İmparator Theophilos Döneminde(829-842) Doğu Roma İmparatorluğu ile İslam Dünyası Arasındaki İlişkiler

Doğu Roma İmparatorluğu tarihsel süreç içerisinde ülkesinin doğu sınırlarında çeşitli kavimlerintehditi altında kalmıştır. Bunlardan en önemlilerinden biri de Suriye’nin kuzeyinden Anadolu içlerinehatta İstanbul’a kadar uzanan Arap-İslam dünyasından gelen tehditler olmuştur. Hz.Muhammed(S.A.V)’in İslam dinini tebliğ etmesiyle başlayan bu süreç Dört Halife dönemi, Emevilerve Abbasiler döneminde yoğun bir şekilde devam etmiştir. Doğu Roma İmparatorluğu zaman zamanİslam dünyasına karşı uzun süren zorlu savaşlar yapmış, hatta başkent İstanbul dahi Araplartarafından birkaç kez kuşatılmıştır. Ancak tüm bunların yanı sıra Doğu Roma İmparatorluğu, İslamdünyasından sosyo-kültürel anlamda da etkilenmiştir. İmparator Theofilos dönemi bu etkileşimin açıkbir şekilde gözler önüne serildiği bir dönem olmuştur. İmparator Theofilos, Abbasi halifeleri Me’munve Mutasım ile ülkesini korumak için birçok savaşın yanı sıra siyasi-diplomatik manevralarabaşvurmuştur. Bu noktada İslam dünyasındaki iç karışıklıklardan yararlanmak için her iki halifedöneminde de Babek El Harami isyanını desteklemiştir. Diğer yandan Endülüs Emevi Emiri II.Abdurrahman’a elçilik heyeti göndererek onları Abbasilere karşı kışkırtmaya çalışmıştır. Ancakİmparator bir yandan İslam dünyasına karşı bu tür mücadele tedbirleri alırken diğer yandan ise İslamdünyasına karşı hayranlığını gizleyememiştir. Abbasi halifelerinin saraylarına benzer kendine birsaray yaptırması, tasvir kırıcılık politikaları izlemesi, Abbasi Halifesi Harun Reşid gibi tebdili kıyafetile halkının arasında dolaşması bunun en açık örneklerindendir. Bu nedenle İmparator Theofilos,İslam dünyasına hayranlığı ile tanınan bir imparator olarak tarihi kayıtlara geçmiştir.

The Relationship Between The Eastern Roman Empire and The Islamic World in The Period of The Empire Theophilos (829-842)

The Eastern Roman Empire was historically threatened by various tribes on the eastern borders of the country. One of the most important of these was the threats coming from the Arab-Islamic world, extending from the north of Syria to the inner Anatolia and even to Istanbul. Hz. Muhammad (S.A.V) the process of Islam, the Four Caliphs, the Umayyad and Abbasid period continued intensively. From time to time, the Eastern Roman Empire fought long wars against the Islamic world, and even the capital, Istanbul, was besieged by the Arabs several times. However, in addition to these, the Eastern Roman Empire was also affected socio-culturally by the Islamic world. The period of Emperor Theophilos was a period in which this interaction was clearly revealed. Emperor Theophilos, with the Abbasid caliphs Ammun and Mutasim, resorted to political-diplomatic maneuvers as well as many wars to protect his country. At this point, in order to take advantage of the internal turmoil in the Islamic world, Babek al Harami supported the rebellion during both caliphs. On the other hand, the Umayyad Emir of Andalusia II. Abdurrahman was sent to the embassy committee tried to provoke them against the Abbasids. However, while the Emperor took such measures against the Islamic world, he could not hide his admiration for the Islamic world. One of the most obvious examples of this is the fact that Abbasid caliphs built a palace similar to their palaces, followed by portrayal policies, and wandered among the people in the garb like the Abbasid Caliph Harun Reşid. For this reason, the Emperor Theophilos, as an emperor known for his admiration in the Islamic world, has been recorded in history.

