YAZICIOĞLU MEHMED’İN MUHAMMEDİYESİNE YAZILMIŞ BİR NAZİRE: YÛSUF BİN SULTAN ŞAH’IN MUHAMMEDİYESİ

15. asırda Osmanlı’da dinî-tasavvufî kültürün olgunlaşmasında çok önemli bir yere haiz olan Yazıcıoğlu Mehmed (ö. 855/1451), Muhammediye adlı eserini 853/1449’da Gelibolu’da tamamlamıştır. Yazıldığı yıllarda büyük bir heyecanla karşılanmış olan bu eser, kaynakların verdiği bilgilere göre mevlid gibi besteli bir şekilde de meclislerde okunmuştur. Yazıcıoğlu bu eserini sade bir dille kaleme almasına rağmen ölümünden sonra bazı çevrelerce bu eserin havasa ait bir dillle yazıldığı söylenmiş ve esere daha sade bir dille bir nazire yazılması gerektiği zikredilmiştir. Bu niyet çerçevesinde dönemin önemli bir şairi olarak gösterilen Yûsuf b. Sultan Şah’a bu eserden daha sade bir dille bir nazirenin yazılması teklifinde bulunulmuştur. Yûsuf b. Sultan Şah, bu isteği ilk önce reddetmiş; ancak rüyasında aynen Yazıcıoğlu Mehmed gibi Hz. Resûlullâh’ı üç defa görüp yazma emrini alınca aynı adla Yazıcıoğlu’nun eserine bir nazire yazmaya karar vermiş ve Yazıcıolğlu’nun Muhammediye’sinden yaklaşık 2600 beyit daha fazla olarak 11.690 beyitten oluşan eserini kaleme almıştır. Bu çalışmada Yûsuf b. Sultan Şah’ın, Muhammediye adlı naziresinin Türkiye’de tespit edilen üç nüshası tanıtılacak, kaynaklarada hayatı hakkında malumat bulunmayan Yûsuf b. Sultan Şah’ın hayatı ve diğer eserleri hakkında yine Muhammediye’den ve müellifin diğer eseri olan Âdâbü’t-tâlibîn’den yola çıkarak bilgi verilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

15. yüzyıl, Muhammediye, Nazire, Yûsuf b. Sultan Şah, Halveti

PDF

___

Akçiçek, Abdülkadir. (1984), Muhammediye, Kitabevi Yayınları, İstanbul.Akkuş, Ahmet. (2010), Yazıcıoğlu Muhammed ve Muhammediye Adlı Eserinin Kültür Tarihimizdeki Yeri, Rize Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Rize.Aslantaş, Ferhunde Göze. (2007), Yazıcıoğlu Mehmed'in Muhammediye'si Üzerinde Dil Bilgisi Çalışması (İnceleme-Metin-İndeks 41b-80a), Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sivas.Bursalı Mehmet Tahir. (2000), Osmanlı Müellifleri, Bizim Büro Yayınları, Ankara. Can, Vahdettin. (1977), Muhammediye'nin Tahlili (Şekil ve Muhteva Yönünden 744-7751. Beyitler, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınlanmamış Mezuniyet Tezi, Erzurum. Çavuşoğlu, Ali. (2002), “Yûsuf-ı Hakîkî’nin Tasavvuf Risalesi”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (13), s. 125-129.Çelebioğlu, Âmil. (1996), Muhammediye I-II, MEB Yayınları, İstanbul.Çelebioğlu, Âmil. (1971), Yazıcıoğlu Mehmed ve Muhammediyesi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum. Durmuş, Osman. (1977), Yazıcıoğlu Mehmed'in Muhammediyesi (2216-3181. Beyitler), Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınlanmamış Mezuniyet Tezi, Erzurum.Dübüş, Mustafa. (1977), Yazıcıoğlu Mehmed'in Muhammediyesi (1-1000. Beyitler), Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınlanmamış Mezuniyet Tezi, Erzurum.Ergun, Sadettin Nüzhet. (1942), Türk Musikisi Antolojisi, İstanbul. C. I, s. 12-13.Gökçe, Hasan. (2014), “Yazıcıoğlu Mehmed Efendi, Şeyh Mehmed Efendi”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü,. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=4221 (Erişim tarihi: 06.01.2017).Gölpınarlı, Abdülbâki. (2006), Mevlanâ’dan Sonra Mevlevilik, İnkılap Yayınları, İstanbul.Güçlü, Âgah. (1969), Muhammediye, İnkılap ve Aka Kitabevleri, İstanbul. Güleç, İsmail. (2015), “Abdürrahim Fedâî’nin Hâfız Dîvânı’nın İlk Beytine Yaptığı Şerhin Önceki Şerhlerden Farkı”, Tasavvuf, 36, s. 93-103.Gümüş, Fatih. (2011), Muhammediye Adlı Manzum Eserdeki Hadislerin Tahric ve Değerlendirmesi, Rize Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Rize.Hakîkî b. Hamidüddin Yusuf. (h. 913), Muhammediye, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Nadir Eserler Koleksiyonu, Yer no: 297.8, Demirbaş no: NEKTY00570.Hulvi, Mahmud Cemaleddin. (1993), Lemezât-ı Hulviyye Ez-Lema'ât-ı Ulviyye / Yüce Velilerin Tatlı Halleri, (Haz: Mehmed Serhan Tayşi), Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul.Kutlu, Havva Ergür. (1998), Muhammediye Üzerinde Yardımcı Fiil İncelemesi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli.Manzûme-i Mev‘ize. (h. 913), Afyon Gedik Ahmed Paşa İl Halk Kütüphanesi Türkçe Yazmaları Koleksiyonu, Demirbaş no:17681.Muslu, Ramazan. (2015), “Halvetiyye’de “Atvâr-ı Seb‘a” Yazma Geleneği ve Sofyalı Bâlî’nin Atvâr-ı Seb‘a Risalesi”, Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi,(8), 18, s. 43-63.Öztürk, Abdülvehhap. (2005), Muhammediye, Çelik Yayınevi, İstanbul.Sîneçâk Yûsuf Sinâneddîn. (h. 913), Nazîre-i Muhammediye, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Kütüphanesi Yazma Eserler Koleksiyonu, Demirbaş no: 6.Uzun, Mustafa, “Muhammediyye”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 2005, C.30, s. 586-587.Yusuf b. Sultan Şah b. Muhammed Kastamoni. (h. 913), Âdâbü’t-tâlibîn, TDK Nadir Eserler Kütüphanesi, Yer no: A. 391.