Tarih düşürme, Klasik Türk edebiyatının önemli türlerinden birisi olup önem verilen veya dikkat çeken bir olayın tarihini belirlemek amacıyla ebced hesabıyla bir kelime veya mısra söyleme sanatıdır. Bir geleneğin içinde yer alan şairler tarafından sanat yapmak olarak kabul edilmiş ve ilgi görmüştür. Şairler, doğum, ölüm, padişahların tahta çıkışı, zafer, barış, bir göreve atanma, azledilme, sünnet, evlenme, sakal bırakma, yangın, deprem gibi olaylar veya saray, çeşme, medrese vb. binaların inşası ve tamiri gibi hayatın hemen her alanındaki konularda tarih manzumeleri yazmışlardır. 19. yüzyılda yaşayan Eşref Paşa Dîvânı’nın 1278/1861 yılındaki basımına devrinin önemli şairleri tarafından tarih manzumeleri yazılmıştır. Bu makalede tarih düşürme, Eşref Paşa ve Dîvân’ı hakkında bilgi verildikten sonra Dîvân’ın basımına yazılan tarih manzumelerinin transkripsiyonlu metni verilip incelemesi yapılmıştır.

The chronogram is one of important genres of Classical Turkish literature and is the art of uttering a word or a line in gematria order in order to determine the date of an important or remarkable event. It was accepted by poets from a certain tradition as the creation of art and had drawn attention. Poets wrote chronograms on topics from almost every sphere of life, including events such as birth, death, accession of sultans, victory, peace, appointment to or removal from a position, circumcision, marriage, growing of beard, fires, and earthquakes, as well as the construction and repair of structures such as palace, fountain, and madrasah. Chronograms were written by leading poets of the period of Eşref Pasha, who lived in the 19th century, for printing of his Divan in 1278/1861. In this paper, the transcribed versions of chronograms, written for printing of his Dîvân were provided and examined after giving information about what chronograms are, Eşref Pasha, and his Dîvân.