Büşra ERTAŞ, Gamze SARI, Asena Kübra İMREN, Selen ÖZTÜRK, Begüm CEBECİ, İhsan TUTUK

146172

Taktiksel Kentleşme ve Kentsel Açık Alan Arakesitinde Müşterek Mekân: Kartal Meydan Parkı Örneği

Kentsel açık alanların taktiksel kentleşme uygulamaları ile müşterekleşme sürecinin değerlendirilmesi üzerine olan bu çalışmanın amaçları; kentleşmeye bağlı olarak değişen kentsel ihtiyaçların karşılanmasında taktiksel kentleşme yaklaşımını incelemek, kolektif üretim sonucunda mekânsal algının değişim sürecini müşterek mekân çerçevesinde değerlendirmek ve yaklaşımın kentsel açık alanlarda uygulanmasına yönelik literatüre girdi sağlamaktır. Çalışmada, artan nüfus ve yapılaşmayla önem kazanan kentsel açık alanları taktiksel kentleşmenin nasıl etkilediği, Kartal Meydan Parkı’nın diğer açık alanlara göre farklılıkları ve alanın mevcut sorunlarına taktiksel kentleşmenin çözüm olup olmayacağı incelenmiştir. Belirlenen temel parametreler üzerinden toplum-kent-çevre ilişkileri ve kentsel açık alanların müşterek mekâna hangi ilkelerle dönüşebileceği sorgulanmıştır. Çalışmanın yöntemi, yapılan literatür çalışmaları ile kentsel açık alanın taktiksel kentleşme olarak değerlendirilmesine yönelik kriterlerin tanımlanması, seçilen alanın bu kriterlere göre fiziki boyut, mekânsal analizler, insani boyutta nitel gözlemlerle değerlendirilmesi ve geçici yaklaşımların mekânı kalıcı biçimde müşterekleştirmesine yönelik taktiksel kentleşme uygulama örneklerinin oluşturulan müşterek mekân kategorilerine göre incelenmesidir. Bu çalışma kapsamı ve sonuçlarıyla, kentsel açık alanların planlanmasında taktiksel kentleşmenin bir araç olarak kullanılabilmesi, daha yaşanılabilir mekânların tasarlanması için açık alanlara yaklaşımı, toplumsal farkındalık ve bilincin oluşturulmasında müşterek mekân etkisinin anlaşılması açısından veri olarak değerlendirilebilir niteliktedir.
Anahtar Kelimeler:

Kentsel açık alan, müşterek mekân, taktiksel kentleşme, Urban open space, common space, tactical urbanization

Common Space at the Intersection of Tactical Urbanization and Urban Open Space: The Case of Kartal Meydan Park

This study is an attempt to examine the tactical urbanization approach in meeting urban needs emerging from urbanization; to evaluate the shift in spatial perception due to collective production, and to provide input to the literature on the implementation of the approach in urban open spaces. In the study, how tactical urbanization affects urban open spaces, the differences of Kartal Square Park compared to other open spaces, and whether tactical urbanization can be a solution to the existing problems of the area have been examined. The principles of society-city-environment relations and the transformation of urban open spaces into common spaces are questioned through the determined basic parameters. The employed method is to define the criteria according to the literature and to evaluate the selected area with respect to physical size, spatial analysis, human dimension’s qualitative observations, and the analysis of tactical urbanization examples for permanent commoning of the space according to common area categories. This study provides inputs to the use of tactical urbanization as a tool in the planning of urban open spaces, the open space approach to design more livable spaces, and the understanding of the common space impact in the creation of social awareness and consciousness.
Keywords:

Kentsel açık alan, müşterek mekân, taktiksel kentleşme, Urban open space, common space, tactical urbanization,

