Anlam ve Eylem Olarak Şefkat Kavramı / The Concept of Compassion as a Meaning and Action / مفهوم الشفقة معنى وفعلا

Kavram, bir şeyin dilden bağımsız varlığıdır. Bu varlık duruma göre dış dünyada ve ona bağlı olarak zihinde bulunmaktadır. Bir davranış düzeni olarak İslâm Ahlâkı, kavramları ve ıstılahlarıyla birlikte teorik olarak, ortaya konulup sonra uygulanmış bir sistem değildir. Vahiy önce Hz. Peygamberin şahsında etkin olmuş; çeşitli zamanlarda değişik vesilelerle nazil olan ayetler onun hayatında insicamlı bir bütün teşkil etmiştir. Hz. Peygamberin etrafındaki insanlar vahye; hem lisanı haliyle (Kur’an-ı Kerim) hem de bilfiil hayat/rol model (Sünnet-i Nebî) olarak bu bütünlük içerisinde şahit olmuşlar ve bunu da bir hayat tarzı olarak üstlenmişlerdir.[1] Böylece dilden ve fiilden bağımsız olduğu ifade edilen kavram/anlam/murat, eyleme ve söyleme dönüşmek suretiyle somutlaşmıştır. Şefkat kavramı ile ilgili olarak düşündüğümüzde durum şu minvaldedir. Allah, ‘Müşfik’ olunmasını vahyetmiş, Hz. Peygamber bu emri, gereğini yerine getirmek ve tatbikatını göstermek üzere yaşama/sünnete dönüştürmüş, Sahabe-i Kiramın da aynı minval üzere Rasûlullâh’a ittiba etmesiyle bu içerik ‘şefkat’ olarak isimlendirilmiştir. Bu isimlendirmenin süreçleri, -şefkat kavramının anlamı ve bu anlamın ıstılah/terim haline dönüşmesi- irdelenirken; kavramın, Arap Dilinde, Kur’an’ı Kerim’de ve Hadislerdeki kullanımı ele alınmak suretiyle isabetli bir sonuca varılabilir. Bu nedenle, şefkat kavramını Arap dili açısından inceleyeceğiz. Şefkati emretmesi, öğretimi ve eğitimine kaynaklık etmesi nedeniyle de Kur’an’daki ifadesine bakacağız. Uygulama sahasına inişi, hayata aksedişi Hz. Peygamberin anlayıp anlamlandırması yönüyle de Hadislerde yer alış biçimini ele alarak kavramı tanımaya/tanıtmaya çalışacağız. [1] Tahsin Görgün, Cafer Sadık Yaran, Aliye Çınar, Enver Uysal, İslam Ahlak Esasları, ANÜ, Yay., 2015. 66.

Anahtar Kelimeler:

Sünnet, şefkat, kavram, anlam, eylem

The Concept of Compassion as a Meaning and Action

A concept is the existence of something independent of language. This being is present in the external world and in the mind depending on the situation. Islamic Morality as a system of behavior is not a system which has been put forward and applied together with its concepts and perspectives. Revelation initially became effective in the person of the Prophet; the verses, which were used for various occasions at various times, constituted a coherent whole in his life. The people around the Prophet witnessed the revelation both as their language (Quran) and as a real life / role model (Sunnah) in this integrity and adopted it as a life style. Thus, the concept/meaning/aim, which is stated to be independent of language and verb, was embodied by being transformed into action and discourse. When we think about the concept of compassion, the situation is as follows. Allah ordered man to be affectionate, the Prophet implemented this order in life / sunnah to fulfill the necessity and to demonstrate his practice, and this content was named as ‘compassion’ as the Companions of the Prophet obeyed Him.

Keywords:

