DARA ANTİK KENTİ İSKELETLERİNİN ANTROPOLOJİK ANALİZİ

Geç Roma dönemi ile tarihlendirilen Dara antik kenti Mardin ilinin 30 km güneydoğusunda günümüz Oğuz köyü sınırları içerisinde yer alır. Dara antik kenti ismini I. Pers Kralı Darius’tan almıştır. Araştırmanın konusunu, Mardin Müzesi Müdürlüğü tarafından 2010 ve 2011 yıllarında yapılan Dara antik kenti nekropol alanı kazısından çıkarılan insan iskeletlerine ait materyaller ve bu materyallerin antropolojik analizi oluşturmaktadır. Dara antik kentinde yapılan arkeolojik kazılar sonucunda ele geçen insan iskeletlerinin paleodemografik dağılımına bakıldığında, 27’si kadın, 73’ü erkek, 2’si adölesan, 32’si çocuk, 6’sı bebek ve 76’sı belirsiz olmak üzere toplam 216 bireyden oluşmaktadır. Bu çalışmada Dara antik kenti topluluğuna ait kafatası ve vucüt iskeletleri üzerinde paleopatolojik lezyonlar araştırılarak bu lezyonlardan; eklem hastalıkları, enfeksiyon hastalıkları, travma, kan hastalıklarına bağlı kemik değişiklikleri ve metabolik hastalıklar tanımlanmıştır. Tanımlanan bu hastalıklar diğer eski Anadolu toplumları ile benzerlik ve farklılık açısından karşılaştırılarak Dara antik kenti toplumunun sosyo-kültürel yapısı saptanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Dara Antik Kenti, Antropolojik Analiz, Paleoantropoloji, Paleopatoloji