PDF

___

  • 102. yıl 19 Mayıs coşkusu Kartal’da doyasıya yaşandı (2021,19 Mayıs). Özgür İstanbul Gazetesi. 26 Haziran 2022 tarihinde, https://www.ozguristanbul.com.tr/102-yilinda-19-mayis-coskusu-kartalda-doyasiya-yasandi-49287h.htm adresinden erişildi.
  • 19 Mayıs kutlamaları başladı (2022, 17 Mayıs). 26 Haziran 2022 tarihinde, https://www.tv5.com.tr/19-mayis-kutlamalari-basladi adresinden erişildi.
  • 30 Ağustos etkinlikleri (2018, 30 Ağustos). Kartal Belediyesi. 1 Temmuz 2022 tarihinde, https://twitter.com/kartalbld/status/1035197433259720709?lang=zh-Hant adresinden erişildi.
  • Abdel, H. (2021, 21 Haziran). K-Farm. ArchDaily. 15 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.archdaily.com/963591/k-farm-avoid-obvious-architects adresinden erişildi.
  • Ahilik haftası Kartal’da kutlandı (2012, 24 Eylül). Kartal Belediyesi. 26 Haziran 2022 tarihinde, https://m.facebook.com/Kartalbld/photos/a.282315938655.145502.205452023655/10151170306523656 adresinden erişildi.
  • Alfred B. ve Company, Chicago Department of Transportation, Jacobs, R. A., Ross Barney Architects. (2016, 16 Ocak). Chicago Riverwalk. ArchDaily. 15 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.archdaily.com/780307/chicago-riverwalk-chicago-department-of-transportation-plus-ross-barney-architects-plus-sasaki-associates-plus-jacobs-ryan-associates-plus-alfred-benesch-and-company adresinden erişildi.
  • Alisdairi, Lana K. (2014). A cry and a demand: Tactical urbanism and the right to the city. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). University of Washington, ABD,1-26.
  • Ballı, S. (2021). Kentsel alternatif alanlar bakımından müştereklik kavramının irdelenmesi: İmrahon bostanı. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Gebze Teknik Üniversitesi, Kocaeli.
  • Berg, N. (2012,2 Mart). The official guide to tactical urbanism. Bloomberg. 15 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.bloomberg.com/news/articles/2012-03-02/the-official-guide-to-tactical-urbanism adresinden erişildi.
  • Bermann, K. ve Marinaro, I. (2014). 'We work it out': Roma settlements in Rome and the limits of do-it-yourself. Journal of Urbanism, 7(4), 399–413.
  • Bollier, D. (2020). Commoning as a transformative social paradigm. J. G. Speth, & K. Courrier, The New Systems Reader içinde (464-482). Routledge.
  • Camponeschi, C. (2010). The enabling city: Place-based creative problem-solving and the power of the everyday. Major Portfolio Research, York University. Toronto, Creative Commons. 15 Mayıs 2022 tarihinde, https://issuu.com/enablingcity/docs/enablingcity adresinden erişildi.
  • Castoriadis, C. (1991). Philosophy, politics, autonomy. Oxford: Oxford University.
  • Çelik, Ö. (2017). Kent hakkından müştereklerimize kentsel muhalefet tartışmaları: Sınırlar ve imkanlar. Megaron, 2(4), 671-679.
  • Colinday (2018). Placemaking, tactical urbanism, & the struggle for community identity. 15 Mayıs 2022 tarihinde, https://blog.ibe.colostate.edu/2018/03/21/placemaking-tactical-urbanism-the-struggle-for-community-identity/ adresinden erişildi.
  • Coulleri, A. (2021, 7 Temmuz). Playground landscapes at Santa María Mazzarello Square. ArchDaily. 15 Mayıs 2022 tarihinde https://www.archdaily.com/964577/playground-landscapes-at-santa-maria-mazzarello-square-hdh-arquitectos adresinden erişildi.
  • Coulleri, A. (2021, 5 Ağustos). El Terreno communal garden. ArchDaily. 15 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.archdaily.com/966212/el-terreno-communal-garden-vertebra adresinden erişildi.
  • Demeritt, D. (2009). From externality to inputs and interference: Framing environmental research in geography. Transactions of the Institute of British Geographers, 34(1), 3-11. https://doi.org/10.1111/j.1475-5661.2008.00333.x
  • Dube, P. (2009). Actions: What you can do with the city. C Mag C Magazine,102,47-48.
