Müellifi Meçhul Bir Manzûm Kavâ’id-i Nahviye Örneği

Kur’ân-ı Kerim ve hadisler başta olmak üzere İslam’ın temel kaynaklarının dili olması sebebiyle Arapçanın öğrenilmesi Müslüman milletler için son derece önemli olagelmiştir. Temel dinî ilimleri öğrenmek için âlet ilmi yani araç olarak adlandırılan Arapçanın öğretilmesine Müslümanların klasik eğitim sistemleri içinde büyük bir itina gösterilmiştir. Arapçanın doğru bir şekilde öğrenilmesi ve dil yapısının korunması ile ilgili çabalar diğer Müslüman milletlerden önce Araplar arasında başlamıştır. Kur’ân’ın manasının ve mesajının doğru bir şekilde anlaşılması, anlam değişmesi ve kayıplarının önlemesi amacı ile Arap dilinin gramer yapısı ile kaidelerin tespit edilmesine dönük ilk çalışmaların bizzat Hz. Ali tarafından başlatıldığı genel itibariyle kabul edilmektedir. Daha sonra özellikle değişen toplumsal şartlarla birlikte Arap diline yönelik çalışmalar çoğalmıştır. Arapçanın gramerine yönelik ilimler olan sarf ve nahivle ilgili olarak birçok eser kaleme alınmıştır. Bu eserlerin en meşhurlarından biri Abdulkâhir-i Cürcânî’nin el-Avâmilü’l-Mi’e adlı eseridir. Söz konusu eser asırlar boyunca Müslüman toplumların nahiv konusundaki başucu kitaplarından biri olmuş, birçok dile çevrilen esere çok sayıda şerh, haşiye, talik vb. yazılmıştır. Yine el-Avâmil, bahsettiği kaidelerin rahatlıkla ezberlenip akılda tutulması amacıyla farklı dillere nazmen tercüme de edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Türk İslam Edebiyatı, Arapça, Nahiv, Avâmil, Abdulkâhir-i Cürcânî, Manzûm el-Avâmil tercümesi

The Example of a Verse with Its Unknown Author: Qawaid al- Nahwiyya

Learning Arabic has been extremely important for Muslim nations since it is the language of the main sources of Islam, especially the Qur'an and hadiths. In the classical education systems of Muslims, great care was given to the teaching of Arabic, which is called “the science of instrument”, that is, the tool or device to learn the basic religious sciences. Efforts to learn Arabic correctly and to preserve its language structure started among Arabs before other Muslim nations. It is generally accepted that the first studies to determine the grammatical structure and rules of the Arabic language were initiated by Ali the Companion of the Prophet in order to understand the meaning and message of the Qur'an correctly, to prevent the changes and loss of its meaning. Studies on the Arabic language increased later, especially with the changing social conditions. Many works have been written about the grammar science of Arabic, sarf, and nahw. One of the most famous of these works is Abd al-Qahir al-Jurjani’s Al-Awamil al-Mi’ah (The Hundred Elements). This work has been one of the bedside books of Muslim societies on syntax (nahw) for centuries, and many sharhs, hashiyas, ta’liqs, and similar things have been written about the work that has been translated into many languages. Again, al-Awāmil has been translated into different languages in order to easily memorize and remember the rules mentioned.

Keywords:

Turkish Islamic Literature Arabic, Nahw, Awamil, Abd al-Qahir al-Jurjani, Translation of Manzum al-Awamil, Manzûm el-Avâmil tercümesi,

PDF

___

Asim, Mohammad Shakib - Gürkan, Nejdet. “Cürcânî’nin ‘el-Avâmilu’l-Mi’e’ Adlı Eserinin Bir Farsça Manzum Tercümesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 42 (30 Haziran 2019), 199-211.
Doğan Averbek, Güler. “Dillerinden Biri Türkçe Olan Manzum Sözlükler Üzerine Yapılan Çalışmalar Bibliyografyası”. Divan Edebiyatı Araştırmaları 21 (2018), 85-114. http://dx.doi.org/10.15247/dev.2527
Durmuş, İsmail. “el-Avâmilü’l-Mie”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. IV/106-107. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
Durmuş, İsmail. “Nahiv”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. XXXII. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
Gemi, Ahmet. “Avâmil’e Yapılan Şerhler Bağlamında İbrahim El-Kûrânî’nin Avâmil Tekmilesi”. Şarkiyat 9/1 (30 Nisan 2017), 315-335.
Kılıç, Hulusi. “Sarf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. XXXVI/136-137. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
el-Meylânî, Muhammed. Şerhu’l-Muğnî Fi'n-Nahv. İstanbul: Şifa Yayınevi, 2. basım, 2019.
Muhtar, Cemal. İki Kur’an Sözlüğü Luğat-ı Ferişteoğlu ve Luğat-ı Kânûn-ı İlâhî. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1993.
Öz, Yusuf. Tarih Boyunca Farsça-Türkçe Sözlükler,. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 1996.
Söylemez, İdris. “Larendeli Şânî’nin Manzum Avâmil Adlı Eseri”. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/2 (17 Aralık 2021), 333-376. https://doi.org/10.32955/neu.ilaf.2021.7.2.03
Şerh-i Avâmil. Manisa: İl Halk Kütüphanesi, 45 Hk 6943/2, 1a-65b. http://yazmalar.gov.tr/eser/manz%C3%BBme-i-nahv/69425
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilatı, TTK Basımı, Ankara 1988, Ankara: TTK Basımevi, 1982.