XIX. YÜZYIL KARABÜK VE ÇEVRESİNDE MUHACİRLER MESELESİ

Muhacirler meselesi Osmanlı Devleti’nin toprak kaybetmesine bağlı olarak ortaya çıkan ve özellikleXIX. yüzyılın çeşitli dönemlerinde etkisi yoğun olarak hissedilen bir konudur. Bu dönemdemuhacirler, savaşlar nedeniyle kaybedilen topraklardan kaçarak Osmanlı Devleti topraklarınasığınmışlardır. Osmanlı Devleti bu kitleleri ülkenin çeşitli şehirlerine yerleştirerek onlarıngüvenliklerini ve zaruri ihtiyaçlarını karşılamak zorunda kalmıştır. Dönemin Osmanlı Devlet Arşivikayıtlarından, Safranbolu da dahil olmak üzere günümüz Karabük ve civarındaki yerleşim yerlerinemuhacirlerin gönderildiği anlaşılmaktadır. Bu noktada özellikle yerel halkın muhacirlere yaklaşımıönem arz etmektedir. Çünkü dışarıdan gelmiş, hiç tanışılmamış kimseler olması elbette muhacirlerekarşı tereddütlü bir yaklaşım doğurmuştur. Bunun yanı sıra Muhacirlere yerleşebilecekleri ve tarımyapabilecekleri topraklar verilmesi gibi kararlar da yerel halk açısından önem arz etmiştir.Muhacirlerin de hiç bilmedikleri bir ülke veya şehre gelmekle ayrıca kaygılı ve tereddütlü olduklarıve bunun etkisiyle zaman zaman devletin aldığı kararların dışına çıkmak istemeleri söz konusudur.Çalışma muhacirlerin nerelerden geldikleri, Karabük ve civarında nerelere yerleştirildikleri, halkla vedevletle olan ilişkileri ve karşılaşılan sorunların neler olduğu sorularına cevap aramaktadır.Çalışmanın kaynaklarını Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı verileri ve muhaceret ile ilgililiteratür çalışmaları oluşturmaktadır.

The Problem of Immigrants in and Around Karabuk in The 19th Century

The issue of immigrants emerged due to the loss of land by the Ottoman Empire and its effect was felt especially in various periods of the 19th century. During this period, the immigrants escaped from the lands lost because of the wars and took refuge in the Ottoman Empire. The Ottoman Empire had placed these masses in various cities of the country and had to resolve their security and necessity. It is understood from the records of the Ottoman State Archives of the period that the immigrants were sent to Karabük and nearby settlements, including Safranbolu. At this point, the attitude of the local people to the emigrants is important. Because of the fact that people who have come from outside and have never been met will of course bring a hesitant approach to immigrants. Besides, decisions such as giving lands to the immigrants and giving them agricultural land were important for the local people. The immigrants were also anxious and hesitant because they came to a country or city they did not know. Due to this, they did not want to comply with the decisions taken by the state from time to time. The study seeks answers to questions about where the immigrants come from, where they are placed in Karabük and its surroundings, their relations with the public and the state, and what problems are encountered. The sources of the study consist of Presidential State Archives Presidency data, immigration literature studies.

