Kıbrıslı Mehmet Kâmil Paşa'nın İlk Sadaretinden Ayrılışı

Kâmil Paşa, Osmanlı bürokratları içerisinde ketum bir kişiliğe sahip olmasına rağmen, kendi düşüncelerini yazıya dökebilen ender kişilerden birisidir. Kâmil Paşa’nın ilk sadareti II. Abdülhamit zamanındadır. Yazdığı arizalar, layihalar, mektuplar ve hatıratı ile kendi düşüncelerini dile getirmiş aynı zamanda da yaşadığı dönem hakkında bilgi vermiştir. Kâmil Paşa dört kez Osmanlı sadaretine getirilmiş, bunlardan en uzunu ise ilk sadareti olmuştur. Meşrutiyet, Cumhuriyet tarihimizin siyasal temellerinin atıldığı bir dönemdir. Aynı zamanda otoriteyi ele alma açısından bir üstünlük yarışının yaşandığı bir zaman dilimini de oluşturur. İstibdat olarak da adlandırılan II. Abdülhamit yönetiminde, parlamento kapatılarak ve Babıali’nin yetkileri en aza indirilerek, kendi otoritesini üstün kılmaya çalışılmıştır. Bu nedenle de zaman zaman birçok kişi ile –sadrazamı da dâhil- çeşitli tartışmalar yaşamıştır. Özellikle siyasal geleneğimizin temellerinin de atıldığı düşünüldüğünde bu dönemin olayları yanı sıra önemli şahsiyetlerinin de araştırılması kaçınılmazdır. Makalenin amacı dört kez sadarete gelmiş olan ve bunlardan en uzunu ilk sadareti olan Kâmil Paşa'nın ilk sadaretinden ayrılmasının siyasi nedenlerini ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler:

Kâmil Paşa, II. Abdülhamit, Said Paşa, Sadaret, Suikast.

CYPRUSIAN MEHMET KÂMİL PASHA’S DROP OUT OF HIS FIRST VIZIERATE

Although Kâmil Pasha had a secretive personality among the Ottoman bureaucrats, he was one of the rare people who could put his own thoughts into writing. Kâmil Pasha's first vizierate was in the period of Abdulhamid II. He expressed his own thoughts with the faults, statements, letters and memoirs that he wrote and also provided information about the period in which he lived. Kâmil Pasha was appointed to the Ottoman grand vizierate four times, the longest of which was his first grand vizierate. The Constitutional Era is a period in which the political foundations of our Republic history were established. At the same time, it was a period when a competition of superiority was in act in terms of taking over the authority. Also known as the tyranny, during his reign, Abdülhamid II tried to maintain his authority superior by closing the parliament and minimizing the powers of the High Porte. For that reason, from time to time, he had various discussions with many people, including his grand vizier. Considering that the foundations of our political tradition were laid in this period, it is inevitable to investigate the events of that period as well as important figures. The aim of the article is to reveal the political reasons behind Kâmil Pasha’s drop out of his first vizierate, the longest of his four vizierate charges in different periods.

Keywords:

Kâmil Pasha, II. Abdulhamit, Said Pasha, , Grand Vizier, Assassination, ,

PDF

___

Babinger, F. ( 1992 ). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri, (Çev: Coşkun Üçok). İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi. (2010). İstanbul: Devlet Arşivleri Yayınları.
Bayur, H. (1971). " Yeni Bulunmuş Bazı Belgelerin Işığında Kâmil Paşa'nın Siyasal Durumu". Belleten C.XXXV/137, 61-117.
Bayur, H. K. (1954). Sadrazam Kâmil Paşa-Siyasi Hayatı-. İstanbul: Sanat Basımevi.
Çetin, A. (2002). "Kıbrıslı Kâmil Paşa (1832-1913)". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi C.25, s. 392-394.
Danişmend, İ. H. (1971). İzahlı Osmanlı Kronoloji Tarihi. İstanbul: Türkiye Yayınevi.
İ. K. (2007). İsmail Kemal Bey'in Hatıratı (Editör: Sommerville Story) İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
İnal, İ. (1982). Son Sadrazamlar, C.III. İstanbul : Dergâh Yayınları.
İrtem, S. K. (2003). Sultan Abdülhamid ve Yıldız Kamarillası C. II (Haz: Osman Selim kocahanoğlu) . İstanbul: Temel Yayınları.
Kâmil Paşa. (1327). Târih-i siyâsî : Devlet-i Âliye-i Osmâniye. İstanbul: Matbaa-i Ahmed İhsan.
Kâmil Paşa. (1991). . II Abdülhamit'in sadrazamları Kâmil Paşa ve Said Paşa'nın anıları- polemikleri- (Haz:Gül Çağalı -Güven). İstanbul: Arba Yayınları.
Karay, R. H. (2011). Bir Ömür Boyunca . Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Kuran, A. B. (2000). İnkılap Tarihimiz ve Jöntürkler. İstanbul: Kaynak Yayınları .
Menteşe, H. (1986). Osmanlı Mebusan Meclisi Reisi Halil Menteşe'nin Anıları. İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
Rey, A. R. (2014). İmparatorluğun Son Döneminde Gördüklerim Yaptıklarım. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Tunaya, T. Z. (1998). Türkiye'de siyasal partiler C. 1 İkinci Meşrutiyet Dönemi . İstanbul: İletişim Yayınları.
Türkgeldi, A. F. (2010). Görüp İşittiklerim. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Uzunçarşılı, İ. H. (1955). "Sadrazam Kâmil Paşa'nın Siyasi Hayatı İsimli Eser Dolayısıyla II. Abdülhamit Devrinde Kâmil Paşa" . Belleten C.XIX,S.74, 203-245.