Kırsal Mirasın Sürekliliği Üzerine Bir İnceleme: Göynük Hisarözü Köyü Örneği

Kırsal mirasın sürdürülebilirliği açısından araştırma alanı olarak Bolu İli, Göynük İlçesi’ne bağlı Hisarözü Köyü seçilmiştir. Köy ile ilgili literatür taraması yapılmış ancak yeterli veri bulunamamıştır. Bu kapsamda, mevcut dokuda yer alan yapılar üzerinde gözlem ve fotoğraflama çalışmaları, köyde yaşayan kişilerle sözlü görüşmeler, alana ait analiz çalışmaları yapılmıştır. Hisarözü Köyü, kırsal özelliklerini hiç yitirmemiş ve mimari miras özgün karakterini büyük oranda korumuştur. Alan incelemesi yapıldığında yerleşik nüfusun çok az sayıda olduğu, konut yapılarının strüktürel bağlamda sağlamlığını koruduğu fakat sosyo-ekonomik etkenlerden dolayı başka yere göç, hissedarlık durumları, yakıttan tasarruf etme amacı gibi nedenlerle çoğunun kullanılmadığı gözlenmiştir. Ambar yapılarının tamamen kullanım dışı kaldığı, samanlık yapılarının bazılarının ise hayvancılıkla uğraşan köy halkının kullanmaya devam ettikleri görülmektedir. Çalışma 4 aşamadan oluşmaktadır. Birinci bölümde kırsal mimarlık, miras ve korumadan bahsedilmiştir. İkinci bölümde kent-kır kavramı arasında kalan Göynük İlçesi’nin ve bu ilçeye bağlı olan Hisarözü Köyü’nün tarihsel gelişimi, fiziksel, sosyal, ekonomik özellikleri ve kırsal mimarisi açıklanmaktadır. Üçüncü bölümde kırsal miras olarak belgelendirebileceğimiz Hisarözü Köyü’nün koruma ve sürdürülebilirlik sorunlarına değinilmiştir. Son bölümde ise kırsal mirasın korunması ve sürdürülebilirliği üzerine önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Göynük, Hisarözü, Sürdürülebilirlik, Kırsal Miras

A Research on the Continuity of Rural Heritage: The Case of Hisarözü Village

The village of Hisarözü in Göynük town of Bolu Province was selected as a case study in the context of the sustainability of rural heritage. The literature review was conducted for the area; however, insufficient data was reached. Therefore, direct investigation and photography on the existing buildings in the urban fabric, interviews with the inhabitants and the analysis of rural areas were carried out during the field visits. Rural properties of the village were not lost and the original character of architecture heritage substantially preserved. When the field study was finished, it is observed that the number of inhabitants is few, the structural safety of the building is good but most of them are obsolete due to the socio-cultural effects such as migration to larger settlements, multi shareholdings, and energy saving issues. Moreover, it is deduced that all storehouse buildings are vacant whereas the some of the haylofts are still being used by the inhabitants working on the husbandry. In the research there are four phases in the methodology. In the first part, the rural architecture, heritage, and conservation were discussed. In the second part, the historical development, physical, social, economic properties and rural architecture of Göynük which is retained between the urban-rural interface and of the Hisarözü Village were elucidated. Later, the conservation and sustainability problems of the rural architecture in the village were addressed. Finally, the suggestions on conserving and sustaining the rural architecture were suggested.

Keywords:

