FİLOLOJİK - ARKEOLOJİK VERİLER IŞIĞINDA HİTİT DÖNEMİ SU BENTLERİ VE HAVUZ YAPILARI

: Su! İnsan evladının varoluşundan itibaren her daim önemini koruyan bir element olmuştur. Daha da önemlisi insan evladı, suyu yaratılışının unsuru ve yok oluşunun nedeni olarak kavramış ve bunun sonucunda da doğaya başkaldırmıştır. İşte bu başkaldırı insanda doğanın üstüne hükmetme içgüdüsünü de beraberinde getirmiştir. İnsanın suya hükmetme içgüdüsünün doğa üzerindeki etkisi neydi ve yaşanılan şiddetli kuraklıklarda bu güdü nasıl bir etken olarak rol aldı? İnsanlar bu kuraklıklar karşısında ne gibi önlemler aldılar? Bu sorular bizi MÖ II. bin Anadolu’sunda yer alan su yapılarına götürmüştür. Karşımıza günümüz barajlarının arkaik tipi olan baraj yapıları çıkmıştır. MÖ. II. binde Hititlerin yayılım gösterdiği Çorum, Sivas, Kayseri, Amasya ve Konya’da incelediğimiz bu barajların mimari yapısı ve inşasında kullanılan matematik, Hitit mühendisliği hakkında bilgi edinmemizi sağlamıştır. Bent, havuz ve kanal sistemiyle karşımıza çıkan bu yapılar ayrıca dönemim iklim koşulları hakkında fikir sahibi olmamıza katkıda bulunmuştur. Çalışmanın devamında incelenen baraj ve havuz yapıları arkeolojik verilerin yanı sıra filolojik verilerle de desteklenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Baraj, Su, Havuz, Su Yapıları

