Brüt Sabit Sermaye Oluşumunun ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Özelinde Ampirik Bir Analiz

Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülke kategorisinde değerlendirilen ekonomilerin birincil amacı, sürdürülebilir bir büyüme politikasını hayata geçirerek ülkelerini gelişmiş ülke kategorisine ulaştırmaktır. Kuruluşundan günümüze yüzyıllık bir süreç geçmesine rağmen Türkiye ekonomisinin büyüme patikası ise halen gelişmiş ülke kategorisine ulaşamamıştır. Bu açıdan büyüme stratejilerinin daha etkin belirlenmesi ve uygulanabilmesi adına Türkiye özelinde hangi iktisadi değişkenin büyümeyi nasıl etkilediğinin araştırılması daha da önemli hale gelmiştir. Bu bağlamda, çalışmayla amaçlanan brüt sabit sermaye oluşumunun ve doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının iktisadi büyüme üzerinde nasıl bir etkisi olduğunu uzun dönem ve kısa dönemde 1974-2021 zaman aralığı için ARDL sınır testi kullanarak Türkiye özelinde analiz etmektir. Analiz bulguları, incelenen dönemde Türkiye’de brüt sabit sermaye oluşumu ve doğrudan yabancı sermaye yatırımlarıyla büyüme arasında eş bütünleşme ilişkisinin varlığını ve kısa dönemdeki dengeden sapmaların uzun dönemde giderildiğini göstermektedir. Çalışma sonucunda elde edilen bulgular, brüt sabit sermaye oluşumuyla ekonomik büyüme arasında kısa dönemde negatif bir ilişkinin varlığına işaret ederken, uzun dönemde ise pozitif bir ilişki olduğunu göstermektedir. Doğrudan yabancı yatırımlarla ekonomik büyüme arasındaki ilişki incelendiğinde ise durum tam tersine dönmekte; bulgular kısa dönemli pozitif bir ilişkinin varlığına işaret ederken uzun dönemli negatif bir ilişkinin varlığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Brüt sabit sermaye oluşumu, doğrudan yabancı sermaye yatırımları, ekonomik büyüme, Türkiye.

The Effect of Gross Fixed Capital Formation and Foreign Direct Investments on Economic Growth: An Empirical Analysis in Türkiye

The primary aim of economies classified as underdeveloped and developing countries is to bring their countries to the developed country category by implementing a sustainable growth policy. Although a century has passed since its establishment, the growth path of the Turkish economy still has not reached the developed country category. In this respect, it has become more important to understand which economic variable affects growth and how, in Türkiye, in order to determine and implement growth strategies more effectively. In this context, the aim of the study is to analyze the effects of gross fixed capital formation and foreign direct investment on economic growth in the long and short term, using the ARDL boundary test for the 1974-2021 time period, in Türkiye. The analysis findings show that there is a cointegration relationship between gross fixed capital formation and foreign direct investment and growth in Türkiye in the examined period, and the deviations from the short-term balance are eliminated in the long-term. The findings obtained as a result of the study indicate that there is a negative relationship between gross fixed capital formation and economic growth in the short run, while there is a positive relationship in the long run. When the relationship between foreign direct investments and economic growth is analyzed, the situation is reversed; While the findings indicate the existence of a short-term positive relationship, they indicate the existence of a long-term negative relationship.

Keywords:

Gross fixed capital formation, foreign direct investment, economic growth, Türkiye.,