PDF

___

Arşiv Belgeleri
T.C. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
BOA, A.}MKT.MHM./194-99 (H.29.02.1277).
BOA, A.}MKT.NZD/314-19 (H.15.11.1276).
BOA, A.}MKT.UM../417-28 (H.09.01.1277).
BOA, A.}MKT.UM../420-28 (.25.01.1277).
BOA, A.}MKT.NZD./ 324-36 (H.26.02.1277).
BOA, A.}MKT.NZD./327-80 (H.02.04.1277).
BOA, A.}MKT.NZD./328-93 (H.12.04.1277).
BOA, A.}MKT.UM../435-83 (H.27.04.1277).
BOA, A.}MKT.MHM/200-83 (H.11.05.1277)
BOA, A.}MKT.MHM./211-40 (H.21.08.1277).
BOA, A.}MKT.MHM/211-99 (H.27.08.1277).
BOA, A.}MKT.MHM./212-56 (H.02.09.1277).
BOA, A.}MKT.NZD/346-6 (H.14.09.1277).
BOA, A.}MKT.DV../187-66 (H.14.10.1277).
BOA, A.}MKT.MHM/217-18 (H.20.10.1277).
BOA, A.}MKT.NZD./352-92 (H.07.11.1277).
BOA A.}MKT.DV../190-87 (H.15.11.1277).
BOA, A.}MKT.DV../190-86 (H.15.11.1277).
BOA, A.}MKT.DV../190-87 (H.15.11.1277).
BOA, A.}MKT.UM../479-71 (H.21.12.1277).
BOA, A.}MKT.UM../515-11 (H.07.05.1278).
BOA, A.}MKT.NZD./379.28 (H.15.05.1278).
BOA, A.}MKT.NZD./394-11 (H.21.07.1278).
BOA, A.}MKT.NZD./394-76 (H.24.07.1278).
BOA, A.}MKT.UM../553-25 (H.10.10.1278).
BOA, A.}MKT.UM../573-72 (H.24.12.1278).
BOA, A.}MKT.MHM/255-36 (H.17.08.1279).
BOA, A.}MKT.MHM/305-65 (H.07.02.1281).
BOA, A.}MKT.MHM/306-39 (H.14.02.1281).
BOA, A.}MKT.MHM/308-92 (H.08.03.1281).
BOA, A.}MKT.MHM/312-75 (H.21.04.1281).
BOA, A.}MKT.MHM/315-58 (H.21.05.1281).
BOA, MVL/690-44 (H.09.06.1281).
BOA, A.}MKT.MHM./323-19 (H.19.08.1281).
BOA,İ.MVL./551-24752 (H.17.12.1282).
BOA, MVL/720-81 (H.07.01.1283).
BOA, MVL/720-36 (H.28.05.1283).
BOA, MVL /511-40 (H.22.06.1283).
BOA,ŞD./1638-13 (H.28.05.1285).
BOA, A.}MKT.MHM./437-5 (H.17.11.1285).
BOA, DH.MKT./1319-68 (H.12.09.1294).
BOA, DH.MKT./1323-61 (H.06.01.1295).
BOA,ŞD./687-6 (H.07.08.1295).
BOA,ŞD./1643-42 (H.25.08.1295).
BOA, DH.MKT./1325-31 (H.14.11.1295).
BOA,ŞD/279-5 (H.25.09.1296).
BOA,İ..ŞD../48-2664 (H.05.10.1296).
BOA, Y..PRK.MYD./1-34 (H.25.10.1296).
BOA, 272-0-0-12/55-136-16 (M.10.10.1297).
BOA,ŞD./2466-19 (H.22.11.1300).
BOA,ŞD/2466-19 (H.22.11.1300).
BOA, Y.PRK.KOM./6-164 (H.29.12.1305).
BOA, DH.MKT./1609-106 (H.24.07.1306).
BOA, DH.MKT/1610-46 (H.24.07.1306).
BOA, DH.MKT./1749-28 (H.21.12.1307).
BOA, DH.MKT./1920-106 (H.10.07.1309).
BOA, DH.MKT./106-28 (H.26.01.1311).
BOA, MV./84-85 (H.24.11.1312).
BOA, DH.MKT./2355-90 (H.07.02.1318).
BOA, DH.MKT./ 2415-38 (22.06.1318).
BOA, DH.ŞFR/41-95 (H.02.07.1332).
BOA, DH.ŞFR/532-95 (R.06.07.1332).
BOA, DH.ŞFR./64-254 (H.05.08.1334).
BOA, DH.ŞFR/65-36 (17.08.1334).
BOA, DH.ŞFR./65-54 (H.20.08.1334).
BOA, DH.ŞFR./65-56 (H.20.08.1334).
BOA, DH.ŞFR./70-198 (H.10.02.1335).
BOA, DH.ŞFR./103-77 (H.12.12.1337).
BOA, DH.KMS./51-28 (H.12.01.1338).
BOA, HR.İD../12-18 (M.02.04.1889).
BOA, HR.İD../12-19 (M.29.04.1889).
BOA, 272-0-0-11 /1024-9 (M.09.04.1917).
BOA, 272-0-0-11/10-28-3 (M.24.07.1917).
BOA, 272-0-0-14/42-52-13 (M.25.08.1924).
BOA, 272-0-0-14/ 45-76-22 (M.12.08.1925).
BOA, A.}MKT.MHM../192-24 (H.01-02.1277).
Araştırma ve Tetkik Eserler
AĞANOĞLU, H. Yıldırım, Osmanlı’dan Cumhuriyete Balkanların Makus Tarihi Göç, Kum Saati Yayınları, İstanbul 2001.
