Diyarbakır İli Toplum Tabanlı Güvenli Annelik Uygulamasının Değerlendirilmesi

Amaç: Diyarbakır il merkezinde sağlık personeli sayısı yetersiz olan ve güvenli annelik hizmet kullanımının sınırlı olduğu mahallelerde, topluma dayalı sağlık hizmet modeli kullanılarak gerçekleştirilen güvenli annelik eğitim çalışmasının etkinliğini saptamaktır. Yöntem: Yarı deneysel nitelikteki bu çalışmanın örneklemini, ilgili proje kapsamında eğitim almış 217 (müdahele grubu) ve eğitim almamış 246 (kontrol grubu) kadın oluşturmuştur. Müdahele grubuna, her iki dili bilen ve 5+5 günlük eğitimle hazırlanmış 7 saha çalışanı tarafından gebelik döneminde dört, lohusalık döneminde üç kez ev ziyaretleri yapılarak her bir seferde en az 45 dakika süren planlı eğitim verilmiştir. Tüm eğitimler tamamladıktan iki ay sonra, özel olarak eğitilmiş anketörler tarafından birebir yüzyüze görüşme yöntemi ile anket formu uygulanmıştır. Verilerin analizinde yüzdelik ve Ki-Kare testi kullanılmıştır. Bulgular: Sosyo-demografik ve obstetrik özellikler açısından benzer olan kontrol grubuna kıyasla, sağlık kontrollerine gitme, gebelikte tetanos aşısı yaptırma, doğumunu hastanede yapma, lohusalıkta sağlık kontrolüne gitme ve erken emziremeye başlama davranışları açısından müdahale grubu lehine istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu saptanmıştır. Sonuç: Topluma dayalı hizmet modeliyle güvenli annelik alanında yapılan eğitim/danışmanlık hizmetlerinin, gebe/lohusalara istendik doğ- ru sağlık davranışı kazandırmada etkili olduğu görülmektedir. Sağlık hizmeti kullanımının yeterli olmadığı bölgelerde toplum tabanlı hizmet modellerinden yararlanılabilir.

The Evaluation of Community-Based Safe Motherhood Application Performed in Province of Diyarbakir

Aim: To determine the efficacy of a safe motherhood-training program in Diyarbakir, a province lacking healthcare service providers and trustworthy, community-based motherhood education programs. Methods: The semi-experimental study sample consisted of 217 women who received education from the program and 246 who did not. In the intervention group, seven field workers who were bilingual conducted the 5+5 day education training during home visits. Four of them gave training during pregnancy, three of them postnatal, and during each visit a 45-minute planned education program was performed. Upon the completion of the education program, specially trained pollsters filled out questionnaires with the intervention group face-toface. Percentage distribution and chi-square were used in analyzing the data. Results: It was found that those in the intervention group who were similar in socio-demographic and obstetrics characteristics, went to check-ups, received tetanus shots during pregnancy, gave birth in hospital, went to doctor during post-partum and started breastfeeding early showed statistically-significant differences from the control group. Conclusion: It has been determined that the community-based education/counseling services in the field of safe motherhood was effective in gaining the desired health behaviors for pregnant/postnatal women. Public service models can be used in areas that have limited access to healthcare services.

