Resmi belgeler ve basında “menemen olayı”

Polis, mahkeme ve Meclis kayitlarina dayanarak yazilan makale, ye Turkiye’nin Menemen Olayı (1930) nedeniyle cok partili siyasi hayata gecme deneyimini 15 yil ertemek zorunda kaldigi tezini sunmaktadir. 23Aralık 1930 günü gerçekleşen “Kubilay Olayı” ya da “Menemen Olayı” Türkiye tarihindeki en önemli olaylardan birisidir. Şeriat ilan ettikleri iddia edilen 6 esrar bağımlısının gerçekleştirdiği olayda Mustafa Fehmi “Kubilay” adlı bir yedek subay ve iki bekçi şehit olmuş ve olayı gerçekleştiren gruptan da 3 kişi öldürülmüştür. Olaydan sonra bölgede sıkıyönetim ilan edilmiş, Divan-ı Harp mahkemesi kurulmuş ve suçlu bulunan 28 kişi idam edilmiştir.

“Menemen incident” in the official documents and the press

Relying on police, court and parliament records, this article argues that the Menemen Incident of 1930 caused Turkey to delay its transformation to multi-party politics for fifteen years. The “Kubilay Incident” or “Menemen Incident” on December 23, 1930, is one of the most significant events in the history of Turkey. Launched by six hashish addicts, who allegedly declared Sharia, military officer “Kubilay” Mustafa Fehmi and two night guards were killed along with three of the attackers. After the incident, martial law was declared in the region and a special court tried and punished 28 culprits with the death penalty.

PDF

___

Arşiv Belgeleri
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
BCA 30.11.1.0/60.38.19;
BCA 30.11.1.0/60.38.20
BCA 30.18.1.2/17.1.1
Resmi Yayınlar
Ayın Tarihi, Cilt 20
Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (TBMMZC),
TBMMZC, Devre 3, Cilt 22, 1930
TBMMZC, Devre 3, Cilt 24, 1931
TBMMZC, Devre 3, Cilt 25, 1931
TBMMZC, Devre 3, Cilt 26, 1931
TBMMZC, Devre 4, Cilt 1, 1931
T.C. Resmi Gazete, 1.1.1931, no.1688
T.C. Resmi Gazete, 3.2.1931, no.1716
T.C. Resmi Gazete, 8.8.1931, no.1867
Kitaplar ve Makaleler
ALTAY, F. (1970). 10 Yıl Savaş ve Sonrası: 1912-1922, İstanbul: İnsel DÜNDAR, C. (2005). Gölgedekiler, Ankara: İmge (11.bsk.)
ERTEM, B. (2010). “Siyasal Bir Muhalefet Denemesi Olarak Serbest Cumhuriyet Fırkası”, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, no.2, s.72
HALLI, R. (1972). Türkiye Cumhuriyeti’nde Ayaklanmalar: 1924-1938, Ankara: Genelkurmay Basımevi
KANDEMİR, F. (1955). Siyasi Dargınlıklar 4: Serbes Fırka Nasıl Kuruldu, Nasıl Kapatıldı?, İstanbul: Ekicigil
ÖZ, E. (1992). Tek Parti Yönetimi ve Siyasal Katılım: 1923-1945, Ankara: Gündoğan Polis Arşiv Belgeleriyle Gerçekler: 150’likler, Kubilay Olayı, Ankara: T.C. İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Araştırma ve Koordinasyon Daire Başkanlığı Yayın No. 129, 1998
Türkiye’de Siyasi Dernekler II, Ankara: T.C.İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü, 1950
YAZMAN, A. T. (1973). “Devrimlere Karşı Bir Direniş: Menemen Olayı, Nedenleri ve Gerçek Yüzü”, Sigorta Dünyası Dergisi, Cilt 14, No. 158, Şubat 1973, s.19
ZURCHER, E. J. (1995). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İstanbul: İletişim Gazeteler Anadolu, 24 Şubat 1931
Cumhuriyet, 26 Kanunuevvel 1930
Cumhuriyet, 28 Kanunuevvel 1930
Cumhuriyet, 29 Kanunuevvel 1930
Cumhuriyet, 30 Kanunuevvel 1930
Cumhuriyet, 3 Kanunusani 1931
Cumhuriyet, 7 Kanunusani 1931
Cumhuriyet, 8 Kanunusani 1931
Cumhuriyet, 9 Kanunusani 1931
Cumhuriyet, 15 Kanunusani 1931
Cumhuriyet, 29 Kanunusani 1931
Cumhuriyet, 4 Şubat 1931
Cumhuriyet, 18 Şubat 1931
Cumhuriyet, 19 Şubat 1931
Cumhuriyet, 1 Mart 1931
Cumhuriyet, 8 Mart 1931
Cumhuriyet, 11 Mart 1931
Cumhuriyet, 19 Mayıs 1931
Halk Dostu, 7 Kanunusani 1931
Halkın Sesi, 21 Kanunuevvel 1933
Hür Adam, 27 Kanunuevvel 1930
Hür Adam, 31 Kanunuevvel 1930
Hizmet, 1 Kanunusani 1931
Milliyet, 25 Kanunuevvel 1930
Milliyet, 25 Aralık 2005
Son Posta, 26 Kanunuevvel 1930
Son Posta, 9 Mayıs 1931
Vakit, 25 Kanunuevvel, 1930
Vakit, 26 Kanunuevvel 1930
Vakit, 12 Mart 1931
Yarın, 12 Ağustos 1930
Yarın, 14 Eylül 1930
Yarın, 18 Kasım 1930
Yeni Asır, 27 Kanunuevvel 1934