Magnesia ad maeandrum ve artemis leukophryene: hellenistik dönem kraliyet mektuplarının katkılarına bir bakış

skiçağ tarihi açısından hakkında bilgi sahibi olunması gereken antik kentlerden biri de Magnesia ad Maeandrum’dur. Bu kent hakkında bugün bilinenleri bazı antik yazarlara, yazıtlara, sikkelere, Menderes Magnesia’sını görmüş olan gezginci yazarlara ve uzun bir geçmişi olan kazılara borçlu bulunmaktayız. Sözü edilen bu çalışmalar, Magnesia ad Maeandrum ile ilgili olarak azımsanmayacak miktarda bilgiye ulaşılmasını sağlamış, özellikle kentteki dinsel inançlar konusunda da önemli bilgiler vererek sosyo-kültürel tarihe ışık tutmuşlardır. Örneğin Magnesia’nın oldukça geniş olan hak ve egemenlik alanında bugüne kadar ele geçirilerek bilim dünyasına tanıtılmış olan epigrafik kaynaklar göstermiştir ki, Tanrıça Artemis kent halkının dinsel inançları arasında çok özel bir yere sahiptir. Diğer bir deyişle, tanrıça kent alanında Artemis Leukophryene epithetiyle kutsanmakta ve karakter bakımından Ephesos Artemis’ini hatırlatmaktadır.

Magnesia on the meander and artemis leucophryene: A Review on the contributions of the royal correspondence in the hellenistic period

Though there is still much to learn, it must be admitted that Magnesia on the Meander is one of the ancient cities on which we have a great deal of information. We owe all that we know about this city to some ancient writers, to inscriptions, to coins, to travellers who visited the city and to the archeological excavations which have a long past. Mentioned sources provided important information which is hard to neglect and which sheds light on socio-cultural history by giving significant information especially about religious beliefs in the city. Epigraphical sources which were found in the extremely large territory of Magnesia and were introduced to academia indicated that Goddess Artemis had a very special position in the religious beliefs of people in the city. In other words the goddess was consecrated in the city with the epithet of Artemis Leucophryene and she reminds Artemis of Ephesus in terms of characteristics.

PDF

___

Antik Kaynaklar:
Diodoros, (=Diodorus Siculus, Bibliotheke Historike), Diodorus of Sicily, with an English Translation by R. M. Geer, London: The Loeb Classical Library.
Herodotos, (=Herodotus, Historiae), Herodotus, with an English Translation by A. D. Godley, I-IV, London: The Loeb Classical Library.
Herodotos, Tarih, Çeviren: Müntekim Ökmen, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Ksenophon, (=Xenophon, Hellenica), Hellenica, with an English Translation by C. L. Brownson and O. J. Todd, London: The Loeb Classical Library, 1961.
Ksenophon, Yunan Tarihi (ΕΛΛΗΝΙΚΑ), Çeviren: Prof. Dr. Suat Sinanoğlu, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1999.
Pausanias, (=Pausanias, Periegesis Tes Hellados), Pausanian Description of Greece, with an English Translation by W. H. Jones, I-V. London: The Loeb Classical Library.
Ptolemaios, (=Claudius Ptolemaios, Geographika Hyphegegis), Claudius Ptolemaius Geographia, ed. By C. F. A. Nobbe, Lipsiae: [s.n.], 1845.
Strabon, (=Strabon, Geographika), The Geography of Strabo, with an English Translation by H. L. Jones, London: The Loeb Classical Library.
Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika: XII-XIII-XIV), Çeviren: Prof. Dr. Adnan Pekman, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2000.
Vitruvius, (=Vitruvius, De Architectura), Mimarlık Üzerine 10 Kitap, Çeviren: Suna Güven, [y.y.]: İevki Vanlı Mimarlık Vakfı, 1990.
Modern Kaynaklar:
AJA, American Journal of Archaeology.
Akurgal 1987, AKURGAL, E., Anadolu Uygarlıkları, İstanbul: Net Turistik Yayınları.
BCH, Bulletin de Correspondance Hellenique.
Bean 2001. BEAN, G. E., Eski Çağda Ege Bölgesi, çeviren İnci Delemen, İstanbul: Arion Yayınevi.
Bingöl 2004. BİNGÖL,O.,―MagnesiaArtemis Tapınağında Epiphanie‖, Cumhuriyetimizin 80. Kuruluş Yıldönümü Anı Kitabı, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih – Coğrafya Fakültesi Yayınları, 363 – 381.
Bingöl 2007. BİNGÖL, O., Beyaz Kaşlı Artemis’in Kenti Menderes Magnesia – Magnesia ad Meandrum, İstanbul: Homer Kitabevi.
Çelgin 1986. ÇELGİN, G., Eski Yunan Dininde ve Mitolojisinde Artemis, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Çelgin 2003. ÇELGİN, A.V., ―Termessos Egemenlik Alanında Artemis Kültleri II: Keldağ/Göldağ (Neapolis) Antik Yerleşmesindeki ―Aspalos – Artemis Akraia‖ Kültü Epigrafik ve Arkeolojik Veriler Işığında Bir Değerlendirme‖, ADALYA, VII, 2003, 141– 170.
Davesna 1982. DAVESNA, A., Le Frise du Temple D’Artemis a Magnesie du Meandre, Paris: Catalogue des Fragments du Musee du Louvre. Deschamps – Cousin 1888.
DESCHAMPS, G. – COUSIN, G., Inscriptiones du Temple de Zeus Panamaros, BCH, vol. XII, 1888, 249 – 273.
Fleischer 1973. FLEISCHER, R., Artemis von Ephesos und Verwande Kultstatuen aus Anatolien und Syrien, Leiden: E.J. Brill.
Hansen 1972. HANSEN, E. V., The Attalids of Pergamon, Cornell: Cornell University Press.
Harrison 1927. , HARRISON, J. E., A Study of the Social Origins of Greek Religion, Cambridge: Cambridge University Press.
HarvStClPhil. Harvard Studies in Classical Philology.
Humann, Kohte und Watzinger 1904., HUMANN, C. - J. KOHTE, J. und WATZINGER J., Magnesia am Maander, Berich über die Ergebnisse der Ausgrabungen der Jahre, 1891 – 1893, Berlin: G. Reimer.
Ins. v. Magn., Die Inschriften von Magnesia am Maeander.
İplikçioğlu 1997. İPLİKÇİOĞLU, B., Eskibatı Tarihi I: Giriş, Kaynaklar, Bibliyografya, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Kern 1894. KERN, O., Die Gründgunsgech v. Magn. a. Maiandros, Berlin: Kessinger Publishing.
Kern 1900. KERN, O., Die Inschriften von Magnesia am Maeander, Berlin: W. Spemann.
Kern 1901. KERN, O., ―Magnetische Studien‖, Hermes, XXXVI, 491- 515.
Kroll 1939. KROLL, W., ―Leukophryene‖, Paulys Realencyclopadie der Classischen Altertumswissenschaft, Stuttgart: Metzler, XII. 2. 2286 – 2288.
Kökdemir 2011. KÖKDEMİR, G.,―Menderes Magnesiası – Propylon: Mimari Bezemeler‖, Anadolu / Anatolia, 37, 2011, 93 – 141.
Laumonier 1958. LAUMONIER, A., Les Cultes Indigenes en Carie, Paris: E. De Boccard.
Magie 2001. MAGIE, D., Anadolu’da Romalılar 1: Attalos’un Vasiyeti, Çeviri: Nezih BAİGELEN – Ömer ÇAPAR, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Magie 2003. MAGIE, D., Anadolu’da Romalılar 3: Batı Anadolu Kent Devletleri, Çeviri: Nezih BAİGELEN – Ömer ÇAPAR, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Malay 1992. MALAY, H., Hellenistik Devirde Pergamon ve Aristonikos Ayaklanması, İzmir: Bergama Belediyesi/Kültür Yayınları.
Mellink 1975. MELLINK, M. J., Artemis von Ephesos und Verwande Kultstatuen aus Anatolien und Syrien, By Robert Fleischer, AJA, vol. 79, no.1, 1975, 107 – 108.
Merkelbach 1978. MERKELBACH, R., The Girl in the Rosebush: A Turkish Tale and It’s Roots in Ancient, HarvStClPhil., vol. 82, 1978, 1- 15.
Rayet et Thomas 1887. RAYET, O. – THOMAS, A., Milet Et Le Golfe Latmique: Tralles, Magnesie du Meandre, Priene, Milet Didymes, Heraclee du Latmos Fouilles et Explorations Archeologuques, Paris: Baudry.
Sevin 2001. SEVİN, V., Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası I, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Simon 1969. SIMON, E., Die Götter der Griechen, München: Hirmer.
Tekin 1992. TEKİN, O., Antik Numismatik ve Anadolu (Arkaik ve Klasik Çağlar), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Tekin 2008. TEKİN, O., Eski Yunan ve Roma Tarihine Giriş, İstanbul: İletişim Yayınları.
Waites 1923. WAITES, M. C., The Deities of the Sacred Axe, AJA, vol. 27, no.1. 1923, 25 – 26.
Welles 1934. WELLES, C. B., Royal Correspondence in the Hellenistic Period: A Study in Greek Epigraphy, New Haven: Yale University Press.
Yayınlanmamış Tezler:
Albayrak 2008. ALBAYRAK, Y., Anadolu’da Artemis Kültü, Ankara: Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
Çetin 2003. ÇETİN, C., Magnesia ad Maeandrum Artemis Tapınağı Altarı Altyapısı ve Çevresiyle İlişkisi, Ankara: Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
Demirtaş 2006. DEMİRTAİ, M. B., Magnesia Artemis Tapınağı’nın Teknik ve İşçilik Özellikleri, Ankara: Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
İnternet Kaynakları:
http://www.magnesia.org/ing/pub.html. (Görüntüleme tarihi: 20.06. 2012)
http://www.magnesia.org (Görüntüleme tarihi: 21.06.2012)
http://www.asiaminorcoins.com/gallery/tuhmbnails (Görüntüleme tarihi: 25.06.2012)