PDF

___

AÇIKKOL, Ayşen, YILMAZ, Hakan, BAYKARA, İsmail, ŞAHİN, Serkan. (2003), “Kütahya Ağızören Hitit İskeletlerinin Paleoantropolojik Analizi ve Tunç Çağı Anadolu Halkları Arasındaki Yeri”, Antropoloji. Sayı 17, 1- 26.
ALPAGUT Berna ve ERDOĞAN Nihat. (2015), “Mardin - Dara Geç Roma Dönemi İskelet Toplumunun Demografik Analizi”, 31. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 291-300
ANGEL, J.L. (1966), “Porotic Hyperostosis, Anemias, Malarias and Marshes in the Prehistoric Eastern Mediterranean”, Science Vol. 153. 3737, 760-763.
AUFDERHEİDE, A.C., RODRİGUEZ-MARTİN, C. (1998), The Cambridge Encyclopedia of Human Paleopathology, Cambridge University Press, Güney Afrika
ANGEL, J.L. (1971), “Early Neolithic skeletons from Çatal Hüyük: demography and pathology”, Anatolian Studies, 21, 77-98
BROTHWELL, D.R. (1981), Digging Up Bones, Third Edition, British Museum Oxford University Press. U.K.
BUİKSTRA, J. ve UBELAKER, D.H. (1994), “Standards For Data Collection From Human Skeletal Remains”, Arkansas Archeological Survey Research Series No:44, Arkansas.
BÜYÜKKARAKAYA, Ali Metin. (2011), Eski İnsan Topluluklarında Stres Göstergelerinin İncelenmesi: İkiztepe ve Tasmasor Örnekleri, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara.
COHEN, M.N., ARMELAGOS, G.J. (1984), Paleopathology at the Origins of Agriculture, Academic Press. Inc., 137-161, New York.
ERDAL, Ömür Dilek. (1997), Demre Aziz Nikolaos Kilisesi’nden Çıkarılan İnsan İskeletlerinin Antropolojik Açıdan İncelenmesi, H.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
ERDAL, Yılmaz Selim. (2002), “Bakla Tepe Geç Tunç Çağı Mezarlarından Gün Işığına Çıkarılan Yanmış İnsan İskelet Kalıntılarının Antropolojik Analizi”, H.Ü. Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 19, 2, 115-130
ERDAL, Yılmaz Selim. (2003), “Şaşal/İzmir İskelet Toplulugunun Paleopatolojik ve Demografik Analizi”, Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 18, 1-14
ERDAL, Yılmaz Selim, (2003), “Büyük saray- Eski Cezaevi Çevresi Kazılarında Gün Işığına Çıkarılan İnsan Kalıntılarının Antropolojik Analizi”, 18. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 15-30.
ERDAL, Yılmaz Selim. (2004), “Kovuklukaya (Boyabat, Sinop) İnsanlarının Sağlık Yapısı ve Yaşam Biçimleriyle İlişkisi”, Anadolu Araştırmaları, 17/2, 169-196.
ERKMAN, C., ÇIRAK, A., BEKTAŞ, Y., ŞİMŞEK, N., BAŞIBÜYÜK, G. Ö. (2008), “Anadoluda Yaşamış Eski İnsan Topluluklarında Yaşlılarda Gözlenen Sağlık Problemleri”, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 2, 73-85.
GÖZLÜK, Pınar; YILMAZ, Hakan; YİĞİT, Ayhan; AÇIKKOLl, Ayşen; SEVİM, Ayla. (2003), “Hakkari Erken Demir Çağı İskeletlerinin Paleoantropolojik Açıdan İncelenmesi”, 18. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 31-40.
GÖZLÜK, Pınar; DURGUNLU, Ö.; ÖZDEMİR, Serpil; TAŞLIALAN, Mehmet; SEVİM, Ayla. (2006), “Symrna Agorası İskeletlerinin Paleoantropolojik Analizi”, 21.Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 125-140.
GÜLEÇ, Erksin. (1989), “Panaztepe İskeletlerinin Paleodemografik ve Paleopatolojik İncelenmesi”, Türk Arkeoloji Dergisi, 28, 73-96.
KAUR, H. ve JIT, I. (1990), “Age Estimation From Cortical İndex of The Human Clavicle in Nortwest İndians”, American Journal of Physical Anthropology, 83, 297 – 305.
MANN, R.W., HUNT, D.R. (2012), Photographic Regional Atlas of Bone Disease: A Guide To Pathologic And Normal Variation in the Human Skeleton, Third Edition Springfield Illinois: Charles C. Thomas, Publisher, 3-366.
ROBERTS, C.ve MANCHESTER, K. (2005), The Archaeology of Disease, The History Press. Third Edition, 323-397.
ROGERS, J. ve WALDRON, T. (1995), “A field Guide to Joint Disease in Archaeology”, John Wiey & Sons, İngiltere, 20-26.
SAĞIR, Mehmet; ÖZER, İsmail; SATAR, Zehra; GÜLEÇ, Erksin. (2004), “Börükçü İskeletlerinin Paleoantropolojik İncelenmesi”, 19. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 27-40.
Senn, N. (1886), “Periostitis. The Philadelphia Medical Times”, 5-6.
SEVİM, Ayla. (1993), Elazığ/Tepecik Ortaçağ İskeletlerinin Paleodemografik Açıdan Değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
SEVİM, Ayla. (2006), “PaleoanthropologicAnalysis of the human Skeletal Remains From The Yüceören Necropololis”, YÜCEÖREN (ed. Yücel Senyurt-Atakan Akçay- Yalçın Kamıs), Gazi Üniversitesi ARÇED. Mert Basın yayın Sn. Tic. Ltd.Sti., Ankara.
SEVİM, Ayla; GÖZLÜK KIRMIZIOĞLU, Pınar; YİĞİT, Ayhan; ÖZDEMİR, Serpil; DURGUNLU, Özlem. (2007), “Erzurum/Güllüdere İskeletlerinin Paleoantropolojik Açıdan İncelenmesi”, 22. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 141-160.
STUART-MACADAM, P. (1988). “Human Paleopathology”, Ed. Ortner, D. J. ve Aufderheide, A.C. A Symposium held at the International Congress of Anthropological and Ethnological Sciences Zagreb. 24—31 Temmuz, 36-38, Yugoslavia.
ŞAHİN, Serkan. (2016), Dilkaya Toplumunun Sağlık Sorunları, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Doktora Tezi, Ankara.
ŞARBAK, Ayşegül. (2014), Dara Antik Kenti (Mardin) Geç Roma İskelet Toplumu Dişlerinin Morfometrik Analizi Ve Diş Sağlığı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
ORTNER, D.J. ve PUTSCHAR, W.G.J. (1981), Identification of Pathological Conditions in Human Skeletal Remains, Smithsonian Institution Press, 1-456, Washington.
ÖZBEK Metin. (1989), “Son Buluntular Işığında Çayönü Neolitik İnsanları”, V. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 161-172.
ÖZBEK, Metin. (2000), “Öküzini İnsanlarının Antropolojik Analizi”, 15. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 127-144.
ÖZBEK, Metin. (2012), Kronik Demir Eksikliğine Bağlı Anemi: Klinik ve Paleopatolojik Bulgular Işığında Yeni Değerlendirmeler, Homer Kitapevi, İstanbul.
UBELAKER, D. H. (1978), Human Skeletal Remains, Smithsonian Institution, Adline Publishering Company, Chicago.
ÜSTÜNDAĞ, Handan, DEMİREL, Fatma Arzu. (2008), “Alanya Kalesi Kazılarında Bulunan İnsan İskelet Kalıntılarının Osteolojik Analizi”, Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, 8, 79-90.
WHİTE, T.D., BLACK, M. T., FOLKENS, P. A. (2012), Human Osteology Third Edition. Elsevier Academic Press, 1-574.
WORKSHOP OF EUROPEAN ANTHROPOLOGİST. (1980). "Recommandations for age and sex diagnoses of skeletons". Journal of Human Evolution. 9 (7), 518-549.