AKHİSAR, KARAHÖYÜK DAĞI ÇEVRESİNDE YER ALAN MAHALLELERDE DEVŞİRME MİMARİ MALZEME KULLANIMI ÜZERİNE DÜŞÜNCELER

Karahöyük Dağı, Manisa ili, Akhisar ilçe sınırları içerisinde yer almaktadır. Oldukça stratejik birnoktada yer alan dağın çevresi erken dönemlerden itibaren iskan için tercih edilmiştir. 2016-2018 yıllarıarasında ekibimiz tarafından söz konusu dağ ve çevresindeki yerleşimleri tespit etmek amacıyla bir yüzeyaraştırması çalışması gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar sırasında dağın çevresinde yer alan eskiden “köy”günümüzde ise “mahalle” olarak adlandırılan yerleşimlere de gidilerek incelemelerde bulunulmuştur.Karahöyük Dağı’nın güneyinde Moralılar ve Rahmiye, batısında ise Kayalıoğlu mahalleleri bulunmaktadır.Söz konusu mahalleler içerisinde yapılan araştırmalarda devşirme malzeme olarak kullanılan çok sayıdamimari yapı parçası tespit edilmiştir. Mimari parçaların bir bölümü mahallelerin meydanlarına yakınalanlarda karşımıza çıkmaktadır. Mahalle meydanında yapılan çevre düzenlemeleri sırasında devşirme sütungövdesi parçalarının bir düzen dahilinde alana yerleştirildiği anlaşılmaktadır. Ayrıca evlerin bahçe girişleriyanında da mimari yapı parçalarına rastlanılmıştır. Moralılar, Rahmiye ve Kayalıoğlu mahallelerindebulunan eserlerin büyük çoğunluğunu sütun gövdesi ve profilsiz mimari yapı parçaları oluşturmaktadır.Sütun başlıkları ve kaideleri de devşirme malzeme olarak kullanılmıştır. Mimari yapı parçaları genel olarakRoma Dönemi örneklerini hatırlatmaktadır. Bezemesiz parçalar çoğunluktadır. Yapılan incelemelersonucunda en çok mermer ve dasit malzemenin tercih edildiği anlaşılmıştır. Traverten ve kireçtaşındanyapılmış az sayıda eser bulunmuştur. Yüzey araştırması çalışması sırasında tespit edilen mimari yapıparçalarının mahallelerin yakınlarında yer alan höyüklerden getirilmiş olma ihtimali oldukça yüksektir.

Thoughts About The Usage of Spolia Architectural Material in Disctricts Located on The Outskirts of Mount Karahoyuk; Akhisar

Mount Karahoyuk is located inside the province borders of Akhisar which is a town in the city of Manisa. From the early on; foothills of the mountain, which is a highly strategic spot, have been preferred for settlement. Between the years 2016 and 2018 a surface research has been conducted by our team in order to identify settlements on and around the mountain in question. During the survey, settlements which previously were “villages” but now “districts”; had been visited and explored. On the south of Mount Karahoyuk; Moralilar and Rahmiye districts are located and Kayalıoglu district is on the west. Throughout the research done in the districts aforementioned, the existence of a wide range of pieces of architectural structures which included spolia material had been confirmed. A part of these architectural pieces appears on the district squares and near fields. It has been realized that spolia shaft pieces were positioned on the area in an orderly manner during landscaping. Besides, pieces of architectural structures had been encountered near the garden entries of the houses too. Most of the architectural works found in Moralilar, Rahmiye and Kayalıoglu districts consists of columns and some pieces lacking profile. Both capitals and plinths are also used as spolia material. Architectural structure pieces remind the samples of Roman period in general. Plain pieces predominate. Results of the examination communicate that marble and dacite material had been preferred. There were also limited amount of travertine and limestone works. It is highly possible that the architectural pieces identified during the surface research had been brought from the nearby mounds.