PDF

___

APAK, Adem, Ana Hatlarıyla İslâm Tarihi(Hz. Muhammed(s.a.v) Dönemi), C.I-IV., Temel Kültür Dizisi Yay., İstanbul, 2015.
AVCI, Casim, İslâm-Bizans İlişkileri(610-847), Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara, 2015.
DAHABÎ, Muhammed b. Ahmed, Seyr Alem El-Nubala,Thk, Hassan Abdulmenan, C.IIIV, El- Risale Yay , Beyrut,1996.
EL-ADVÎ, İbrahim, El-Sefaret El-İslamiye Avrupa fi Usur el-Vasta, Daru'l-Maarif Yay., İskenderiye, 1957.
El-Endülüs Vemafiha min Bilad, Thk, D. Halil el-Cubûrî, Daru'l-Kitap El-Alemiyye, Tekrit, 1971.
El-MESUDÎ, Ali b. Hasen, Muruc El-Zehab ve Maadin El-Cevher, C,III, (Thk, Muhammed Abdulmecit), Daru'l-Fikir Yay., Beyrut, 2005.
El-MUDEVVER, Cemil Nahla, Hadaratu'l-İslam fi Daru'l-Selam, Bulak Matbaa Yay., Kahire,1936.
EL-TABARÎ, Muhammed b. Cerir, Terih El-Russul ve El-Mulûk, C.IX, Thk, Muhammed İbrahim, Daru'l-Maarif Yay., Kahire,1967.
HAMAVÎ, Yakut, Şıhabüddin Abdullah Yakut b. Abdullah, Muacem El-Buldan, , Darü’s Sadr Yay., Beyrut, 1977.
İBN-DİHİYYE, Ömer b. Hasen, El-Mutrab min Eşâr Ehil-Mağrib, (Thk, İbrahim El-İbari), Daru'l-ilim Yay., Beyrut, 1998.
İBNÜ'L EBÂR, Muhammed b. Abdulllah, el-Hulletü'lSiyerâ, C.II, (Thk, Hüseyin Mü'nes), ElŞirke
El-Arabiye Yay., Kahire,1963.
İBN-ESİR, Ali b. Muhammed,El-Kâmil fil-tarih,(Thk,Abdullah El-Kadî), Daru'l-Kutup Yay., Kahire, 1987.
İBN-İ HALDÛN, Abdulrahman b. Muhammed, El-ibar ve Divan El-mübtede ve El-Haber, C.IIIV, Müasese Cemal Yay., Beyrut, 1979.
İBN-İ HALDÛN,Mükadima İbn-i Haldûn , Daru'l Avda Yay., C. I, Beyrut 1981.
İBN- HAYYAN, Hayyan b. Halef, El-Muktebes min Ahber Beledu'l-Endülüs, (Thk, Salehettin Havarî), Mektebatu'l-Asriyye Yay., Beyrut, 2006.
İBN-SAİD El-Mağribî, El-Mağrip fi Hüley El-Mağrip, C. II, Kahire, 1955.
KERİM , Muhammed Salim, El-Şuubiyye Neşeteha ve Tetavvuruha, Daru'l-Cumhuriye Yay., Mısrata, 2004.
MÜKRÎ, Şihab El-Din Ahmed b. Muhammad, Nefh El-Tîb min Gunus El-Edülüs El-Ratîb, C.I, (Thk, Muhammed Abdulhamid), Seadet Matbaası Yay., Kahire, 1949.
MÜNCİT, Salahettin, Fusul fi El-Diplomasiye, Lecne El-Talif Yay., Kahire, 1947.
MÜ'NİS, Hüseyn, “Garatu'l-Nurman ale-Endülüs”, Mısır Tarih Dergisi, C,II, S.I, Kahire, 1949.
MURSİ, Muhammed, Devletu'l-Firince ve Alakatihe Bil-Emeviyin fi Endülüs, El-Sekafetu'l- Cemieyye Yay,. İskenderiye, 1981.
PIRENNE, Henri, Muhammed and Charlemage, Unwin Broters LTD Yay,. London, 1974.
PROVENÇAL Levi, Tarihu'l-İslam fi Mağrip ve Endülüs, Nahda Mısır Yay,.Kahire, 1965.
RAHİLÎ, Suleyman, El-İlakat El-Silmiye Beyin Devletu'l-Abbasiye ve Avrupa fi Asir Abbasi El-Mübekir,( Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Muhammed b. Suud Üniversitesi,Tarih Bölümü, Riyad,1981.
RAHİLÎ, Suleyman, Sefarat İslamiyye, Mekteba Tübe Yay., Riyad, 1990.
SADÛN, Abbas Nasru'llah, Edarise El-Mağrib, Daru'l-Nahda El-Arabiyye, Kahire, 1987.
SALİM, Abdulaziz, Diraset fi Tarih El-Arap, C. III., Muasese Şebab Yay, İskenderiye, 1998.
TAKÛŞ, Muhammed Suheyl, Tarih El-Devletu'l-Abbasiyye, Daaru'k-Nefâ's Yay., Beyrut, 2009.
ÜÇOK Bahriye, İslam Tarihi Emeviler-Abbasiler, Milli Eğitim Basımevi Yay., Ankara,1978.
VASILIEV, Alexander A. , Bizans İmparatorluğu Tarihi, Alfa Yay., İstanbul, 2016.
MAKALELER
AVCI, Casim, “Abbasi Halifesi Me’mun Döneminde Bizans’la İlişkiler”, İSAM, C.IV, S.2, 2011.
BOZKURT, Nahide, “Me’mun”, Diyanet İşleri İslam Ansiklopedisi, C.29, Ankara, 2004.
DARKOT, Besim, “Ammuriye” Milli Eğitim Bakanlığı İslam Ansiklopedisi, C.1, İstanbul,1970.
STEVEN, Runciman,”Charlemange and Palistine” The English Historical Review, Volume L, Issue CC, 1 October 1935.
ZETTERSTEEN, K.U., “Mu’tasım”, Milli Eğitim Bakanlığı İslam Ansiklopedisi, C.8, İstanbul, 1970.