Macar tarihinde peçenekler

Bu makale Türk ve Macar tarihi bakımından büyük önem arz eden Peçenekleri Türk ve Macar kaynaklarının ortaya koyduğu bilgiler ışığında inceleyerek, Peçeneklerin Avrupa ve Macaristan topraklarında vuku bulan faaliyetlerini ortaya çıkarmakta ve Türk kavimlerinin Macar ve Avrupa tarihindeki yerlerinin daha iyi anlaşılmasına yardımcı olmaktadır. Peçenekler, 8. yüzyılda Oğuz Türklerinin baskısıyla batıya doğru göç etmiş ve 11. yüzyılda Karadeniz’in kuzeyindeki sahaları tutmuşlardır. Ruslarla şiddetli bir mücadeleye girmişler, Balkanlar’a ve Anadolu’ya gelerek bu coğrafyada birtakım faaliyetlerde bulunmuşlardır. Kumanların baskısı sonucu önlerinde bulunan Macarları daha batıya iterek bugünkü Macaristan topraklarına girmeye mecbur etmişlerdir. Peçeneklerin Macarlarla olan temasları, Macaristan’a girerek Macar boylarıyla karışmaları ve Macar tarihinde önemli roller üstlenmeleri Türk ve Macar tarihinin ortak paydalarından birini oluşturmaktadır. Macarların eski yurtlarından bugünkü Macaristan’a gelinceye kadar yaşadıklarını anlatan Anonymus’un “Gesta Hungarorum” adlı kroniğinin birçok yerinde Peçeneklerden bahsedilmiş ve Peçenekler Macar topraklarında bugün de yaşayan hatıralarıyla birlikte Macar ulusal tarihinin ayrılmaz bir öğesi haline gelmişlerdir.

Pechenegs in the hungarian history

This article examines the Pechenegs in light of the information provided by Turkish and Hungarian sources and contributes to a better understanding of the activities of the Pechenegs in Europe and in Hungary and the place of Turkic tribes in the history of Europe and Hungary. Pushed by the Oghuz Turks, the Pechenegs migrated towards the west in the 8th century and in the 11th century they occupied areas north of the Black Sea. They engaged in a fierce struggle against the Russians, and passed to the Balkans and Anatolia where they undertook some activities. The Pechenegs were pushed by the Cumans in the east and they pushed the Hungarians to further west and forced them to settle in modern Hungary. The contacts of the Pechenegs with the Hungarians, their arrival to Hungary, and their mix with the Hungarian tribes created a common history of the Turks and the Hungarians. The chronicle “Gesta Hungarorum” of Anonymus narrates the migration of Hungarians from their original land to modern Hungary and mentions the Pechenegs, who became an integral part of the national history of Hungary where there are still some traces of them.

