ATFÎ AHMED EFENDİ’NİN ARUZA DAİR BİR ESERİ: MİFTÂH-I KAVÂİD-İ TUHFE

Özet: Arap edebiyatının ilim dallarından biri olan aruzun temelleri el-Halîl tarafından ortaya konmuştur. Arap edebiyatı kaynaklı aruz, daha sonra İran ve Türk edebiyatlarında kullanılmaya başlanmıştır. Klasik Türk edebiyatında, kendine has kuralları ihtiva eden aruzla ilgili müstakil eserler yazılmıştır. Bu eserlerden biri de 18. yüzyıl şârihlerinden Atfî Ahmed Efendi’nin kaleme aldığı Miftâh-ı Kavâid-i Tuhfe adlı risaledir. Bu risale, sıbyan okullarında öğrenime yeni başlayan çocuklara şiir ve aruz hakkında temel bilgiler öğretmek amacıyla yazılmıştır. Miftâh-ı Kavâid-i Tuhfe’de İbrahim Şâhidî’nin Tuhfe-i Şâhidî adlı eserinde kullanılan bahir ve vezinlerle ilgili açıklamalar yer almaktadır. Miftâh-ı Kavâid-i Tuhfe, aruz bahirlerindeki illlet ve zihaflardan, taktî ile ilgili bazı kurallardan bahsetmesi yönüyle önem arz etmektedir. Bu eser, mukaddime, iki fasıl ve hatime bölümünde taktî e dair yedi kaideden meydana gelmektedir. Bu çalışmamızda öncelikle Bosnalı Atfî Ahmed Efendi’nin Miftâh-ı Kavâid-i Tuhfe adlı eseri tanıtılacak, daha sonra bu eserin çeviri yazılı metni verilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Atfî Ahmed Efendi, Aruz, Vezin, Miftâh-ı Kavâid-i Tuhfe

PDF

___

Abdulkadiroğlu, Abdulkerim. (hzl.) (1985), İsmail Beliğ Nuhbetü'l-Asar Li-Zeyli Zübdetü'l-Eş'ar. Gazi Üniversitesi Yayınları, Ankara. Alkan, Mustafa. (2012), "Millî Kütüphane 2727 No'lu Mecmua'da Kayıtlı "Aruz Risalesi" Üzerine". Turkish Studies, 7(3): 183-202. Belviranlı, A. Kemal. (1995), Aruz ve Ahenk. Marifet Yayınları, İstanbul. Çetin, Nihad M. (2011), Eski Arap Şiiri. Kapı Yayınları, İstanbul. Demirel, Şener. (2011), "Es-Seyyid Hüseyin Hüsnî Burdurî'nin Mizân-nâme-i Şu'arâ Adlı Aruzla İlgili Eseri". Turkish Studies 6(2): 367-402. Ekici, Hasan. (2017), Bosnalı Atfî Ahmed Efendi’nin Şerh-i Tuhfe-i Şâhidî’si (İnceleme-Metin-Sözlük-Dizin). Doktora Tezi. Adıyaman: Adıyaman Üniversitesi. Eraslan, Kemal (hzl.) (2015), Alî Şîr Nevâyî Mizânu'l-Evzân (vezinlerin Terazisi). Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. Ergun, S. Nüzhet. (1936), Türk Şairleri. C.2. İstanbul. Gıynaş, A. Kamil, Ö. Şenödeyici. (2010), "Teorik Açıdan Aruz İlmi ve Üç Aruz Risalesi". Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 3(14): 226-240. İpekten, Haluk. (1999), Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz. Dergâh Yayınları, İstanbul. Kesik, Beyhan, Ö. Şenödeyici. (2015), Aruz Teori ve Uygulama. Kesit Yayınları, İstanbul. Mermer, Ahmet, N.K. Keskin. (2005), Eski Türk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü. Akçağ Yayınları, Ankara. Mum, Cafer. (2010), "Mustafa Reşîd'in Arûza Dair Bir Eseri: Zübdetü'l-Arûz". Hikmet Yurdu Düşünce-Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi. 3(6): 123-133. Öz, Yusuf. (1999), Tuhfe-i Şâhidî Şerhleri. Selçuk Üniversitesi Yayınları Prizma Dizgievi. Konya. Pala, İskender. (1989), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. Akçağ Yayınları, Ankara. Tural, Hüseyin. (2011), Arap Edebiyatında Aruz. Ensar Neşriyat, İstanbul. Turan, Muhittin. (hzl.) (2015), Tâhirü’l-Mevlevî Tedrîsât-ı Edebiyyeden Nazm ve Eşkâl-i Nazm. Kesit Yayınları, İstanbul. Uysal, R. Selçuk. (2010), Belâgat ve Edebî Sanatlar Lügati. Doğu Kitabevi, İstanbul Zülfe, Ömer. (2011), “Mu’allim Nâcî’nin Aruza Dair Eseri: Aruz Nümûnesi”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi. 6: 189-208.