Sunnah, compassion, concept, meaning, action,

PDF

___

Ahmed Muhammed b. Hanbel, Müsned, thk, Şuayb el-Arnaûdî, Âdil Mürşîd, Müessetü’r-Risâle Yay., Beyrut, 1995-1416, XXII, 463, 506.
Akay, Hasan, İslamî Terimler Sözlüğü, İşaret Yay., Ankara 1995.
Asım Efendi, Seyyid Ahmet, Kamus Tercümesi, TYEKB. Yay., İstanbul, 2013.
Budak, Selçuk, Psikoloji Sözlüğü, Bilim ve San’at Yay., Anakara 2003.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâil, Sahîhu’l-Buhârî, Çağrı Yay., İstanbul, 1981.
Develioğlu, Ferit, Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lûgât, Aydın Kitabevi Yay., Ankara 2007, 1121.
Doğan, Mehmet, Büyük Türkçe Sözlük, Vadi Yay., Ankara 2001.
Elmalılı, Muhammed Hamdi, Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, Eser Yay., İstanbul, 1970.
Fidan Ahmet, Kardaş, Nevin, Önen, Salih, Gökdemir, Sevgi, Erkıran, Hanifi, Koç, Hasan, Başbuğ, Namiye, Türkçe Sözlük, Millî Eğitim Basımevi, Yay., Ankara 1979.
Fîrûz, Âbâdî, el-Kamûsu’l-Muhît, İhya’u-Türasi’l-Arabî, Yay., Beyrut, 1991.
Foulquıe, Paul, Pedagoji Sözlüğü, Terc. Cenap Karakaya, Sosyal Yay., İstanbul 1994.
Görgün, Tahsin, Cafer, Sadık, Yaran, Aliye, Çınar, Enver, Uysal, İslam Ahlak Esasları, ANÜ, Yay., 2015.
İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ İmâdü’d-Dîn, İsmail b. Ömer, Hadislerle Kur’an Tefsîri, trc., Bekir Karlığa, Bedrettin Çetiner, Çağrı Yay., İstanbul 1991.
İbn Manzûr, Ebu'l-Fadl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî, Lisânü'l-Arab Beyrut 1956.
Karaman, Fikret, Karagöz, İsmail, Paçacı, İbrahim, Canbulat, Mehmet, Gelişgen, Ahmet, Ural, İbrahim, Dini Kavramlar Sözlüğü, DİB Yay., Ankara, 2010.
Karaman, Hayrettin, Çağırıcı, Mustafa Dönmez, İbrahim Kâfi, Gümüş, Sadretin, Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, DİB Yay., Ankara 2007.
Kısakürek, Necip Fazıl, Çile, Büyük Doğu Yay., İstanbul, 1992.
Kutluer, İlhan, “Muhabbet”, DİA, ,İstanbul, 2005.
Köse, Saffet, Genetiği ile oynanmış Kavramlar ve Aile Medeniyetinin Sonu, Mehir Vakıf Yay., Konya 2015.
Mustafa, İbrahîm, Mu’cemu’l-Vesîd, Mektebetül-İslâmiyye Yay.,tsz., yy.
Mutçalı, Serdar, Arapça Türkçe Sözlük, Aralık Yay., İstanbul 1995.
Müslim, Ebu'l-Hüseyin b. el- el-Haccâc, el-Kuşeyri en-Nisâbûrî Sahîhu Müslim, Thk., Halîl, Memûn Şeyhâ, Dâru’l-Marife, Lübnan, 2005.
Nesâî, Ebû Abdurrahman b. Şuayb, Sünen, thk., Çağrı Yay., İstanbul 1981.
Özön, Mustafa Nihat, Osmanlıca Türkçe Sözlük, İnkılap Yay., Anakara 1979.
İsfahanî, Râgıp, Müfredat, Trc., Abdulbaki Güneş, Mehmet Yolcu, Çıra Yay., İstanbul, 2012.
Rıza, Ahmet, Mucemi Metni’l-Luğa, Dar-ı Mektebi’l-Hayat, yay., Beyrut tsz.
Ersoy, Mehmet Akif, Safahat, Ankara 2010.
Serinsu, Ahmet, Sürmeli, Nedim, Alkan, Mehmet, Akyürek, Arif, Deliser, Ömer, Baştürk, Bilal, Çınar, Ayhan, Yusuf, Ali, Dîni Terimler Sözlüğü, MEB, Yay., 2008, 137.
Şemseddin Sâmî, Kamus-i Türkî, Çağrı Yay., İstanbul, 2001.
Tarhan, Nevzat, Duyguların Psikolojisi, Timaş Yay., İstanbul 2013.
Tarhan, Nevzat, Makul Çözümler Aile İçi İletişim Rehberi, Timaş Yay., İstanbul, 2007.
Tirmîzî, Ebû Îsâ Muhammed bin Îsâ, Sünen, thk., Beşâr b. Avâd, Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, Beyrut 1996.
Türk Dil Kurumu, Büyük Türkçe Sözlük, Erişim Tarihi: 17.02.2016, http://www.tdk.gov.tr.
Uludağ, Süleyman, Tasavvufî Terimler Sözlüğü, Kabak Yay., İstanbul 2001.
Yeğin, Abdullah, Badıllı, Abdulkadir, Hekimoğlu, İsmail, Çam, İlham, Osmanlıca Türkçe Büyk Lügat, Ziya Ofset, Yay., İstanbul 1993.
Zebîdi, Ebu'l-Feyz Murtaza Muhammed b. Muhammed, Tacü'l-Arus Min Cevahiri'l-Kamus, thk., Abdu’s-Settar Ahmet Ferac, Daru’l-İhya’i-Türasi’l-Arabiyye, Lübnan, 1965.