Ayşegül DEMİR YETİŞ, Mehmet İrfan YEŞİLNACAR, Zeliha SELEK

Ceylanpınar Ovası’nda Yeraltı Suyu Tuzluluğunun Coğrafi Bilgi Sistemi Destekli İncelenmesi

Ceylanpınar Ovası, Güneydoğu Anadolu bölgesinde yer almakta olup sınıraşan bir yeraltı suyu havzasını temsil etmektedir. Yaklaşık olarak 2.000 km2’lik yüz ölçümüyle Türkiye’nin en geniş tarımsal ve hayvansal kullanım alanına sahiptir. Ayrıca ovada sulama projesi kapsamında sulama maksatlı yeni kuyuların açılmasıyla birlikte yeraltı suyu tuzluluğunun değerlendirilmesi önem arzetmektedir. Bu amaçla çalışma, Nisan 2012 – Ocak 2013 tarihleri arasında mevsimlik olarak 1 yıllık periyotta 45 örnekleme noktasında yürütülmüştür. YAS örneklerinde iletkenlik ölçümleri yapılmıştır. Yeraltı suyu (YAS) tuzluluğu, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) vasıtasıyla kriging enterpolasyon yöntemiyle alansal dağılım haritaları oluşturularak havza bazında incelenmiştir. Sonuç olarak; Ceylanpınar Ovası YAS tuzluluğu açısından beslenme havzası (kuzey) ve boşalma havzası (güney) bazında ele alınarak değerlendirilmiştir. YAS örneklerinde iletkenlik (EC) değerleri 208-3870 µS/cm aralığında tespit edilmiştir. Buna göre boşalma havzasında, standartlarla kıyaslanınca limit değerleri aşan yüksek iletkenlik değerleri ölçülmüş. YAS tuzluluğu açısından sulama suyu sırasıyla C3 (tuzlu sular) ve C4 (çok tuzlu sular) olarak sınıflandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Ceylanpınar Ovası, Tuzluluk, CBS, Yeraltısuyu

PDF

___

Apaydın, A. (2008), Çavuşköy Alüvyon Akiferinde (Sungurlu-Çorum) Yeraltısuyunun Kalitesi ve Sulamada Kullanılabilirliği, Türkiye Jeoloji Bülteni, Cilt 51, Sayı 3.Arslan, H., Güler M., Cemek, B., Demir, Y. (2007). Bafra Ovası Yeraltı Suyu Kalitesinin Sulama Açısından Değerlendirilmesi.Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(2): s 219-226.
Çullu, M.A., (2011), Toprak Tuzlaşması, Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, GAP Eylem Planı.
Davraz A, Unver O (2014) Groundwater Quality Assessment and Hydrogeology of Inegöl Basin (Bursa). Suleyman Demirel University Journal of Natural and Applied Science 18(2), 7-21.
Demir, S. Kılıç, K. (2012), Erbaa Ovası Yeraltı Suyunun Tuzluluğunun Değerlendirilmesi,Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. 2(4): 79-86, 201.
Demir Yetis A (2013), Ceylanpınar Ovası Yeraltı Suyu Kalitesinin ve Kirlenme Potansiyelinin Belirlenmesi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı Doktora Tezi Adana pp 137.
DSİ (2012), DSİ XV. Bölge Müdürlüğü Arşivi, Şanlıurfa
DSİ, (1970), Ceylanpınar Ovası Hidrojeolojik Etüt Raporu, DSİ Genel Müdürlüğü Matbaası, 45s., Ankara.
George, P.R., (1983), Agricultural Water Quality Criteria Irrigation Aspects Resource Management, Technical Report No.30. ISSN 0729-3135, October, 12p.Sağlık Bakanlığı (2005), İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik, 17 Şubat 2005 tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazete.
Salman SA, Elnazer AA (2015) Evaluation of groundwater quality and its suitability for drinking and agricultural uses in SW Qena Governorate, Egypt. Advances in Natural and Applied Sciences, 9(5): 16-26
Sargın, A. H. (2010), Yeraltı Suları. Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltı suları Dairesi Başkanlığı. 200s. Ankara.
Singh SP, Tripathi SK, Kumar V, Kumar A, Raha P (2015) Hydrochemical Investigatin and Groundwater Quality Evoluation for Irrigation Purpose in Some Blocks of Varanasi District, Uttar Pradesh, India. International Journal of Tropical Agriculture 33(2): 1653-1660.
Tokatlı, C., Köse, E., Uğurluoğlu A., Çiçek A,, Emiroğlu Ö. (2014), Use of Geographic Information System (Gis) to Evaluate the Water Quality of Gala Lake (EDIRNE) Journal of Engineering and Natural Sciences, Sigma 32, 490-501.
TS 266 (TSE)(2005) Water intended for human consumption. Ankara, pp 10.
US EPA (2012) 2012 Edition of the drinking water standards and health advisories, EPA 822-S-12-001. Office of Water US Environmental Protection Agency, Washington DC.
Varol, S., Davraz, A., Varol, E., (2008), Yeraltı suyu Kimyası ve Sağlığa Etkisinin Tıbbi Jeoloji Açısından Değerlendirilmesi TAF Preventive Medicine Bulletin,: 7(4): 351-356.
Vincy MV, Brilliant R, Pradeepkumar AP (2015), Hydrochemical characterization and quality assessment of groundwater for drinking and irrigation purposes: a case study of Meenachil River Basin,Western Ghats, Kerala, India. Environ Monit Assess 187:4217.
WHO, 2011. The Guidelines for Drinking-Water Quality, fourth edition, WHO, India.
Wilcox LV (1955) “Classification and use of irrigation waters”. U.S. Dept. of Agric. 969, Washington DC, pp 19.