PDF

___

Acar, M (2016). Doğrudan yabancı sermayenin ekonomik büyümeye etkisi: Türkiye örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 92-105. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/309970
Ağır, H. ve Rutbil, M. (2019). Türkiye’de doğrudan yabancı yatırımlar ve ekonomik büyüme ilişkisi. Maliye Araştırmaları Dergisi, 5(3), 287-299. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1711423
Ayaydın, H. (2010). Doğrudan yabancı yatırımlar ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin incelenmesi: Türkiye örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 133-145. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/55602
Bayraktutan, Y. ve Arslan İ. (2008). Türkiye’de sabit sermaye yatırımlarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: ko-entegrasyon analizi (1980-2006) KMU İİBF Dergisi, 8(14), 1-12. https://dergipark.org.tr/en/pub/kmusekad/issue/10222/125650
Benli, Y. K. ve Yenisu, E. (2017). Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının ekonomik büyümeye etkisi: Türkiye için eşbütünleşme ve nedensellik analizi. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 3(2), 49-71. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/314055
Berber, M., Sivri, U. ve Artan, S. (2001). Türkiye'de yatırım harcamaları-ekonomik büyüme ilişkisi, AK modeli testi, 1968-1998. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Ekim Sayısı, 61-70.
Borensztein, E., De Gregorio, J. ve Lee, J. W. (1998). How does foreign direct ınvestment affect economic growth?. Journal of international Economics, 45(1), 115-135. https://doi.org/10.1016/S0022-1996(97)00033-0
De Long, J. B. ve Summers, L. (1991). Equipment investment and economic growth. Quarterly Journal of Economics, 106(2): 445-502.
Findlay, R. (1978). Relative backwardness, direct foreign investment, and the transfer of technology: a simple dynamic model. The Quarterly Journal of Economics, 92(1), 1-16. https://doi.org/10.2307/1885996
Göçer, İ. (2013). Ekonomik büyümenin belirleyicileri: sınır testi yaklaşımı. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 75-91. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1025419
Gövdere, B. ve Can, M. (2016). Türkiye’de enerji tüketimi, dışa açıklık, finansal gelişme, sabit sermaye yatırımları ve dış ticaretin ekonomik büyümeye etkisi: sınır testi yaklaşımı. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 209-228, https://dergipark.org.tr/tr/pub/niguiibfd/issue/19761/211632
Granger, C. ve Newbold P. (1974). Spurious regressions in econometrics. Journal of Econometrics, 2, 111-120. https://doi.org/10.1016/0304-4076(74)90034-7
Işık, C. (2016). Doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve ekonomik büyüme ilişkisi: sınır testi yaklaşımıyla Türkiye örneği. IUJEAS, 1(1), 1-12. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/955231
Kılıç, T. F. ve Kızılkaya, O. (2023). Doğrudan yabancı yatırımların ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: ARDL yönteminden ampirik kanıtlar. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(27), 41-61. https://doi.org/10.47129/bartiniibf.1292180
Levine, R. ve Renelt, D. (1992). A sensitivity analysis of cross-country growth regressions. The American Economic Review, 82(4), 942-963. https://www.jstor.org/stable/2117352
MacKinnon, J. G. (1996). Numerical distribution functions for unit root and cointegration tests. Journal of Applied Econometrics, 11(6), 601-618.
Mucuk, M. ve Demirsel, M. T. (2009). Türkiye’de doğrudan yabancı yatırımlar ve ekonomik performans. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (21), 365-373. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1724319
Pesaran, M. H., Shin Y. ve Smith J. R. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
Saqib, N., Masnoon, M. ve Rafique, N. (2013). Impact of foreign direct investment on economic growth of Pakistan. Advances in Management & Applied Economics, 3(1), 35-45. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2207626
Şahbaz, A. (2014). Sabit sermaye yatırımları ve ekonomik büyüme ilişkisi: panel nedensellik analizi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 1-12. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/185088
Şahin, A. (2017, 23-24 Eylül). Ekonomik büyümenin brüt sabit sermaye oluşumundaki değişmeye duyarlılığı: kırılgan beşli üzerine bir uygulama. International Balkan and Near Eastern Social Sciences Congress Series (s. 1-11). https://www.researchgate.net/publication/319526635_Afsin_Sahin_2017_Ekonomik_Buyumenin_Brut_Sabit_Sermaye_Olusumdaki_Degismeye_Duyarliligi_Kirilgan_Besli_Uzerine_Bir_Uygulama
Teyyare, E. ve Sayaner, K. (2018). Türkiye’de sabit sermaye yatırımları, kurumsal kalite ve ekonomik büyüme ilişkisi analizi. Researcher, 6(1), 179-196. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2151500
Thomas, H., Li, X. ve Liu, X. (2009). Ownership structure and new product development in transnational corporations in China. Transnational Corporations Journal, 17(2), 17-44. https://eprints.bbk.ac.uk/id/eprint/2067/1/2067.pdf
TÜSİAD (2005). Türkiye ekonomisinde sermaye birikimi, verimlilik ve büyüme (1972-2003) uluslararası karşılaştırma ve AB’ye yakınsama süreci (2014). TÜSİAD Büyüme Stratejileri Dizisi, (6).
WorldBank Databank (2023). World development indicators, https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators.