ANTİK SPRADON TOPLUMU ÜZERİNE ANEMİ ÇALIŞMASI

Antik çağlarda yaşamış toplulukların ve insanların maruz kalmış oldukları hastalıkları kemikler üzerinden inceleyen bir bilim dalı olan paleopatolojinin önemli ilgi alanlarından birisi de Anemi çalışmalarıdır. Anemi, kansızlık olarak isimlendirilir ve yeteri kadar demiri metabolizmasında tutamayan veya barındıramayan insanlarda görülür. Anemi, özellikle beslenme ile ilgili çalışmalarda sıkça bakılan bir sağlık sorunudur. Antik dönem insanlarının kafataslarında cribra orbitalia, porotic hyperostosis ve diploe kalınlaşması olarak ortaya çıkar. Bu çalışmaya konu olan Spradon Antik Kentine ait iskeletler, İstanbul İli Avcılar İlçe sınırlarındaki Ispartakule bölgesinde İstanbul Arkeoloji Müzeler müdürlüğü tarafından 2011 senesinde ele geçmiştir. Bu bölgeden ele geçen 90 insan iskeleti üzerinde Cribra orbitalia, porotic hyperostosis ve diploe kalınlaşmasına hem cinsiyetlerde hem de yaş gruplarında bakılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda toplumda yaklaşık %12,2 civarında cribra orbitalia, %13,3 iken diploe kalınlaşması %8,8 olarak hesaplanmıştır. Cinsiyetler arası değerlendirmede kadınların cribra orbitalia oranı erkeklere göre daha fazladır. Erkeklerde ise porotic hyperostosis düzeyi kadınlardan fazladır. Diploe kalınlaşması ise yine bariz şekilde kadın bireylerde yüksek saptanmıştır. Cribra orbitaliaya bağlı olarak kadın bireylerde diploe kalınlaşmasından söz edilebilir. Spradon Toplumu çocuk bireylerinden sadece 2 bireyde porotic yapıyla karşılaşılması örnek sayısıyla bağlantılıdır. Spradon Geç Roma- Erken Bizans dönemi toplumunda beslenmeye bağlı sağlık sorunlarından birisi olan anemi mevcuttur.

Anahtar Kelimeler:

Spradon, Erken Bizans, Anemi, Cribra Orbitalia

PDF

___

Aksoy, M., (2008). Beslenme Biyokimyası, Hatipoğlu Yayınevi, Ankara.Aufderheide, A. C., (1989). “Chemical Analysis of Skeletal Remains”, Reconstruction of Life from the Skeleton , 237-260, Willey Liss., Florida.Çırak, M.T., (2017), Anemi Görülen Bireylerdeki Element Seviyelerinin Antropolojik Açıdan Değerlendirilmesi, Turkish Studies, Volume 12/29, p. 169-178.Naveed, H., Abed, S.F, Davagnanam, I., Uddin, JM, Adds P.J. (2012), Lessons From The Past: Cribra Orbitalia, An Orbital Roof Pathology, Orbit. Dec;31(6):394-409.Ortner, D.J., Kimmerle, E. and Diez, M. (1999), Probable Evidence of Scurvy in Non-Adults from Archaeological Sites in Peru. American Journal Physical Anthropology, 108:321-331.Rivera, F. ve Mirazon, L.M.,(2017), New Evidence Suggesting A Dissociated Etiology For Cribra Orbitalia And Porotic Hyperostosis. Am. J. Phys. Anthropol. Sep;164(1):76-96.Sevim, A., (1998). “Eski Anadolu Toplumlarında Gözlenen Bir Paleopatolojik Doku Bozukluğu: Porotic Hyperostosis”, Antropoloji, 13: 229-244.Şarbak, A., Çırak, M.T., Çırak, A., (2017), Osteoarchaeological Investigations of Metopic Suture in The Late Roman Period in Spradon, Mediterranean Archaeology and Archaeometry, Vol. 17, No 3, pp. 27-38.Walker P.L., Bathurst R.R., Richman R., Gjerdrum T., and Andrushko V.A., (2009), The Causes Of Porotic Hyperostosis And Cribra Orbitalia: A Reappraisal Of The İron-Deficiency-Anemia Hypothesis. American Journal of Physical Anthropology, 139: 109–125. Yılmaz, H., Pehlevan,C., Göksal, N., (2014), Çatak (Van) İskeletlerinin Paleopatolojik Analizi, International Journal Of Human Science, 11(2), s:1327-1350.Yurdakök, K., İnce, O. T., (2009). “Çocuklarda Demir Eksikliği Anemisini Önleme Yaklaşımları”, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 52: 224- 231.