  • Duru, B. (2018, Aralık 10). Müşterekler nedir? Doğal, kentsel, sosyal müşterekler ve kentsel toplumsal hareketlere etkileri üzerine. E. Erdoğan, N. Yüce, & Ö. Özbay içinde, Teoriden Mücadeleye Müşterekler Siyaseti (s. 10-26). 15 Mayıs 2022 tarihinde, https://musterekler.sehak.org/2018/12/10/musterekler-nedir-dogal-kentsel-sosyal-musterekler-ve-kentsel-toplumsal-hareketlere-etkileri-uzerine-bulent-duru/ adresinden erişildi.
  • Eğitimsen, (2021, 19 Aralık). 26 Haziran 2022 tarihinde, https://twitter.com/egitimsen/status/1472620465097261059 adresinden erişildi.
  • Ewing, R., Handy, S., Brownson, R.C., Clemente, O. ve Winston, E. (2006). Identifying and measuring urban design qualities related to walkability. J Phys Act Health, Feb;3(s1). 223-240. DOI: 10.1123/jpah.3.s1.s223.
  • Fırat, B. Ö. (2018). Park, mera, sinema: Müşterekleri mülkiyetle birlikte düşünmek. FelsefeLogos, 68.
  • Gehl, J. (2010). Cities for people. Washington: Island Press. Gonzalez, M. F. (2019, 21 Nisan). Şişhane Park. ArchDaily. 15 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.archdaily.com/551887/sishane-park-begum-oner adresinden erişildi.
  • Gupta, S. (2019). Tactical urbanism for a new urban India: An experimental, incremental and participatory approach to designing cities. Journal of the Indian Institute of Architects, 84(10), 29–35.
  • Gündoğdu, M. ve Uğuz, B. (2020). İnsan-mekân etkileşimi bağlamında Kırklareli Merkez Yayla ve Vilayet Meydanları kullanılabilirlik durumunun araştırılması. Kent Akademisi, 13(2), 315-337.
  • Güner, Ç. (2000). Gürültünün sağlık üzerine etkileri. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 9(7), 1-4.
  • Han, S. (2021, 28 Nisan) Jinjiang district yucheng street renovation. ArchDaily. 15 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.archdaily.com/960680/jinjiang-district-yucheng-street-renovation-fanzhu-design adresinden erişildi.
  • Han, S. (2021, 13 Temmuz). Spark Pavilion. ArchDaily. 15 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.archdaily.com/964894/spark-pavilion-atmoperation adresinden erişildi.
  • İBB Beyaz Masa (2012, 23 Nisan). 26 Haziran 2022 tarihinde, https://tr.foursquare.com/v/kartalmeydan%C4%B1/4ecb6934d3e32939cd515dc6?openPhotoId=4f955cdfe4b061a42739beba adresinden erişildi.
  • İBB Beyaz Masa (2012, 26 Haziran). 26 Haziran 2022 tarihinde, https://tr.foursquare.com/v/kartal-meydan%C4%B1/4ecb6934d3e32939cd515dc6?openPhotoId=4fe9bf0be4b0acc4d93b2a62e adresinden erişildi.
  • İBB Beyaz Masa (2013, 30 Mart). 26 Haziran 2022 tarihinde, https://tr.foursquare.com/v/kartalmeydan%C4%B1/4ecb6934d3e32939cd515dc6?openPhotoId=515713cce4b04ba481575c64 adresinden erişildi.
  • İBB Beyaz Masa (2013, 19 Mayıs). 26 Haziran 2022 tarihinde, https://tr.foursquare.com/v/kartalmeydan%C4%B1/4ecb6934d3e32939cd515dc6?openPhotoId=5198bb39498e3d8ca9d38ebf adresinden erişildi.
  • İBB Beyaz Masa (2013, 4 Haziran). 26 Haziran 2022 tarihinde, https://tr.foursquare.com/v/kartalmeydan%C4%B1/4ecb6934d3e32939cd515dc6?openPhotoId=51ae35f2498e630ff3b4ae4e adresinden erişildi.
  • Kadınlar Kartal’da haykırdı (2020, 28 Haziran). 26 Haziran 2022 tarihinde,http://www.etha15.com/haberdetay/kadinlar-kartalda-haykirdi-mucadelemizi-de-isyanimizi-da-yukseltecegiz-120871 adresinden erişildi.
  • Kartal Belediyesi (2015, 30 Haziran). 26 Haziran 2022 tarihinde, https://kartalbld.tumblr.com/post/122836774540/bu-d%C3%BCnya-yoruldu-mu-ku%C5%9Flar-konsun-diyedir adresinden erişildi.
  • Kartal kitap fuarı hakkında bilgiler (2022, 7 Haziran). 26 Haziran 2022 tarihinde, https://www.kartal24.com/135108-kartal-kitap-fuari adresinden erişildi.
  • Kartal Meydanda etkinlik (2017). 26 Haziran 2022 tarihinde, https://cadirkirala.net/projeler/kartal-meydanda-etkinlik/ adresinden erişildi.
