Türkiye’de Sanayi Üretimi, Kapasite Kullanım Oranı ve Üretici Fiyatları Arasındaki Asimetrik İlişki Doğrusal Olmayan ARDL Modeli Yaklaşımı

Bu çalışmada Türkiye’de kapasite kullanım oranı ve üretici fiyatlarının sanayi üretim endeksi üzerindeki etkileri, asimetrik şokların da göz önünde bulundurulmasıyla 2007:1-2022:9 dönemi için incelenmiştir. Fiili kapasitenin toplam kapasiteye yaklaştırılması ve üreticilerin yüksek olmayan maliyetlerle üretim yapması her ülke için öncelikli makroekonomik amaçlar arasındadır. Bu nedenle, kapasite kullanım oranındaki artışların sanayi üretimini olumlu, üretici fiyatlarındaki artışların ise olumsuz etkilemesi beklenmektedir. Bu çalışmada ise bu faktörlerden kaynaklanan sanayi üretimi artış ve azalışlarının ne derecede olduğu ve asimetrik bir şekilde gerçekleşip gerçekleşmediği incelenmektedir. Doğrusal olmayan gecikmesi dağıtılmış otoregresif (NARDL) model sonuçlarına göre, Türkiye’de kapasite kullanım oranında meydana gelen %1’lik bir artış sanayi üretimini %1,63 artırırken %1’lik bir düşüş sanayi üretimini %1,27 azaltmaktadır. Öte yandan, üretici fiyatlarındaki %1’lik bir artış sanayi üretimini %0,06 azaltırken bu faktördeki düşüşler ise sanayi üretimi üzerinde istatistiki olarak anlamlı bir etkigöstermemektedir. Pozitif ve negatif şokların aynı oranda etki etmemesi ve hatta üretici fiyatlarındaki negatif şokların anlamlı bir etkisinin dahi gözlenememesi, Türkiye’de kapasite kullanımı ve üretici fiyatlarından sanayi üretimine yansıyan şokların asimetrik bir yapıda olduğuna işaret etmekte olup, bu durum Wald Testi aracılığıyla reddedilen simetri hipotezleri ile de teyit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sanayi üretimi, Kapasite kullanım oranı, Üretici fiyatları, Asimetri, Doğrusal olmayan ARDL

The Asymmetric Relationship Among Industrial Production, Capacity Utilization Rate, and Producer Prices in Türkiye: The Nonlinear ARDL Model Approach

This study investigates the asymmetric impacts of capacity utilization rate and producer prices on the industrial production index in Türkiye over the 2007:1-2022:9 period. Approximating actual capacity to full capacity and enabling firms to produce at lower costs are primary macroeconomic objectives for every country. Therefore, increases in capacity utilization are expected to positively affect and increases in producer prices affect to negatively affect industrial production. This study examined whether or not these factors cause asymmetric increases and decreases in industrial production. According to the nonlinear autoregressive distributed lag (NARDL) model results, a 1% increase in the capacity utilization rate raises industrial production by 1.63% while a 1% decrease in the same factor reduces industrial production by 1.27%. On the other hand, a 1% increase in producer prices reduces industrial production by 0.06% while decreases in the same factor have no statistically significant impact. The fact that positive and negative shocks do not affect at the same rate implies that the shocks from capacity utilization rate and producer prices on industrial production have an asymmetric structure. This evidence has also been proven through the rejection of the symmetry hypotheses as tested by the Wald test.

Keywords:

Industrial production, Capacity utilization rate, Producer prices, Asymmetry, Nonlinear ARDL,

Tam Metin

___

Abdioğlu, Z. (2013). Türkiye için Enflasyonu Hızlandırmayan Kapasite Kullanım Oranı Tahmini, Journal of Yaşar University, 8(31), 5296-5323. google scholar
Arabacı, Ö. & Arabacı, R. Y. (2008). Kapasite Kullanım Oranları ve Enflasyon İlişkisi: Türkiye Örneği, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2), 93-109. google scholar
Baek, J. & Kim, H. S. (2013). Is Economic Growth Good or Bad for the Environment? Empirical Evidence from Korea. EnergyEconomics, 36, 744-49. doi:10.1016/j.eneco.2012.11.020. google scholar
Daly, E. H. (1974). Steady-state economics versus growthmania: A critique of the orthodox conceptions of growth, wants, scarcity and efficiency. Policy Sciences, 5, 149-167. google scholar
Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American statistical association, 74(366a), 427-431. google scholar
Elliott, G., Rothenberg, T. J. & Stock, J. H. (1996). Efficient Tests for an Autoregressive Unit Root. Econometrica, 64:4, 813-836. google scholar
Gültekin, H. & Taştan, B. (2022). Covid-19 ve Enflasyonun Sanayi Üretim Endeksi Üzerindeki Etkisi, Journal of Economics and Administrative Sciences, 23(3), 790-799, DOI: https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1110912 google scholar
Kırca, M. & Canbay, Ş. (2019). Türkiye’de Üretici Fiyat Endeksi ile Sanayi Üretim Endeksi Arasindaki Simetrik ve Asimetrik Nedensellik İlişkilerin Analizi. I. Uluslararası İktisat, İşletme ve Sosyal Bilimler Kongresi’nde sunulan bildiri, Karabük Üniversitesi ECONDER, Karabük Üniversitesi, Karabük. google scholar
Koç E., Kaya, K. & Şenel, M. C. (2016). Türkiye’de Sanayi Sektörü ve Temel Sanayi Göstergeleri - Sanayi Üretim Endeksi, Mühendis ve Makine, 57 (682), 42-53. google scholar
Koç E., Şenel, M. C. & Kaya, K. (2017). Türkiye’de Ekonomik Göstergeler - İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı, Mühendis ve Makine, 58(689), 1-22. google scholar
Meadows, D. H., Meadows, D. L., Randers, J. & Behrens, W. W. (1972). The limits to growth, a report for the Club of Rome’s project on the predicament of mankind. Universe Books. google scholar
Narayan, P. K. & Smyth, R. (2006). What Determines Migration Flows from Low-Income to High-Income Countries? An Empirical Investigation of Fiji-Us Migration 1972-2001. Contemporary Economic Policy, 24, 332-42. google scholar
Ogungbenle, S. (2022). Trade Openness, Manufacturing Capacity UtilizationRate and Output Expansion Nexus in Nigeria, European Journal of Science, Innovation and Technology, 2(1), 124-133. google scholar
Olorunfemi, S., Obamuyi, T. M., Adekunjo, F. O. & Ogunleye, E. O. (2013). Manufacturing Performance in Nigeria: Implication for Sustainable Development, Asian Economic and Financial Review, 3(9), 1195-1213. google scholar
Oshati, T., Ogechi, A. F. & Okotie, Y. S. (2020). Capacity Utilization and the Role of Services Sector in Industrialization of Nigeria, African Scholar Publications & Research International, 18(7), 171-197. google scholar
Öcal, M. F. (2013). Türkiye’de Sanayi Üretim Endeksi ve İmalat Sanayi Eğilim Göstergeleri Arasındaki İlişkinine Ekonometrik Analizi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 242-258. google scholar
Panopoulou, E. & Pittis., N. (2004). A comparison of autoregressive distributed lag and dynamic OLS cointegration estimators in the case of a serially correlated cointegration error. The Econometrics Journal, 7, 585-617. google scholar
Pesaran, M. H. & Shin, Y. (1999). An Autoregressive Distributed Lag Modelling Approach to Cointegration Analysis. In Econometrics and Economic Theory in the 20th Century The Ragnar Frisch Centennial Symposium; Edited by Steinar Strom. Cambridge: Cambridge University Press, 371-413. google scholar
Pesaran, M. H., Shin, Y. & Smith, R. J. (2001) Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16, 289-326. google scholar
Petek, A. & Şanlı, O. (2019). Türkiye’de Gayrisafi Yurtiçi Hasıla, Döviz Kurları ve Sanayi Üretim Endeksinin Kapasite Kullanım Oranları Üzerine Etkileri: Zaman Serileri Analizi, International Review of Economics and Management, 7(1), 49-73. google scholar
Pekçağlayan, B. (2021). Türkiye’de Sanayi Üretim Endeksinin Belirleyenleri: ARDL Modeli, İstanbul İktisat Dergisi, 71, 435-456. google scholar
Shin, Y., Yu, B., & Greenwood-Nimmo, M. (2014). Modelling asymmetric cointegration and dynamic multipliers in a nonlinear ARDL framework. In Festschrift in honor of Peter Schmidt (pp. 281-314). Springer, New York, NY. google scholar
Smaoui, F., Smaoui F. & Kammoun, N. (2022). The Response of Industrial Production to the Macroeconomic Factors: New Evidence for Tunisia, Global Scientific Journals, 10(9), 376-396. google scholar
TUİK (2022). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Ekonomik-Guven-Endeksi-Aralik-2022-45565 google scholar
TUİK (2023a). https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=iktisadi%20faaliyet google scholar
TUİK (2023b). https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=sanayi-114 google scholar
Yamaçlı, D. S. (2017). The Role of Capacity Utilization Rate at the Measuring Output Gap in Turkey, American Academic & Scholarly Research Journal, 9(4), 9-22. google scholar

___

Bibtex	@araştırma makalesi { iuipad1247326, journal = {Journal of Economic Policy Researches}, eissn = {2148-3876}, address = {}, publisher = {İstanbul Üniversitesi}, year = {2023}, volume = {10}, number = {2}, pages = {525 - 543}, doi = {10.26650/JEPR1247326}, title = {Türkiye’de Sanayi Üretimi, Kapasite Kullanım Oranı ve Üretici Fiyatları Arasındaki Asimetrik İlişki Doğrusal Olmayan ARDL Modeli Yaklaşımı}, key = {cite}, author = {Demir, Caner and Özcan, Süleyman Emre} }
APA	Demir, C. & Özcan, S. E. (2023). Türkiye’de Sanayi Üretimi, Kapasite Kullanım Oranı ve Üretici Fiyatları Arasındaki Asimetrik İlişki Doğrusal Olmayan ARDL Modeli Yaklaşımı . Journal of Economic Policy Researches , 10 (2) , 525-543 . DOI: 10.26650/JEPR1247326
MLA	Demir, C. , Özcan, S. E. "Türkiye’de Sanayi Üretimi, Kapasite Kullanım Oranı ve Üretici Fiyatları Arasındaki Asimetrik İlişki Doğrusal Olmayan ARDL Modeli Yaklaşımı" . Journal of Economic Policy Researches 10 (2023 ): 525-543 <
Chicago	Demir, C. , Özcan, S. E. "Türkiye’de Sanayi Üretimi, Kapasite Kullanım Oranı ve Üretici Fiyatları Arasındaki Asimetrik İlişki Doğrusal Olmayan ARDL Modeli Yaklaşımı". Journal of Economic Policy Researches 10 (2023 ): 525-543
RIS	TY - JOUR T1 - Türkiye’de Sanayi Üretimi, Kapasite Kullanım Oranı ve Üretici Fiyatları Arasındaki Asimetrik İlişki Doğrusal Olmayan ARDL Modeli Yaklaşımı AU - CanerDemir, Süleyman EmreÖzcan Y1 - 2023 PY - 2023 N1 - doi: 10.26650/JEPR1247326 DO - 10.26650/JEPR1247326 T2 - Journal of Economic Policy Researches JF - Journal JO - JOR SP - 525 EP - 543 VL - 10 IS - 2 SN - -2148-3876 M3 - doi: 10.26650/JEPR1247326 UR - Y2 - 2023 ER -
EndNote	%0 İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi Türkiye’de Sanayi Üretimi, Kapasite Kullanım Oranı ve Üretici Fiyatları Arasındaki Asimetrik İlişki Doğrusal Olmayan ARDL Modeli Yaklaşımı %A Caner Demir , Süleyman Emre Özcan %T Türkiye’de Sanayi Üretimi, Kapasite Kullanım Oranı ve Üretici Fiyatları Arasındaki Asimetrik İlişki Doğrusal Olmayan ARDL Modeli Yaklaşımı %D 2023 %J Journal of Economic Policy Researches %P -2148-3876 %V 10 %N 2 %R doi: 10.26650/JEPR1247326 %U 10.26650/JEPR1247326
ISNAD	Demir, Caner , Özcan, Süleyman Emre . "Türkiye’de Sanayi Üretimi, Kapasite Kullanım Oranı ve Üretici Fiyatları Arasındaki Asimetrik İlişki Doğrusal Olmayan ARDL Modeli Yaklaşımı". Journal of Economic Policy Researches 10 / 2 (Ağustos 2023): 525-543 .
AMA	Demir C. , Özcan S. E. Türkiye’de Sanayi Üretimi, Kapasite Kullanım Oranı ve Üretici Fiyatları Arasındaki Asimetrik İlişki Doğrusal Olmayan ARDL Modeli Yaklaşımı. JEPR. 2023; 10(2): 525-543.
Vancouver	Demir C. , Özcan S. E. Türkiye’de Sanayi Üretimi, Kapasite Kullanım Oranı ve Üretici Fiyatları Arasındaki Asimetrik İlişki Doğrusal Olmayan ARDL Modeli Yaklaşımı. Journal of Economic Policy Researches. 2023; 10(2): 525-543.
IEEE	C. Demir ve S. E. Özcan , "Türkiye’de Sanayi Üretimi, Kapasite Kullanım Oranı ve Üretici Fiyatları Arasındaki Asimetrik İlişki Doğrusal Olmayan ARDL Modeli Yaklaşımı", , c. 10, sayı. 2, ss. 525-543, Ağu. 2023, doi:10.26650/JEPR1247326