Göynük, Hisarözü, Sustainability, Rural Heritage,

PDF

___

Ahunbay, Z. (2017). Tarihi çevre koruma ve restorasyon. İstanbul: Yem Yayınları.
Akcan, R. (1967). Göynük’ün beşeri ve iktisadi tetkiki. Yayınlanmamış Lisansüstü Tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Aktaş Yasa, A. (2013). Kültürel zenginlikleri ile Göynük. A. Aktaş Yasa ve A. Soysaldı (ed.), Göynük el sanatları paneli ve çalıştayı bildirileri, 2, 17-46. Ankara: Göynük Belediyesi Yayını.
Akurgal, E. (1998). Anadolu kültür tarihi. Ankara: Tübitak Yayınları.
Anonim (1998). Tarihin, yolların ve yeşilliğin buluştuğu Göynük. Göynük Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği Yayınları 1, Göynük.
Aran, K. (2000). Barınaktan öte: Anadolu kır yapıları. Ankara: Tepe Mimarlık Kültürü Merkezi.
Aslantürk, İ. H. (2007). 16. yüzyılda Yenişehir, Yarhisar ve Göynük nahiyeleri (Tahrir defterlerine göre). Master Tezi. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Tapu Tahrir Defteri, Nr.453
Bektaş, C. (2001). Halk yapı sanatı. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
Bolu İl Yıllığı. (1973). İstanbul.
Brower, S. (1988). Design in Familiar Places. New York: Praeger.
Brower, S. (1989). Residents' and outsiders' perceptions of the enviroııment. S. M. Low and E. Chambers (der.), Housing, Culture and Design, Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Dikmen, Ç. B. ve Toruk, F. (2015). Geleneksel Göynük evlerinin mekânsal ya-pısı ve koruma önerileri. C. Demir, E. Pelit, ve S. Kaya (ed.), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 99-128.
Eldem, S. H. (1954). Türk evi plan tipleri. İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları.
Erdem, A. (1996). Göynük tarihsel siti, dini ve sivil mimarlık örnekleri, koruma sorunları ve yeni yapılanma koşulları. Doktora Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Eres, Z. (2008). Türkiye’de planlı kırsal yerleşmelerin tarihsel gelişimi ve Erken Cumhuriyet Dönemi planlı kırsal mimarisinin korunması sorunu. Doktora Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Eres, Z. (2013). Türkiye’de geleneksel kırsal mimarinin korunması: Tarihsel süreç, yasal boyut. K.K. Eyüpgiller ve Z. Eres (yay.), Prof.Dr. Nur Akın’a Armağan – Mimari ve Kentsel Koruma, 457-469. İstanbul: YEM Yayınları.
Eres, Z. (2016). Türkiye’de geleneksel köy mimarisini koruma olasılıkları. Ege Mimarlık Dergisi, 2016/01, 8-13.
Evliya Çelebi (1975). Evliya Çelebi seyahatnamesi C.1-2. İstanbul: Üçdal Neşriyat. Göynük Belediyesi Arşivi.
Günal Öden, Z. (1999). Umuroğulları hakkında bazı görüşler. XII. Türk Tarih Kongresi, 2, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
İbn-i Batuta (H.1330). Seyahatname-i İbn-i Batuta C.1. İstanbul: Matba-i Amire.
ICOMOS, (2017). ICOMOS-IFLA prıncıples concernıng rural landscapes as herıtage. International Council of Monuments and Sites (ICOMOS).
İşcanı, B. (2016). Muğla-Datça Hızırşah Köyü kırsal sit alanı koruma projesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Kılıç Benzer, A. N. (2006). Bolu-Göynük ve yakın çevresi doğal ve kültürel kaynaklarının ekoturizm açısından değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Köksal, T. G. ve Kishalı E. (2012). Vernacular architecture in Gölcük and sustainable solutions for ıts conservation. International Seminar on Vernacular Settlements.
Köksal, T. G. ve Kishalı E. (2014). Kartepe: Mimari doku – mimari miras. Kartepe Kitabı, 2, 639-684.
Kuban, D. (2001). Türkiye’de kentsel koruma, kent tarihleri ve koruma yöntemleri, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Kut Görgün, E. ve Yörür N. (2018). Kırsal yerleşmelerde özgün dokunun korunmasında bir araç olarak köy tasarım rehberleri: Ödemiş bademli örneği. TÜBA-KED, 2018/17, 25-46.
Mazlum, D., Eres, Z., Barlık, T., ve Türk, Ş. (2005). Orhangazi (Bursa) Karsak Köyü kırsal mimarlık envanteri. TÜBA-KED, 2004/3, 229–258.
Oliver, P. (1997). The encyclopedia of vernacular architecture of the world, Cambridge University Press.
Oliver, P. (1998). Encyclopedia of vernacular architecture of the world 1. Cambrid-ge: Cambridge University Press.
Oliver, P. (2002). Gereksinim ve süreklilik. Çeviri: T. Selin Tağmat, Mimarlık Dergisi, 304, s. 33-34 Rapoport, A. (2002). Geleneksel çevreler, kültür ve koruma. Çeviri: Selcen Tun-cer, Mimarlık Dergisi, 304, s. 27-32.
Scazzosi, L. (2018). Landscapes as systems of tangible and intangible relationships. Small theoretical and methodological introduction to read and evaluate Rural Landscape as Heritage. E. Rosina & L. Scazzosi (Der.), Tthe conservatıon and enhancement of buılt and landscape herıtage a new life for the ghost village of mondonico on lake como içinde (ss. 19-41). Milano, İtalya: Po-liscript politecnino di Milano.
Soysal, M. (1998). Köy Sosyolojisi. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitapları Yayın, A-66, Genel Yayın, 211, Adana.
Şayın, G. (2016). Denizli Hisarköy (Attuda) kırsal mimari mirasının doku analizi ve koruma sorunları. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Toprakeşenler, S. (1994). XVI. yüzyılda Göynük ve Yenice-i Taraklı kazaları. Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
Yurt Ansiklopedisi (1982). Bolu C.2, İstanbul: Anadolu Yayıncılık.

ISSN: 1307-9905
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2010
Yayıncı: ADAMOR Araştırma Danışmanlık Medya Organizasyon Yayıncılık Ltd. Şti.