  • Kartal’da 19 Mayıs coşkusu (2022, 21 Mayıs). 1 Temmuz 2022 tarihinde, https://www.yurtgazetesi.com.tr/yerel/kartalda-19-mayis-coskusu-sertab-erener-konseri-ile-taclandi-h201478.html adresinden erişildi.
  • Kartal’da 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı törenlerle kutlandı (2022, 23 Nisan). Özgür İstanbul Gazetesi. 26 Haziran 2022 tarihinde, https://www.ozguristanbul.com.tr/kartalda-23-nisan-ulusal-egemenlik-ve-cocuk-bayrami-torenlerle-kutlandi-51172h.htm adresinden erişildi.
  • Kartal’da sarı balonlar, kansere dikkat çekmek için gökyüzüne uçtu (2022,16 Şubat). Kartal Belediyesi.26 Haziran 2022 tarihinde https://www.kartal.bel.tr/tr/haberler/Habergoster.aspx?id=19764 adresinden erişildi.
  • Kartal’da Trabzonspor’un şampiyonluk coşkusu tavan yaptı (2022, 23 Mayıs). Özgür İstanbul Gazetesi. 26 Haziran 2022 tarihinde, https://www.ozguristanbul.com.tr/kartalda-trabzonsporun-sampiyonluk-coskusu-tavan-yapti-51317h.htm adresinden erişildi.
  • Keşan, B. (2021) Taktiksel kentleşme, çocuk hakları ve katılım. [PowerPoint slaytı]. 12 Mayıs 2022 tarihinde, https://docplayer.biz.tr/215428229-Taktiksel-kentlesme-cocuk-haklari-ve-katilim-bahadir-kesan-maltepe-belediyesi-strateji-gelistirme-muduru-mail.html adresinden erişildi.
  • Kızılkan, G. ve Başdoğan, S. (2021). Müşterek mekânlarda kendin-yap şehirciliği // Ortak alanlarda kendin yap şehircilik. Yapı Dergisi (465), 48-54.
  • Kocagöz, U. ve Işıl, Ö. S. (2014). HES karşıtı mücadele ve müşterekler. II. Kentsel Politika Planlaması ve Yerel Yönetimler Öğrenci Konferansı (s. 100-106). Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
  • Lak, A. ve Kheibari, Z.S. (2020). Towards a framework for facilitating the implementation of tactical urbanism practices: Assessment criteria in the place-making approach in Iran. Geoforum, 115, 54-66.
  • Lara-Hernandez, J. A. ve Melis, A. (2018). Understanding the temporary appropriation in relationship to social sustainability. Sustainable Cities and Society, 39, 366–374.
  • Lydon, M., Bartman, D., Garcia, T., Preston, R. ve Woudstra, R. (2012). Tactical urbanism short-term action, long-term change. Street Plans Collective. Recuperado de 10 Aralık 2022 tarihinde, https://issuu.com/streetplanscollaborative/docs/tactical_urbanism_vol_2_final adresinden erişildi.
  • Lydon M. ve Garcia A. (2015). Tactical urbanism: short-term action for long-term change. Island Press. Center for Resource Economics.Washington, 171–208.
  • Löwstett, F.L. (2018). Enabling temporary use of public space. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). KTH, School of Architecture and the Built Environment (ABE), Stockholm,7-54.
  • Moreira, S. (2021, 21 Temmuz). Bus terminal and urban renovation in São Luís. ArchDaily. 15 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.archdaily.com/965411/bus-terminal-of-sao-luis-natureza-urbana adresinden erişildi.
  • Moreira, S. (2022, 14 Ocak). Praça da Árvore Alto Santo Teresinha. ArchDaily. 15 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.archdaily.com/974989/praca-da-arvore-lazo-arquitetura-e-urbanismo adresinden erişildi
  • Nendo. (2017, 12 Haziran). Tenri Station Plaza Cofufun. ArchDaily. 15 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.archdaily.com/873465/tenri-station-plaza-cofufun-nendo adresinden erişildi.
  • Nemeth, J. ve Langhorst, J. (2014). Rethinking urban transformation: Temporary uses for vacant land. Cities. 40, 143-150.
  • Ostrom, E. (1990). Governing the commons: The evolution of institutions for collective action. United Kingdom: Press Syndicate of The Universıty of Cambridge.
  • Ott, C. (2019,15 Şubat). Cerro Mirador. ArchDaily.15 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.archdaily.com/911317/cerro-mirador-andrea-stanko-wolf-plus-sofia-paz-plus-rolando-gonzalez-vargas adresinden erişildi.
