LİZBON ANTLAŞMASI’NIN AB’NİN KURUMSAL YAPISINA ETKİLERİ

Lizbon Antlaşması 1 Aralık 2009’da yürürlüğe girmiştir ve Avrupa Birliği Antlaşması ile Avrupa Topluluğu Antlaşması’nda önemli değişiklikler getirmiştir. Antlaşma; AB’nin kurumsal yapısını ve kurumlar arası ilişkileri büyük ölçüde etkilemiştir. Birliğe hukuken uluslararası alanda tüzel kişilik kazandırmıştır. Avrupa Parlamentosu’nun yetkilerini arttırmıştır. Yasama sürecinde Bakanlar Konseyi’nin yanı sıra Parlamentoya da söz hakkı vermiştir. Ulusal parlamentoların Birlik genelinde siyasal entegrasyona katkıda bulunmaları sağlanmıştır. Bakanlar Konseyi’nin oylama prosedürlerinde değişikliğe gidilmiştir. Avrupa Birliği Konseyi’nin kurumsallaşması temin edilmiştir. Avrupa Birliği Komisyonu’nun adalet ve içişlerinde işbirliği alanında yetkileri artırılmıştır. Komisyon üyelerinin sayısı ise azaltılmıştır. Avrupa Dışı İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilciliği ile Birliğin koordineli ve tutarlı biçimde dış politikalarını şekillendirmesi amaçlanmıştır. Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın adalet ve içişlerinde işbirliği yargı yetkisi önemli ölçüde arttırılmıştır. Bu çalışma Lizbon Antlaşması ile gerçekleştirilen değişikliklerin AB’deki belli başlı kurumlar üzerindeki etkilerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada, Lizbon Antlaşması’nın kurumsal açıdan getirdiği yenilikler ele alınmıştır. Bu kurumsal değişikliklerin saptanabilmesi için Lizbon Antlaşması’nın metninden ve bu alanda yapılmış akademik araştırmaların değerlendirmelerinden de genel anlamda yararlanılmıştır. Çalışmada yer alan AB kurumları büyük ölçekli değişikliklere maruz kaldıkları için incelenmeye değer bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Lizbon Antlaşması, Avrupa Parlamentosu, AB Bakanlar Konseyi, AB Komisyonu

PDF

___

KAYNAKÇA
BAYKAL, S. (2007). “Reform Antlaşması ve Getirdikleri: Kurumsal Yapı Çerçevesinde Genel bir Değerlendirme”. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 7 (1), ss.45-67.
CANBOLAT, İ. (1998). Uluslar üstü Sistem Avrupa Birliği. Geliştirilmiş İkinci Baskı. İstanbul: Alfa Yayınları. CHALMERS, D., Gereth D., Giorgio M. vd. (2010). European Union Law Cases and Materials. Cambridge: Cambridge University Press.
ÇALIŞKAN, Ö. (2011). Lizbon Antlaşması Sonrası Avrupa Birliği’nin Kurumsal Yapısı. Ankara Üniversitesi Sunum Metni. Munich Personel RePEC Archive.
ELMAS, F. Y. (2010). “Değişen ve Dönüşen Yönleriyle AB Başkanlığı: Kurumsal Yapıda Etkinlik ve İşlerlik Sorunsalı”. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi. 9 (2), ss.45-65.
EMERSON, M., Rosa B., Tim C., Jon W., Diotr Macier K., Thomas R. vd. (2011). Upgrading the EU’s Role as a Global Actors: Institutions. Law And Restructuring of European Diplomacy. Center for European Policy Studies. Brussels. FOUNDATION for EU DEMOCRACY FEUD (2009), The Lisbon Treaty Readable Version. Brussels.
GÜNEŞ, A. (2008). “Lizbon Antlaşması Sonrasında Avrupa Birliği”. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 12 (1-2), ss.739-772.
GÖÇMEN, İ. (2008). “Ulusal Parlamentoların Avrupa Bütünleşmesindeki Rolü ve Lizbon Antlaşması”. (Ed.) Akçay B., Kahraman S. ve Baykal S., Avrupa Birliği’nin Güncel Sorunları ve Gelişmeler. Ankara: Seçkin Yayıncılık. ss.275-316.
GÜÇLÜ, B. (2009). “Lizbon Antlaşması’nın Temel Unsurları”. DTM. Ankara. ss.66-73.
HOFFMANN, H. (2009). “Legislation, Delegation and Implementation under the Treaty of Lisbon: Typology Meets Reality”. European Law Journal. Vol: 15 (4). pp.482-505.
HORVATH, Z., Balint O. vd. (2010). The Union after Lisbon: Treaty Reform of the EU. Budapeşte: Hvgorac Basım Evi. JOINT STUDY EPC, EGMONT and CEPS (2010). Treaty of Lisbon: A Second Look at the Institutional Innovations. Brussels.
LİZBON ANTLAŞMASI (2009). m.1. paragraf 17/4, 17/5, 18/1,18/5,18/7.19/2, 19/3, 19/4, 20/1, 30/2 ile m.2. paragraf 173/6a, 214c, 223/240/b, 265-9.
MAYORAL, J. (2011). Democratic Improvements in the European Union under the Lisbon Treaty: Institutional Changes Regarding Democratic Governments in the EU. European Union Democracy Observatory. Italy.
ÖZÇELİK, G. B. (2008). “Avrupa Birliği’nin Kurumsal Yapısı ve Lizbon Antlaşması”. (Ed.) Akçay B., Kahraman S. ve Baykal S., Avrupa Birliği’nin Güncel Sorunları ve Gelişmeler. Ankara: Seçkin Yayıncılık. ss.203-233.
TOPAL, E. (2008). “Lizbon Antlaşması ile Avrupa Birliği’nde Yasama Niteliğindeki İşlemler ve Yasa Yapım Süreçlerinde Getirilecek Değişikliklere Genel Bir Bakış”. Yasama Dergisi. 9. Mayıs-Ağustos. ss.17-34.
VARLI, B. (2009). “Lizbon Antlaşması Sonrasında Avrupa Birliği’nde Ulusal Parlamentoların Rolü ve TBMM Açısından Bir Değerlendirme”. Yasama Dergisi. 13. Eylül-Aralık. ss.5-43.
WARLEIGH, A. (2004). The Basics European Union. London-New York: Routledge.
WATTS, D. (2008). The European Union., Scotland: Edinburg University Press.
YAKUT, B. (2010). “Lizbon Sonrası AB’nin Yeni Kurumsal Yapısı ve Karar Alma Süreçlerinin Özgürlük, Güvenlik ve Adalet Alanındaki Yansımaları”. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi. 1 (2). ss.53-85.