Pınar GÖZLÜK KIRMIZIOĞLU, Hanife AKBACAK

AMASYA ROMA DÖNEMİ İNSANLARI

Özet Bu çalışmada, 1992-2012 yılları arasında Amasya ili ve çevresinde, Roma Dönemi’ne tarihlendirilen çeşitli arkeolojik alanlarda yapılan kazılar sonucu ele geçirilen insan iskeletleri, paleodemografik ve morfolojik yapının saptanması, ağız sağlığının belirlenmesi amacıyla incelenmiştir. İncelenen 56 bireyin 2’si bebek (% 3,57), 11’i çocuk (% 19,64), 15’i kadın (% 26,79), 13’ü erkek (% 23,21) ve 15’i de cinsiyeti saptanamayan bireylerden (% 26,79) oluşmaktadır. Erişkin bireylerin yaş ortalaması 39,4 yıldır. Toplum genelinde boy uzunluğu, Pearson’a göre (1899) 161,58 (n: 4), Trotter-Gleser’e göre (1952) 167,85 (n: 4) ve Sağır’a (2000) göre 162,07’dir (n: 4). Erişkinlerde daimi dişlerde ve çenelerde, diş aşınması (% 56,98), diş çürüğü (% 4,65), hypoplasia (% 4,65), diştaşı (% 2,91), apse (% 1,35), alveol kaybı (% 36,3), ölüm öncesi (antemortem) diş kaybı (% 6,28) gibi lezyonlar saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Amasya, Roma Dönemi, Paleodemografi, Boy uzunluğu, Ağız sağlığı

THE PEOPLE OF AMASYA ROMAN PERIOD

Abstract The aim of this study is to determine paleodemographic and morphological structure and oral health of the human skeletons that were excavated in various archaeological sites dated to the Roman period in the province of Amasya between 1992 and 2012. Of the 56 individuals, 2 were infants (%3.57), 11 were children (%19.64), 15 were women (% 26.79), 13 were men (% 23.21) 15 were adults (%26,79) whose gender can not be determined. The average age of adult individuals is 39.4 years. According to Pearson (1899), Trotter-Gleser (1952) and Sağır (2000), stature was 161,58 (n: 4), 167,85 (n: 4) ve Sağır (2000) 162,07 (n: 4) respectively in society. In adults permanent teeth and jaws, dental attrition (56,98 %), dental caries (4,65 %), hypoplasia (4,65 %), dental calculus (2,91 %), abscess (1,35 %), alveolar bone loss (36,3 %) and antemortem tooth loss 6,28 % were determined.

Keywords:

Amasya, Roman Period, Paleodemography, Stature, Oral health,

PDF

___

Akbacak, H. (2018). Amasya Roma Dönemi İskeletlerinin Antropolojik Analizi. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
Alkan, Y., Erkman, A.C., Kaplan, İ. (2014). “Çiçekdağı İskeletlerinin Paleoantropolojik Analizi”. 29. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 77-82.
Atamtürk, D. ve Duyar, İ. (2008). “Adramytteion (Örentepe) İskeletlerinde Ağız ve Diş Sağlığı”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 25 (1): 1-15.
Bıçak, S. ve Suata Alpaslan F. (2015). “Zeytinli Ada İskelet Topluluğunun Diş ve Çene Patolojisi Açısından İncelenmesi”. C.Ü. Fen Fakültesi, Fen Bilimleri Dergisi (CFD), 36 (5): 32-46.
Bouville, C., Constandse-Westermann, S.T. ve Newell R.R. (1983). Les Restes Humains Mesolithiques de I’Abri Corbille, Istres (Bouches du Rhone), Bullet Mem.,de la Sos. D’Anthrop. De Paris, 5 / XIII, 89–110.
Brothwell, D.R. (1981). Digging Up Bones. Oxford: Oxford University Press.
Buikstra, J.E., Ubelaker, D.H. (1994). Standards: For Data Collection From Human Skeletal Remains. Arkansas Archeological Survey Research Series No: 44.
Çatal, A.Ç. (2009). 19. Yüzyılın İkinci Yarısında Amasya Şehri’nin Demografik Yapısı ve İskan Siyaseti. (BasılmamışYüksek Lisans Tezi). Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
Çırak, A. ve Çırak M.T. (2015). “Tios/Filyos İskelet Kalıntılarının Paleoantropolojik Analizi”. 30. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 167-174.
Er, F. (2009). XV ve XVI Yüzyılda Amasya. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Erdal, Y.S. (2003). “Büyük Saray - Eski Cezaevi Çevresi Kazılarında Gün Işığına Çıkarılan İnsan Kalıntılarının Antropolojik Analizi”. 18. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 15- 30.
Erdal, Y.S. (1996). İznik Geç Bizans Dönemi İnsanlarının Çene ve Dişlerinin Antropolojik Açıdan İncelenmesi. (Basılmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Erdal, Y.S. (2001). “Antandros İnsanlarında Ağız ve Diş Sağlığı”. Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, 1: 45-55.
Eroğlu, S. (1998). Sardis Roma-Bizans Toplumlarında Diş Hastalıkları ve Ağız Sağlığı. (BasılmamışYüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Gözlük, P., Durgunlu, Ö., Özdemir, S., Taşlıalan, M., Sevim, A. (2006). “Symrna Agorası İskeletlerinin Paleoantropolojik Analizi”. 21. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 125-140.
Güleç, E. (1985). “Klazomenai İskeletlerinin Antropolojik ve Demografik İncelenmesi”. 1. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 131-138.
Güleç, E., İ. Duyar. (1998). “Panaztepe M.Ö. 2. bin ve Roma Dönemi İskeletlerinin Antropolojik Analizi”. Antropoloji Dergisi, 13: 179-206.
Güleç, E., Sevim, A., Özer, İ., Sağır, M. (1998), “Klazomenai’de Yaşamış İnsanların Sağlık Sorunları”, 13. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 133-159.
Hillson S. (1990). Teeth. New York: Cambridge University Press.
Kaur, H., Jit, I. (1990). “Age Estimation from Cortical Index of the Human Clavicle in Northwest Indians”. American Journal of Physical Antropology, 83: 297-305.
Kertil, F. (2014). Büyük Selçuklu Döneminden Osmanlı Yönetimine Kadar Amasya Tarihi. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
Kırmızıoğlu Gözlük, P., Yaşar, Z. F., Yiğit, A., Sevim Erol, A. (2009). “Kyzikos İskeletlerinin Dental Analizi”. 24. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 139-162.
Olivier, G. (1969). Practical Anthropology. Springfield, Illionis: Charles C. Thomas Publisher.
Ortner, D.J., Putschar, W.G.J. (1985). Identification of Pathological Conditions in Human Skeletal Remains. Washingto, London: Smithsonian Institution.
Özbey, A.S. (2010). Amasya İli Höyükleri. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Pearson, K. (1899). Mathematical Contrubition on the Theory of Evolution: On the Reconstruction of the Stature of Prehistoric Races. Philosophical Transactions of the Royal Society 192, 169-244.
Sağır, M. (2000). Uzun Kemik Radyografilerinden Boy Formülü Hesaplaması. (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Fizik ve Paleoantropoloji (Fizik Antropoloji) Anabilim Dalı, Ankara.
Sağır, M., Satar, Z., Özer, İ., Güleç, E. (2010). “Gümüşlük- Milas İskeletlerinin Ağız ve Diş Sağlığı”. 25. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 69-78.
Suata Alpaslan, F., Uz, B. (2017). “Kirazlıdere İskelet Topluluğunun Çene ve Diş Patolojisi Açısından İncelenmesi”. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 41 (2): 1-19.
Szilvassy, J., Kritscher, H. (1990). Estimation of Chronological Age in Man Based on the Spongy Structure of Long Bones. Anthrop. Anz., 48: 159 – 164.
Şahin, İ., Emecen, F. (1991). “Amasya”. TDİA, CIII. 1-4, İstanbul.
Şimşek, N. (2011). Laodikeia Populasyonun Diş ve Çenelerinin Paleopatolojik Açıdan İncelenmesi. (Basılmamış Doktora Tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Trotter M., Gleser G.S. (1952). “Estimation of Stature from Long Bones of American Whites and Negroes”. American Journal of Physical Anthropology, 10: 463-7514.
Ubelaker, D.H. (1978). Human Skeletal Remains. Chicago: Smithsonian Institution, Aldine Publisering Company.
Üstündağ, H., Demirel, F.A. (2009). “Alanya Kalesi İskelet Topluluğunda Ağız ve Diş Sağlığı”. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 26 (1): 219-234.
White, D.T. (2000). Human Osteology, Second Edition, U.S.A.: Academic Press.
Workshop of European Anthropologists (WEA). (1980). “Recommendations for Age and Sex Diagnoses of Skeleton”. Journal of Human Evolutions, 9 (7), 517-549.
Erişim Tarihi: 07.08.2018 http://www.amasyakulturturizm.gov.tr/TR,59475/tarihce.html).
Erişim Tarihi: 15.08.2018 (http://www.amasya.gov.tr