PDF

___

Alp, Sedat.(2002), Hitit Güneşi, Ankara: TÜBİTAK.Bittel, Kurt.(1984), Denkmaler eines Hethitischen, Grosskönigs des13.Jahrhunderts vor Christus, Opladen.Büehmer, Robert M. (1967), “Havuzköy In Üstkappadükien Archaolog” Ischer Anzeiger, ss.132-141.Çelik, Duygu.(2008), “Alacahöyük Hitit Barajı”, Aykut Çınaroğlu’na Armağan, ss.87- 105.Erkut, Sedat.(1992), “Hitit Çağının Önemli Kült Kenti Arinna’nın Yeri”, Fs. Sedat ALP, s.159-165.Emre, Kutlu.(1993), “The Hittite Dam Of Karakuyu”, Essays on Anatolian Archaeology, Bulletin of the Middle Eastern Culture Center in Japan 7 (Wiesbaden 1993) 1-42.Friedrich, Johannes.(1952), Hethitisches Worterbuch, Heidelberg.Gorny, Ronald L.(1997), “Zippalanda and Ankuwa: the Geography of Central Anatolia in the Second Millennium B.C”. , JAOS, S.117, ss.549-557.Gurney Oliver R. (1995), “The Hittite Names of Kerkenes Dağ and Kuşaklı Höyük”, AnSt, S.45, ss.69-71.Güterbock, Hans G. Harry A. Hoffner.(1989),Chicago Hittite Dictionary L-N, Chicago.Haas, Volkert. (1994), Geschichte der Hethitischen Religion, Köln.Harmanşah, Ömür. Peri Johnson.(2011), “Yalburt Yaylası (Ilgın, Konya) Arkeolojik Yüzey Araştırma Projesi, 2010 Sezon Çalışması”, 29.Araştırma Sonuçları Toplantısı, C.2,ss.335-469.Harmanşah, Ömür. Peri Johnson.(2013), “Pınarlar, Mağaralar ve Hitit Anadolu’sunda Kırsal Peyzaj: Yalburt Yaylası Arkeolojik Yüzey Araştırma Projesi (Ilgın, Konya) 2011 Sezonu Sonuçları”, 30.Araştırma Sonuçları Toplantısı, C.2, ss.73-84.Harmanşah, Ömür. Peri Johnson.(2016), “Akdeniz’e Doğru Hititler: Yalburt Yaylası Arkeolojik Yüzey Araştırma Projesi 2015 Sezonu-Hittites on the Way to the Mediterranean: Yalburt Yaylası Archaeological Landscape Project2015 Campaign”, Anmed, ss. 296-300.Hüser, Andereas.(2004), “Wasser für Sarissa” Antike Welf, S.37, ss.93-97.Hüser, Andereas.(2007), Hethitische Anlagen zur Wasserversorgung und Entsorgung, Kuşaklı-Sarissa Band-3, Verlag Marie Leidorf GmbH-Rahden-Westf.İpek, Önder. Resul İbiş.(2012), “Çakır Köyü Hitit Barajı: 2012 Yılı Sondaj Kazısı Çalışmaları Ön Raporu”, 3. Çorum Kazı ve Araştırmaları Sempozyumu, S.3, ss.37- 59.Karauğuz, Güngör.(2002), “M.Ö. II. Binde Konya Bölgesi Hitit Kaya Anıtları ve Yazıtları Üzerine Bazı Gözlemler”, 2001 Yılı Anadolu Medeniyetler Müzesi Konferansları,ss.54-103.Müller-Karpe, Andereas.(1993), “Yeni Bir Hitit Merkezi: Kuşaklı (Başören/Sivas) 1992 Yılı Yüzey Araştırması” XI. Araştırma Sonuçları Toplantısı, ss.259-265.Müller-Karpe, Anderas. Vuslat, Müller-Karpe.(2004), “Kuşaklı-Sarissa”, Arkeo Atlas,S.3.ss.20-62.Müller-Karpe, Andereas.(2006), “Untersuchungen in Kuşaklı 2004 und 2005”, MDOG, S.138,ss.15-43.Osten, H.H.Von Der.(1929),Exploratıons In Hittite Asıa Minor, Chicago.Ökse, A.Tuba.(1993), “Sivas İli 1992 Yüzey Araştırması Sonu”, XI Araştırmaları Toplantısı, ss. 243-258.Puhvel Jaan.(1984),Hittite Etymological Dictionary, Berlin.Seeher, Jürgen.(2006) , “Die Untersuchungen im Bereich der Bereich der Osttiche in der Oberstadt von 1996-1998”,Boğazköy-Bereich 8 (Mainz 2006),ss.1-23.Seeher, Jürgen.(2007), “Boğazköy / Hattuşa 2004-2005 Yılı Kazı ve RestorasyonÇalışmaları”, 28. Kazı Sonuçları Toplantısı, C.2,ss.27-43.Schachner, Andreas.(2009), “Boğazköy- Hattusa 2007 Kazı Çalışmaları”, 30. Kazı Sonuçları Toplantısı, C.3,ss.475- 498.Schachner, Andreas.(2011), “Boğazköy- Hattusa 2009 Yılı Çalışmaları”, 32. Kazı Sonuçları Toplantısı, C.4, ss.212-232.Schachner, Andreas. Hartmut Wittenberg.(2012), “Zu den Wasserspeichern in Boğazköy/Hattusa und der Frage ihrer Befüllung”, Menschen - Kulturen - Traditionen ; Forschungs Cluster, S. 2, C.5,ss.245-257.Schachner, Andreas. Hartmut Wittenberg.(2013), “Hattusa’daki Su Havuzlarının Kullanımı Ve Toplumsal Önemi”, 3. Çorum Kazı Ve Araştırmalar Sempozyumu, S.3, ss.19-36.Sir Gavaz, Özlem.(2012), Hitit Krallarının Kült Gezileri, Çorum: Çorum Belediyesi Kültür Yayınları.Tischler, Johann.(1982), Hethitisch-Deutsches Wörterverzeichnis, Mit Einem Semasiologischen Index, Innsbruck.Turgut, Murat.(2015), “Tarhuntassa’daki Su Kültü Mekânları”, Tarihin Peşinde 14,ss.337-354.Ulusoy, Kudret.(2007), Küresel Ticaretin Son Hedefi: Su Pazarı, Ankara: Kristal Kitaplar Yayınevi.Usul, Nurünnisa. (2008), Mühendislik Hidrolojisi, Ankara, Semih Ofset Matbaacılık ve Yayıncılık.Ünal, Ahmet, (2016), Hititçe-Türkçe, Türkçe-Hititçe Büyük Sözlük, Ankara, Bilgin Kültür Sanat Yayınları