Mustafa GÖLEÇ

Sevr‟in aynasından bakmak: Türk inkılâbının kurucu ideolojik metinlerinde lozan söylemi

Lozan Muahedesi Türkiye Cumhuriyeti‟nin kurucu bir metni olarak modern Türkiye‟de tutum, düşünce ve politikaları şekillendiren bir algılar bütünüdür. 1920‟ler ve 1930‟lar boyunca devlet adamı ve aydınlar eliyle üretilen Lozan söylemleri, özellikle Sevr ile kurulan karşıtlık temelinde yeni devletin meşruiyetinin sağlanmasında, yeni siyasal seçkinlerin meşrulaştırılmasında, Türk dış politikasının şekillenmesinde, iktisat politikalarının belirlenmesinde ve nihayet ulus kimliğinin tanımlanmasında rol oynamıştır. Bu çalışmada bu söylemler analiz edilerek geçmişten günümüze Lozan algısı tanımlanmakta ve bu algının reel politik üzerindeki etkisi belirlenmektedir.

Looking through the mirror of sevres: The discourse of lausanne in the foundation ıdeological texts of the Turkish revolution

As a constituent text of the Republic of Turkey, the Lausanne Treaty serves not only as a treaty but also as a guideline, which shapes attitudes, ideas and policies of modern Turkey. The Lausanne discourse, which was produced by the statesmen and intellectuals of the republic during the 1920s and 1930s, emerged as an opposition to the defunct Sevr Treaty. The Lausanne discourse played a role in ensuring the legitimacy of the new state, in legitimizing the new political elites, in the formation of Turkish foreign policy and economic policies, and finally in defining national identity. This study analyzes these discourses and defines the perception of Lausanne from past to present and exhibits its impact on real politics.

PDF

___

Atatürk‟ün Söylev ve Demeçleri (Haz.: A.Sevim-İ.Öztoprak-M.A.Tural). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2006.
Türk Dış Politikasında 50 Yıl / Lozan (1922-1923). Ankara: T.C. Dışişleri Bakanlığı, 1973.
Aykut, Şeref. Kamâlizm. İstanbul: Muallim Ahmet Halit Kitabevi, 1936.
Bayur, Yusuf Hikmet. Türkiye Devletinin Dış Siyasası. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk İnkılâbı Tarihi Enstitüsü, 1938.
Berkes, Niyazi. Unutulan Yıllar (Haz.: Ruşen Sezer), İstanbul: İletişim Yayınları, 1997.
Boratav, Korkut. Türkiye İktisat Tarihi 1908-1985. İstanbul: Gerçek Yayınları, 1998.
Cevizci, Ahmet. Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2002.
Engin, M. Saffet. Kemalizm İnkılâbının Prensipleri. C. 1. İstanbul: Cumhuriyet Matbaası, 1938.
Erkin, Feridun Cemal. Dışişlerinde 34 Yıl Anılar-Yorumlar, C. 1. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1980.
Falih Rıfkı. Eski Saat. İstanbul: Akşam Matbaası, 1933.
Gazi Mustafa Kemal. Nutuk. Ankara: Türk Tayyare Cemiyeti, 1927.
İnönü, İsmet. İstiklâl Savaşı ve Lozan. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, 1993.
İnönü, İsmet. Lozan Barış Konferansı (Konuşma, Demeç, Makale, Mesaj, Anı ve Söyleşileri), (Haz.: İlhan Turan), Ankara: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu, 2003.
Karacan, Ali Naci. Lozan Konferansı ve İsmet Paşa. İstanbul: Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, 1943.
Koçak, Cemil. Türkiye‟de Milli Şef Dönemi (1938-1945), C. 1. İstanbul: İletişim Yayınları, 1996.
M. Cemil, Lozan. İstanbul: Ahmed İhsan ve Şürekası. 1933.
Nebioğlu, Osman. Bir İmparatorluğun Çöküşü ve Kapitülasyonlar. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1986.
Nur, Rıza. Lozan Hatıraları. İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1991.
Oran, Baskın. Türkiye‟de Azınlıklar. İstanbul: İletişim Yayınları, 2010.
Poster, Mark. Foucault, Marksizm ve Tarih. İngilizce‟den Çev. Feride Güder. İstanbul: Otonom Yayıncılık, 2008.
Revel, Judith. Foucault Sözlüğü. Fransızca‟dan Çev. Veli Urhan. İstanbul: Say Yayınları, 2012.
Tengirşenk, Yusuf Kemal. Türk İnkılâbı Dersleri/Ekonomik Değişmeler. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Talebe Cemiyeti, 1935.
Uran, Hilmi. Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti Hatıralarım (1908-1950). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2007.
Ürgüblü, Münib Hayri. Lozan. Ankara: Ankara Halkevi, 1936.
Ahmet Temiz, Velid Ebuzziya‟nın Mektuplarına Göre Lozan, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2005.
Baskın Oran, “Lozan‟ın Öncülü Bir Onur Anıtı: Müttefiklerin Sevr Barış Antlaşması Tasarısına Osmanlı Hariciyesinin Yanıtı,” 257-274. Çağdaş Türk Diplomasisi: 200 Yıllık Süreç. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1999.
Beşir Hamitoğulları, “İktisadi Sistemimizin Oluşmasında Lozan Andlaşmasının Etkileri,” 164-188. Lozan‟ın 50. Yılına Armağan, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 1978.
Seyfettin Gürsel, “Dış Borçlar,” Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. 2, ss. 470-471. İstanbul: İletişim Yayınları, 1983.
Suphi Nuri, “Sevres ve Lausanne Muahedesinin Tarihçesi ve Hükümleri,” İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 10:61 (1933): 129-149.
Şemseddin Talip, “Bibliyografya,” İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 1:2 (1935), 247-253.
Tahir Taner, “Lozan Muahedesi ve Kapitülasyonların İlgası,” İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 7:4 (1941): 723-730.
Zeki Mesut, “Lozan Muahedesi”, Hayat 2:35 (1927): 161-162.