Mehmed Esad Safvet Paşa’nın Devair Müfettişliği Sırasında Muhacirler ve Muhacir Çocuklarıyla İlgili Görüşleri ve Bu Konudaki Çalışmaları

Mehmed Esad Safvet Paşa, Osmanlı Devleti'nin son döneminin önemli bürokratlarından biridir. 1831 tarihinde girmiş olduğu devlet memuriyetine aralıksız 1883 yılına kadar devam etmiştir. Diplomat olması nedeniyle devletin karşı karşıya kaldığı tüm sorunlarda aktif görev almış, önemli anlaşma ve toplantılada etkin olarak devletin siyasetine yön vermeye çalışmıştır. Bulunduğu görevler gereği, Tanzimat Fermanı ile başlayan batılaşma yönündeki çalışmalarda yer almıştır. Memuriyetinin son üç yılında Devair Müfettişliği yapmış ve bu görevi esnasında devletin karşı karşıya kaldığı bir çok problem hakkında tecrübelerinden de yararlanarak raporlar hazırlamış, padişaha layiha sunmuş ve çözüm üretmeye çalışmıştır. Dönemin en önemli problemlerinden birisi de yoğun olarak devletin politikasını etkileyen Balkanlardaki sorunlar ve muhacir meselesidir. Özellikle göçler esnasında en büyük sıkıntıyı çeken muhacir çocuklarının durumu ve onların eğitimi ile yakından ilgilenmiştir. Bu makalede Mehmed Esad Safvet Paşa'nın bu konuya yaklaşımı ve ürettiği çözüm önerileri ortaya konulmaya çalışılmıştır

The Opinions of Mehmed Esad Safvet Pasha Regardin Refugee Children and His Studies Related to It during His Office of Devair Inspection

Mehmed Esad Safvet Pasha was one of the most important bureaucrats in last period of Ottoman State. He continued his state civil service which he started in 1831 uninterruptedly until the year of 1883. Since he was a diploat he played an active role in all the problems the state had faced and tried to steer the politics of state by attending important agreements and meetings efficiently. He took part in the westernization reforms that began with Tanzimat Reform because of the positions he occupied. He worked as a devair inspector in last three years of his civil service and during this post, he wrote many reports about many problems that the satate had encountered, submitted “layiha” to the Sultan and tried to produce some solutions by means of using his experiences. One of the major problerms of this period is the issues in Balkans and the refugee problems that deeply affect the politics of the Empire. Esspecially he showed great interst in the condition and the education of refugee children who mostly suffered from these migrations. In this paper, it is tried to reveal the approach of Mehmed Esad Safvet Pasha to this issue and the solutions he produced for it

PDF

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi
Dahiliye Nezareti İdare Evrakı
Yıldız Esas Evrak
Tetkik Eserler ve Makaleler
ARAZ, Yahya, 16. Yüzyıldan 19. Yüzyıl Başlarına Osmanlı Toplumunda Çocuk Olmak, Kitap Yayınevi, İstanbul 2013.
AYHAN Halis - MAVİŞ Hakkı, “Darüşşafaka”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1994, Cilt: IX, s. 7-9.
ERGİN, Osman, Türk Maarif Tarihi, Cilt: I-II, İstanbul 1977.
İNAL, İbnü’l-Emin Mahmud Kemal, Osmanlı Devrinde Son Sadrazamlar, C. VI, İstanbul 1955.
İPEK, Nedim, Rumeli’den Anadolu’ya Türk Göçleri (1877-1890), Ankara 1994.
İSKENDER, Pelin, Mehmed Esad Safvet Paşa (1814-1883 / H. 1230-1301), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yayımlanmamış DoktoraTezi, Samsun 1999.
KOCACIK, Faruk, “Balkanlar’dan Anadolu’ya Yönelik Göçler (1878-1890)”, Osmanlı Araştırmaları, Sayı:1, İstanbul 1980, s. 137-190.
KODAMAN, Bayram, Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, TTK Basımevi, Ankara 1991.
KURT, Burcu, “Modernleşen Sanayiye Ayak Uydurmak: Osmanlı Irak’ında Kurulan Sanayi Mektepleri”, History Studies, Volume 5, Issue 3, Mayıs 2013, s. 151-153.
ÖZBEK, Nadir, Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyal Devlet Siyaset, İktidar ve Meşruiyet 1876-1914, İletişim Yayınları, İstanbul 2013.
ŞAFAK, Nurdan, “Osmanlı İmparatorluğu’da Kimsesiz Çocuk Olmak ve Islahhaneler (1863-1903)”, Osmanlı Dünyasında Çocuk Olmak, Ed. Haşim Şahin-Nurdan Şafak, Dem Yayınları, İstanbul 2012, s. 131-163.
ŞİMŞİR, N. Bilal, “Bulgaristan Türkleri ve Göç Sorunu”, Bulgaristan’da Türk Varlığı-I, Ankara 1987, s. 47-66.
______________, Rumeli’den Türk Göçleri, Cilt: II, Ankara 1989.
TEKELİ, İlhan, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Eğitim Sistemindeki Değişmeler”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, Cilt: II, İstanbul 1985, s. 456-475.
TEKELİ, İlhan – İLKİN, Selim, Osmanlı İmparatorluğu’nda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Oluşumu ve Dönüşümü, Ankara 1993.
TEMİZER, Abidin, “Karadağ’da Öteki Sorunu: Müslümanlar (1878-1913)”, History Studies, Volume 5, İssue 3, Mayıs 2013, s. 223-240.
UZUNÇARŞILI, İ. Hakkı, “Merhum Sadullah Paşa’nın Safvet ve Cevdet Paşalar ve Safvet Paşazade Refet Beyle Mektuplaşması”, Belleten, Cilt: XV. Sayı: 58, TTK, Ankara 1951, s. 263-299.
ÜNLÜ, Mucize, “II. Abdülhamid Döneminde Balkanlarda Fakir ve Kimsesiz Çocuklar”, Geçmişten Günümüze Şehir ve Çocuk, Editör: Osman Köse, Canik Belediyesi Kültür Yayınları, Samsun 2016, s. 809-818.