BABUŞ, Fikret, Osmanlı’dan Günümüze Etnik-Sosyal Politikalar Çerçevesinde Türkiye’de Göç ve İskân Siyaseti Uygulamaları, Ozan Yayınları, İstanbul, 2006.
DEMİREL, Muammer, “Artvin ve Batum Göçmenleri (1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşından Sonra)”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 40, Erzurum 2019, s.317- 340.
DEMİRTAŞ, Mehmet, “Kırım Savaşı ve 93 Harbi Sürecinde Osmanlı Memleketine Gelen Göçmenlerin Sevk ve İskânları”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 41, Erzurum 2009, s. 215-238.
DEVLELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara 1997, s.665.
EREN, Ahmet Cevat, Türkiye’de Göç ve Göçmen Meseleleri Tanzimat Devri, İlk Kurulan Göçmen Komisyonu, Çıkarılan Tüzükler, Nurgök Matbaası, İstanbul 1966.
ERKAN, Süleyman, Kırım ve Kafkasya Göçleri (1878-1908), Karadeniz Teknik Üniversitesi Kafkasya ve Orta Asya Ülkeleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları, Trabzon 1996.
ERSOY, Hüseyin Lütfi, Karabük Tarihi, Karabük Valiliği İl Özel İdaresi Kültür Yayınları, Karabük 2011.
GÖLEN, Zafer, Şark Meselesi ve Milli Mücadele, Öncü Basımevi, Ankara 2015.
GURULKAN, Kemal, vd. (Yay. Haz.), Osmanlı Belgelerinde Kafkas Göçleri I, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınları, İstanbul 2012.
GÜLSOY, Ufuk, “Osmanlı Topraklarına Avrupa’dan Muhacir İskânı (1856-1869)”, İlmi Araştırmalar 3, İstanbul 1996, s. 51-65.
HALAÇOĞLU, Ahmet, Balkan Harbi Sırasında Rumeli’den Türk Göçleri (1912-1913), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1995.
İMAMOĞLU, Hüseyin Vehbi, “93 Harbinden Sonra Balkanlardan Anadolu’ya Göçler”, Geçmişten Günümüze Göç I, Canik Belediyesi Kültür Yayınları, Samsun 2017, s.139- 154.
İPEK, Nedim, “Kuruluşundan Cumhuriyete Canik Sancak Merkezi”, İlk Çağdan Cumhuriyete Canik, Edt. Cevdet Yılmaz, Canik Belediyesi Yayınları, Samsun 2013, s.165-223.
İPEK, Nedim, İmparatorluktan Ulus Devlete Göçler, Serander Yayınları, Trabzon 2006.
İPEK, Nedim, Rumeli’den Anadolu’ya Türk Göçleri (1877-1890), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1999.
KARPAT, Kemal H., Osmanlı’dan Günümüze Etnik Yapılanma ve Göçler, Timaş Yayınları, İstanbul 2019.
KEHA, Murathan 1877-1878 Osmanlı Rus Harbi’ne Kadar Yaşanan Kırım Kafkas Göçleri ve Erzurum’un Durumu, Ekev Akademi Dergisi, Yıl 17, Sayı 57, Güz 2013, s. 91-106.
OKUMUŞ, Gülnaz, 2141 Numaralı Safranbolu Şer”iyye Sicil Defterinin Transkripsiyonu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karabük 2016.
SARIBAL İsmet, Osmanlı Devleti’nde Muhaceret, İskân ve Entegrasyon: Bursa Sancağı Örneği (1845-1908), İdeal Yayınları, İstanbul 2018.
SAYDAM, Abdullah, “Muhacir”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. Ek 2, İstanbul 2016, s. 288-290.
SAYDAM, Abdullah, Kırım ve Kafkas Göçleri (1856-1876), Türk Tarih Kurumu, Ankara 2010.
SERBESTOĞLU, İbrahim, Osmanlı Kimdir? Osmanlı Devleti’nde Tabiiyet Sorunu, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2014.