PDF

___

1. Coşkun AM, Akyüz A, Arslan H. ve ark: Kadın sağlığı ve hastalıkları hemşireliği el kitabı, Editör: AM. Coşkun, İstanbul, 2012: s. 591.
2. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara, 2008.
3. Ergenekon Ozelci P, Elmacı N, Ertem M, Saka G. Breastfeeding beliefs and practices among migrant mothers in slums of Diyarbakir, Turkey, 2001. European Journal of Public Health 2006, Vol. 16, No. 2, p.143 148.
4. Sofreco C, Eduser S. Sağlık Arama Davranışı Araştırması, Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü ve Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu, Ankara. [Health Seeking Behaviour Study, 2007. Ankara: Conseil Sante´, EDUSER, SOFRECO, Ministry of Health General Directorate of Mother-Child Health and Family Planning and the Delegation of the European Commission to Turkey] 2008.
5. Türkiye İstatistik Kurumu, Eğitim istatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/ AltKategori, (Erişim Tarihi:15 Ocak 2010).
6. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü ICON-INSTITUT Public Sector GmbH ve BNB Danışmanlık, Türkiye Ulusal Anne Ölümleri Çalışması, 2005. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü ve Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu, Ankara, 2006.
7. Diyarbakır Kent Yoksulluk Haritası, Sarmaşık Yoksullukla Mücadele ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği ile Diyarbakır-Yerel Gündem 21in işbirliğiyle hazırlanan araştırmasının sonuçları, Diyarbakır, 2007.
8. Diyarbakır Sağlık Müdürlüğü Portalı Bilgi İşlem ve İstatistik Şube Müdürlüğü verileri, http://www.dsm.gov.tr/ (15 Aralık 2008)
9. Boyacıoğlu AÖ, Türkmen A. Social and cultural dimensions of pregnancy and childbirth in eastern Turkey, Cultur,Health & Sexuality 2008, 10(3), p.277-285.
10. Kurçer MA, Şimşek Z, Solmaz A. Şanlıurfa Harrankapı Sağlık Ocağı Bölgesinde 0-2 Yaş Çocuk ve Gebelerde Aşılanma Oranları ve Aşılanmada Sorunlar, http://tip.harran.edu.tr/tipdergisi/arsiv/20052.pdf (Erişim Tarihi:20 Mart 2013).
11. Kaya F, Serin Ö. Doğum Öncesi Bakımın Niteliği, The quality of the antenatal care, TJOD Dergisi 2008, 5, p. 28-35.
12. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri, Türkiyede Doğurganlık, Üreme Sağlığı ve Yaşlılık, 2008 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması İleri Analiz Çalışması, Hacette Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve TÜBİTAK, Ankara, 2010.
13. Sönmez Y, Aksakoğlu G. Gebelikte tetanoz aşılanma durumu ve etkileyen etmenler (Status of tetanus vaccination in pregnancy and influencing factors), Sürekli Tıp Eğitim Dergisi 2005, 14:9, s. 212-216.
14. Geçkil E, Şahin T, Ege E. Traditional postnatal practices of women and infants and the factors influencing such practices in South Eastern Turkey, Midwifery 2005, 25, p.6271.
15. Çakmak A, Ertem M, Karazeybek H. Diyarbakır çocuk hastanesine yatırılan çocukların annelerinin sağlık hizmetlerine erişimi. Orijinal Araştırma. Türkiye Klinikleri Journal Pediatr 2007, 16: s. 82-89.
16. Willlows Foundation, Çalışma raporları, http://www.willowsfound.org/ toplum.asp (Erişim Tarihi:13 Aralık 2008).
17. TCSBTS Hizmetleri, TC Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık, and Genel Müdürlüğü. Maternal ve Neonatal Tetanos Eliminasyon Programı Saha Rehberi. 1. Baskı, Aydoğdu Ofset, Ankara, 2006.
18. Gürkan F, Boşnak M, Dikici B, et al. Neonatal tetanus: a continuing challenge in the southeast of Turkey: risk factors, clinical features and prognostic factors, Eur J Epidemiol 15:171, 1999, p.171-4, http://www. ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10204647, ( Erişim Tarihi: 6 Mart 2013).
19. Gölbaşı Z, Eğri G. Doğum sonu dönemde annenin bakımına yönelik yapılan geleneksel uygulamalar, Cumhuriyet Tıp Dergisi 2010; 32: s.276-282.
20. Mermer G, Bilge A, Yücel U, Çeber E. Gebelik ve doğum sonrası dönemde sosyal destek algısı düzeylerinin incelenmesi, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, Jour of Psych Nurs. 2010;1(2):p.71-76.
21. Sönmez Y. Doğum öncesi bakım hizmetleri. Sürekli Tıp Eğitim Dergisi 2007; 16:1, s. 9-12. http://www.ttb.org.tr/STED/2007/ocak/dogum.pdf, (Erişim Tarihi: 20 Mart 2013).
22. Ayaz S, Yaman Efe S. Potentially harmful traditional practices during pregnancy and postnatal. The European Journal of Contraception and Reproductive Health Care 2008, 13(3):p.282288.
23. Aliefendioğlu D, Hızel S, Dibek Mısırlıoğlu E, Şanlı C, Albayrak M, Oktay A. Traditional child care procedures in an anatolian city, Gazi Medical Journal 2009; 20: 1, s.17-20.
24. Bölükbaş N, Erbil N, Altunbaş H, Arslan Z. 0-12 aylık bebeği olan annelerin çocuk bakımında başvurdukları geleneksel uygulamalar, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 2009 6(1), s.164-176.
25. Eğri G, Gölbaşı Z. 15-49 Yaş grubu evli kadınların doğum sonu dönemde bebek bakımına yönelik geleneksel uygulamalar. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2007, 6(5), s.313-320.
26. Molzan-Turan J, Say L, Köybaşıoğlu-Güngör A, Demarco R, Yazgan Ş. Community participation for perinatal health in Istanbul. Health Promotion International, 2003 18 (1), p.25-32.