PDF

___

Antik Kaynaklar
VITRUVIUS, Vitruvius, Mimarlık Üzerine, (De Architectura), (Çev. Çiğdem Dürüşken), Alfa Yayıncılık, İstanbul 2017.
Modern Kaynaklar
AKDENİZ, Engin, “2007 Yılında Manisa İli ve İlçelerinde Yürütülen Prehistorik-Protohistorik Yüzey Araştırmaları”, 26. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2, Ankara 2009, s. 255-266.
, “2008 Yılında Manisa İli ve İlçelerinde Yürütülen Prehistorik-Protohistorik Yüzey Araştırmaları”, 27. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1, Ankara 2010a, s. 153-174.
, Prehistorik–Protohistorik Çağlarda Manisa ve Çevresi, TÜBİTAK Projesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Grubu Başkanlığı, Basılmamış 107K030 No.lu Projenin Sonuç Raporu (SOBAG), Aydın 2010b.
, “Neolitik Çağ’da Manisa Yöresi”, OLBA XIX, 2011a, s. 1-46.
, Tarih Öncesinden İlk Demir Çağı’na Manisa, Akhisar 2011b.
, “2011 Yılı Akhisar-Thyateira Kazıları”, 34. Kazı Sonuçları Toplantısı 2, Ankara 2013a, s. 429-444.
, “Manisa Yöresindeki Prehistorik-Protohistorik Buluntu Merkezlerinin Dönemsel ve Coğrafi Dağılımları”, Akdeniz Sanat Dergisi, Cilt 3, Sayı 6, 2013b, s. 1- 26.
, “2012 Yılında Thyateira Antik Kenti ve Hastane Höyüğünde Gerçekleştirilen Arkeolojik Çalışmalar”, 35. Kazı Sonuçları Toplantısı 2, Muğla 2014, s. 124-139.
AKDENİZ, Engin-Mustafa Kemal Şahin-Aydın Erön, “2013 Yılı Akhisar-Thyateira Antik Kenti ve Hastane Höyüğü Kazısı”, 36. Kazı Sonuçları Toplantısı 2, Ankara 2015, s. 121-138.
AKDENİZ, Engin-Aydın Erön, “2014 Yılı Akhisar-Thyateira Antik Kenti ve Hastane Höyüğü Kazısı”, 37. Kazı Sonuçları Toplantısı 2, Ankara 2016, s. 81-94.
, “2015 Yılı Akhisar-Thyateira Antik Kenti ve Hastane Höyüğü Kazısı”, 38. Kazı Sonuçları Toplantısı 2, Ankara 2017, s. 403-416.
AKDENİZ, Engin-Aydın Erön-Yavuz Selim Kaya, “2016 Yılı Akhisar-Thyateira Antik Kenti ve Hastane Höyüğü Kazısı”, 39. Kazı Sonuçları Toplantısı 2, Bursa 2018, s. 1-14.
AKDENİZ, Engin-Aydın Erön-Nihal Akıllı, “2017 Yılı Thyateira ve Hastane Höyüğü Kazıları”, 40. Kazı Sonuçları Toplantısı 1, Ankara 2019, s. 671-682.
ALP, A. Oğuz, “Hellenistik-Roma Dönemi Anadolu Mimarlığında Bezemeli Kaideler”, Anadolu/Anatolia 34, 2008, s. 27-46.
ATEŞLİER, Suat, “On the Excavations of the Zeus Temple of Alabanda”, Anatolia Antiqua XXII, 2014, s. 247-254.
ATEŞLİER, Suat-Sedat Akkurnaz, “2011-2012 Yılı Alabanda Kazıları”, 35. Kazı Sonuçları Toplantısı 3, Muğla 2014, s. 482-498.
DİNÇ, Rafet, “Kulaksızlar Mermer İdol Atölyesi ve Çevre Araştırmaları”, 14. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2, Ankara 1997, s. 255-282.
DORUK, Seyhan, “Antik Alinda Kentindeki Pazar Yapısı”, Belleten Cilt LI, Sayı 201, 1987, s. 1117-1137.
ERÖN, Aydın-Engin Akdeniz-Murat Çekilmez-Merve S. Çakan, “2016 Yılı Karahöyük Dağı Arkeolojik Yüzey Araştırması Çalışmaları”, 35. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1, Bursa 2018, s. 147-161.
ERÖN, Aydın-Engin Akdeniz-Murat Çekilmez-Merve S. Çakan-Emrah Maden-Sezar Kızıl, “2017 Yılı Akhisar Karahöyük Dağı Yüzey Araştırması Çalışmaları”, 36. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1, Çanakkale 2019, s. 237-248.
FRENCH, H. David, “Prehistoric Sites in Northwest Anatolia II. The Balikesir and Akhisar/Manisa Areas”, Anatolian Studies 19, 1969, s. 41-98.
GİDER BÜYÜKÖZER, Zeliha, Karia Bölgesi Dor Mimarisi, (Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi), Konya 2013.
KODAY, Zeki-Ferdi Akbaş-Günay Kaya, “Akhisar Büyükşehir İlçesinin İdari Coğrafya Analizi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 21(2), 2017, s. 443- 455.
LICHTER, Clemens, “Western Anatolia in the Late Neolithic and Early Chalcolithic: the actual state of research”, Byzas 2 (Ed. C. Lichter), 2005, s. 59-74.
ROOSEVELT, H.Christopher, Gyges’ten Büyük İskender’e Lydia Arkeolojisi, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2017.
RUMSCHEID, Frank, Untersuchungen zur Kleinasiatischen Bauornamentik des Hellenismus, Beiträge zur Erschließung hellenistischer und kaiserzeitlicher Skulptur und Architektur 14, Mainz 1994.
SHOE MERITT, Lucy, “The Geographical Distribution of Greek and Roman Ionic Bases”, Hesperia 38.2, 1969, s. 186-204.
TAKAOĞLU, Turan, “Moralı: A Neolithic Mound in Central Western Anatolia”, Anadolu’da Doğdu-60. Yaşında Fahri Işık’a Armağan, Ed. Taner Korkut, Havva İşkan, Gün Işın, Ege Yayınları, İstanbul 2004, s. 743-751.