: 2, Ankara 2001.
ŞEYH, Susan Sâlim, İdâretu ve mu‘âlecetu’l-ezmât fi’l-İslâm, Dâru’n-neşr li’l-câmiât, Mısır 2003.
TDK, Türçe Sözlük, Ankara 1988.
TİRMİZÎ, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevra (ö. 279/892), Sünenu’t-Tirmizî, thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf, Dâru’l-garbi’l-islâmî, Beyrut 1998.
TUTAR, Hasan, Kriz ve Stres Yönetimi, Seçkin yay., Ankara 2011.
TUZCU, Ayla, Bademli, Kerime, “Göçün Psikososyal Boyutu”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry 2014; 6 (1), ss. 56-66.
ZEYLAÎ, Cemâluddin Abdullah b. Yusuf (ö. 762/1360), Tahrîcu’l-ehâdîsi ve’l-âsârı’l-vâkıati fî Tefsîri’l-Keşşâf li’z-Zemahşerî, Dâru İbn Huzeyme, 1994.
https://zete.com/turkiyede-mimari-proje-cizdirilen-suriyeli-bilim-insanini-obama-abdye-getirtti/ e.t. 09.04.2016.
http://www.arkitera.com/haber/25826/suriyeli-gocmenler-arasinda-kac-mimar-var-biliyor-muyuz_ e.t. 09.04.2016.