Arap Hazar Savaşları ve Derbent
Derbent antik şehri, Azerbaycan'ın en önemli şehirlerinden biri olarak bilinmektedir. Derbent'in jeostratejik konumu, yabancı işgalcilerin dikkatini sürekli çekmiştir. Şehir, Sasani-Hazar ve Arap-Hazar savaşlarında belirleyici bir konumunda olmuştur. Arap-Hazar savaşları yaklaşık 100 yıl sürmüştür. Derbent, Azerbaycan topraklarına saldıran Hilafet ordularının dikkat odağındaydı. Derbent'e ilk saldırının Halife Ömer b. Hattab (634-644) saltanatı sonunda başlamış olmasına rağmen, Halife Hişam b. Abdülmelik (724-744) dönemine kadar Araplar Derbent'te egemenliklerini koruyamamışlardır. Makalede, kaynak ve araştırmalara dayanılarak Arap-Hazar savaşlarında şehrin rolü ve önemine vurgu yapılmaktadır.
ARAP-HAZAR SAVAŞLARI VE DERBENT
Derbent antik şehri, Azerbaycan'ın en önemli şehirlerinden biri olarak bilinmektedir. Derbent'in jeostratejik konumu, yabancı işgalcilerin dikkatini sürekli çekmiştir. Şehir, Sasani-Hazar ve Arap-Hazar savaşlarında belirleyici bir konumunda olmuştur. Arap-Hazar savaşları yaklaşık 100 yıl sürmüştür. Derbent, Azerbaycan topraklarına saldıran Hilafet ordularının dikkat odağındaydı. Derbent'e ilk saldırının Halife Ömer b. Hattab (634-644) saltanatı sonunda başlamış olmasına rağmen, Halife Hişam b. Abdülmelik (724-744) dönemine kadar Araplar Derbent'te egemenliklerini koruyamamışlardır. Makalede, kaynak ve araştırmalara dayanılarak Arap-Hazar savaşlarında şehrin rolü ve önemine vurgu yapılmaktadır.
___
- Abdullatipov, Ramadan (2015). Derbent. Maxaçqala: İzdatelskiy dom “Daqestan”.
- Aktaşi, Muhammed (2014)., “Dərbənt-name”. Maxaçqala: İzdatelskiy dom “Daqestan”.
- Artamonov, Mixail (1962). İstoriya Xazar. Leninqrad: Qosudarstvennıy Ermitaj.
- Bakixanov, Abbaskuli (1991). Qyulistan i İram,. Baku: Elm.
- Bolşakov, Oleq (1993)., İstoriya Xalifata. T.2 Moskva: Hauka.
- Bosvort, Edmund (1971). Musulmanskie dinastii, Per.s anql. P.A.Qryaznevica, Moskva: Nauka.
- Bunyadov, Ziya (1989). Azərbaycan VII-IX əsrlərdə. Bakı: Azərnəşir.
- Elekberov, Elekber (2015). Babək. Bakı: Azərbaycan Tarix Qrumu.
- Esedov, Ferda (2018). Xəzərlər və Azərbaycan. Baki: Elm və Təhsil.
- İvik, Oleq.ve Klyucnikov, Vladimir(2015). Xazari. Moskva: Lomonosov.
- Kalankatuklu, Moisey (1993). Albaniya tarixi. Baki: Elm.
- Kudryavçev, Aleksandr (1989). Derbentu 5000 let. Moskva: “Sovetskaya Rossiya”.
- Kudryavçev, Aleksandır (1982). Velikiy qorod na Kaspi. Maxaçqala: Daq. kn. Izd-vo.
- Qumliev, Lev (2009)., Otkrıtie Xazarı. Moskva: AYRİS-press.
- Qurbanov, Rafiq (2008), Qafqaz tarixi, Bakı: Zərdabi LTD. MMC.
- Mamedova, Farida (2005). Kavkazskaya Albaniya albanı. Baku: DİKA.
- Muradov, V ve Moqomedxan, M (2016)., Derbentskoe kovotkacestvo. Baku: Elm..
- Pletnyova, Svetlana (1986). Xazarı. Moskva: Nauka.
- Şixsaidov, Amri (2008). Ocerki istorii, istocnikovedeniya, arxioqrafii srednevekovoqo Daqestana. Maxaçqala:
Dagestanskoe knijnoe izdatelstvo.
- Et-Taberi (1977). Tarix er-Rusul va el-Muluk. əl-Cuz er-Rabi. Qahira:Dər el-Məarif.
- Et-Taberi (1979). Tarix ər-Rusul va əl-Muluk. əl-Cuz əl-Xəmis. Qahira: Dər el-Məarif.
- Et- Taberi (1979). Tərix er-Rusul va el-Muluk. el-Cuz es-Sedis. Qahira: Dere-el-Məarif.
- Ünlu, Nuri (1992). İslam tarihi. İstanbul: Kilim ofset.
- Vəelixanlı, Naile. Azərbaycan VII-XII asrlarda: Tarix, menbeler,şerhler. Bakı: Elm və Tehsil.