  • Pereira, M. (2021, 22 Ocak). Requalificação Urbana da Lagoa do Tabapuá. ArchDaily Brasil. 15 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.archdaily.com.br/br/955351/requalificacao-urbana-da-lagoa-do-tabapua-certare-engenharia-e-consultoria adresinden erişildi.
  • Pfeifer, L. (2013). The planner’s guide to tactical urbanism. Montreal, Canada Page.
  • Pintos, P. (2019, 14 Ağustos). Pop-up park. ArchDaily.15 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.archdaily.com/922924/pop-up-park-collectif-parenthese adresinden erişildi.
  • Pintos, P. (2021, 11 Mayıs). Playground MacroLotto Zero Prato. Archdaily.15 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.archdaily.com/961435/playground-macrolotto-zero-prato-ufficio-planificazione-degli-spazi-pubblici-del-comune-di-prato adresinden erişildi.
  • Pintos, P. (2021, 24 Haziran). Railyard Park. ArchDaily. 15 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.archdaily.com/963882/railyard-park-ross-barney-architects adresinden erişildi.
  • Pintos, P. (2022, 12 Temmuz). Rodda lane intervention. ArchDaily. 9 Aralık 2022 tarihinde https://www.archdaily.com/985166/one-green-mile adresinden erişildi.
  • Purcell, M. (2008). Recapturing democracy: Neoliberalization and the struggle for alternative urban futures. Recapturing Democracy: Neoliberalization and the Struggle for Alternative Urban Futures. Routledge.
  • PPS -Project for Public Space. (2000). How To Turn a Place Around: A Handbook of Creating Successful Public Spaces.
  • Seattle Department of transportation (2018). Bell Street Concept Plan.
  • Silva, P. (2016). Tactical urbanism: towards an evolutionary cities' approach? Environment and Planning B: Planning and Design, 43 (6), 1040–1051.
  • Simpson, C. (2015). An overview and analysis of tactical urbanism in Los Angeles. Urban and Environmental Policy Occidental College. 6-14.
  • Smith,M. ve Tejani, S. (2015, Mayıs). Tackling tactical urbanism: Exploring the potential for improved social spaces on campus. Department of Geography and Planning Graduate Projects.10 Aralık 2022 tarihinde, http://hdl.handle.net/1974/13115 adresinden erişildi.
  • Stavrides, S. (2015). Common space as threshold space: Urban commoning in struggles to re-appropriate public space. Footprınt, 9-20.
  • Stavrides, S. (2018). Müşterek mekân, müşterekler olarak şehir. (C. Saraçoğlu, Çev.) İstanbul: Sel Yayıncılık. (Orijinal eserin yayın tarihi 2016).
  • Sparks, E. (2019). Tactical urbanism in San Francisco: A critical planning analysis.
  • TAK Kondu Kartal Meydanında (2015, 1 Temmuz). Tasarım Araştırma Katılım. 26 Haziran 2022 tarihinde, http://takortak.org/blog/tak-kondu-kartal-meydaninda/ adresinden erişildi.
  • Talen, E. (2014). Do-it-yourself urbanism: A history. Journal of Planning History.4 (2),135- 148.
  • TKP’nin Kartal mitinginde binlerce kişi bir araya geldi (2021,12 Eylül). SOL Gazetesi. 26 Haziran 2022 tarihinde, https://haber.sol.org.tr/haber/tkpnin-kartal-mitinginde-binlerce-kisi-bir-araya-geldi-simdi-sosyalizm-zamani-313481 adresinden erişildi.
  • UNFPA-United Nations Population Fund. (2019). State of World Population 2019.
  • Urbanus. (2010, 29 Mart). Jade Bamboo Culture Plaza. ArchDaily. 15 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.archdaily.com/53963/jade-bamboo-culture-plaza-urbanus adresinden erişildi.
  • Venugopal, V. (2020). Commoning practices - Towards becoming 'in common'. Dakshin Vakfı, 1-12.
  • Wong, J. (2018, 4 Nisan) Urban Bloom. ArchDaily. 15 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.archdaily.com/891819/urban-bloom-aim-architecture-plus-urban-matters adresinden erişildi.
İDEALKENT-Cover
  • ISSN: 1307-9905
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2010
  • Yayıncı: ADAMOR Araştırma Danışmanlık Medya Organizasyon Yayıncılık Ltd. Şti.
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Taktiksel Kentleşme ve Kentsel Açık Alan Arakesitinde Müşterek Mekân: Kartal Meydan Parkı Örneği