PDF

___

Artamonov, M. İ. Hazar Tarihi – Türkler, Yahudiler, Ruslar. Çev: D. Ahsen Batur. İstanbul: Selenge Yayınları, 2. Baskı, 2004.
Bálint Zoltán Takács, “IX. Yüzyılda Hazarlar, Peçenekler ve Macarlar”, Türkler Ansiklopedisi, C. 2, ss. 869-881. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002.
www.akpulat.net/?p=3323 (ET: 11.04.2012)
Bálint Zoltán Takács, “A Magyar Honfoglalás Előzményeiről”, Savaria, 27 (2002): 199- 211. http://www.nadasymuzeum.hu/pdf/287.pdf (ET: 29.03.2012)
Bloch, Marc. Feodal Toplum, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: Opus Yayınları, 3. Baskı, 1998.
Eckhart, F. Macaristan Tarihi. Çev. İbrahim Kafesoğlu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2. Baskı (Tıpkı Basım), 2010.
Erdélyi, László. A Székelyek Eredete. Kolozsvár: Szent Bonaventura Könyvnyomda, 1918. http://mek.oszk.hu/05000/05086/05086.pdf (ET: 12.12.2012)
Faruk Sümer, “Peçenekler”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 34, ss. 212- 214. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi, 2007.
Futala Tibor, “Marek, Miloš: Besenyők és uzok Szlovákia mai területén”, Kisebbségkutatás, 12. évf. 4. sz. (2003): 850-851. http://www.hhrf.org/kisebbsegkutata s/kk_2003_04/cikk.php?id=1096 (ET: 22.05.2012)
Gábor Vörös, “Peçeneklerin Dili ve Erken Tarihi Üzerine Notlar”, Türkler Ansiklopedisi, C. 2, ss. 1213-1244. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002. www.akpulat.net/?p=3323 (ET: 11.04.2012)
Grousset, René. Bozkır İmparatorluğu Attila-Cengiz Han-Timur. Çev. M. Reşat Uzmen. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1996.
Güngörmüş, Naciye. Macaristan’da Değişim ve Demokrasiye Geçiş (1989-2009). Ankara: Köksav, 2010.
Hatházi, Gábor, Horváth András Pálóczi, László Selmeczi & Péter Havassy. “Besenyők és kunok a Mezőföldön” Ed. Péter Havassy. Zudúló sasok, (Gyula: JAVIPA Nyomda, 1996), 37-56. http://mek.oszk.hu/07500/07579/07579.pdf (ET: 18.06.2012)
Hicran Akın, “Németh’e Göre En Eski Türk-Macar Münasebetleri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi (Atatürk’ün 100. Doğum Yılına Armağan),C.XXX-Sayı 1-2 (Ocak 1979-Haziran 1982): 1-6. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/1049/12653.pdf (ET: 12.04.2012).
Hóman, Bálint, Gyula Szekfű. Magyar Történet. Budapest: Királyi Magyar Egyetemi Nyomda, 1928. http://www.elib.hu/00900/00940/html/ (ET: 17.12.2012)
İsmail Doğan, “Macar Ulusal Kimliğinin Oluşumunda Türk Etkisi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 47, 2 (2007): 1-12, acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/4624/5138.pdf (ET: 28.06.2012)
Kiszely, István. A Magyar Nép Őstörténete (Mit adott a magyarság a világnak). [Basım yeri ve tarihi belirtilmemiş). http://mek.oszk.hu/06400/06403/# (ET: 16.03.2012)
Kristó, Gyula, János Barta & Jenő Gergely. Magyarország Története Előidőktől 2000- ig. (Basım yeri belirtilmemiş): Pannonica Kiadó, 2002.
Kurat, Akdes Nimet, Peçenek Tarihi. İstanbul: Devlet Basımevi, 1937.
Kurat, Akdes Nimet, IV-XVIII. Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri. Ankara: Murat Kitabevi Yayınları, 2. Baskı, 1992.
Ligeti, L. Bilinmeyen İç Asya. Çev. Sadrettin Karatay. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1986.
Matuz, Zoltán. Út Az Újhazába. A magyar nemzet története Levédiától 1050-ig. http://ww3.szentes.hu/honfoglalas/ (ET: 10.04.2012)
Mualla Uydu Yücel, “Balkanlar’da Peçenekler”, Türkler Ansiklopedisi, C. 2, ss. 1256- 1276. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002. www.akpulat.net/?p=3323 (ET: 11.04.2012)
Orhan Sezin (Kurulay), Hudûd El-Âlem’e Göre 10. Asırda Türk Boyları, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2007, http://www.belgeler.com/blg/15j7/hudd-el-lem-e-gre-10-asirda-trk-boylari-according-hudud- el-lem-turkish-clans-in-10th-cetry (ET: 27.03.2012)
Ostrogorsky, Georg. Bizans Devleti Tarihi. Çev. Prof. Dr. Fikret Işıltan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 4. Baskı, 1995.
Pais, Dezső, György Györffy. Anonymus-Gesta Hungarorum. Budapest: Magyar Helikon, 1977.
Pálóczi, Horváth András, Gábor Hatházi, László Selmeczi & Péter Havassy. “Nomád népek a kelet-európai steppén és a középkori Magyarországon” Ed. Péter Havassy. Zudúló sasok, (Gyula: JAVIPA Nyomda, 1996), 9-36, http://mek.oszk.hu/07500/07579/07579.pdf (ET: 18.06.2012)
Rásonyi, László. Türk Devletinin Batıdaki Vârisleri ve İlk Müslüman Türkler (YayınaHazırlayanlar: Ş. K. Seferoğlu, Adnan Müderrisoğlu). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1983.
Rásonyi, László, Tarihte Türklük. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 3. Baskı,1993.
Rásonyi, László , Doğu Avrupa’da Türklük. (Notlarla yayına hazırlayan: Dr. Yusuf Gedikli). İstanbul: Selenge Yayınları, 2006.
Roux, Jean-Paul. Türklerin Tarihi. Pasifikten Akdeniz’e 2000 Yıl. Çev: Aykut Kazancıgil, Lale Arslan-Özcan. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 5. Baskı, 2008.
Vásary, István. Eski İç Asya’nın Tarihi. Çev: İsmail Doğan. İstanbul: Ötüken Neşriyat,2007.