Büşra ERTAŞ, Gamze SARI, Asena Kübra İMREN, Selen ÖZTÜRK, Begüm CEBECİ, İhsan TUTUK

Farklı Konut Tipolojilerinin Termal Konfor Koşulları Bağlamında Karşılaştırılması

Perihan ÇULUN, Fatma KÜRÜM VAROLGÜNEŞ, Gonca ÖZER, Cemre KILINÇ

Yeniden İşlevlendirilen Kırşehir Konaklarının Sosyokültürel Sürdürülebilirlik Kapsamında İrdelenmesi

Olcay Türkan YURDUGÜZEL

Hatırlanan Kentsel Mekân: Üniversite Öğrencilerinin Bursa İmgesi

Sercan EKLEMEZLER

Kentsel Heterotopya Özgürleşme Mekânı Olarak Eşikler Kentine Doğru

Sabire AKSU

Hasankeyf’in Yeni Yerleşkesinde Yaşam Kalitesi Açısından Konut Memnuniyetinin Ölçülmesi

Muzaffer BİMAY

Mekânsal Yoğunlaşma ve Ayrışmanın Kentli Sığınmacıların Sosyal Uyumuna Etkisi

Hüseyin KOÇAK, Selvet ÇETİN

Anadolu’da Yolcu Hanından Konaklama Yapısına Hışvahan: Kültürel Mirasın Korunmasına Yönelik Bir Yaklaşım

Çiğdem KARAATA KÜLEKCİ, Esin SARIMAN ÖZEN

1960-1980 İstanbul, Kadıköy Konut Mimarlığında Cephede Öne Çıkan Bir Eleman Olarak Balkon Korkuluklarının Analizi

Hande TULUM, Efsun EKENYAZICI GÜNEY

Devr-i Hürriyetten Devr-i Cumhuriyete Bir Hafıza Mekânı: Abide-i Hürriyet

Elif Balam SIZAN