Öğretmen Adaylarının Özel Gereksinimli Öğrencilerle İlgili Farkındalığının İncelenmesi (İ.Ü. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Örneği)

Özel gereksinimli olarak tanımlanan çocuklar, bedensel özellikleri ve/veya öğrenme yetenekleri normalden çeşitli oranlarda farklılaşan bireylerdir. Bu bireylerin eğitimde aktif rol oynayacak olan öğretmenlerin onları tanıması ve gereksinimlerine yönelik eğitim ortamı hazırlayabilmesi nitelikli eğitim için gereklidir.Bu çalışmanın amacı; öğretmen adaylarının özel gereksinimli öğrencilerle ilgili farkındalıklarını araştırmaktır. Öğretmen adaylarının özel gereksinimli öğrencilerle ilgili farkındalıklarını ortaya çıkarmak için nitel yöntem kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesinde, Yabancı Diller Öğretmenliği, Matematik Öğretmenliği, Fen Bilgisi Öğretmenliği, Özel Eğitim öğretmenliği Temel eğitim ve Eğitim Bilimleri bölümlerine devam eden ikinci, üçüncü ve dördüncü sınıf öğrencilerdir. Örneklem Grubunu 26 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Nitel çalışma yöntemiyle yürütülen araştırmada yarı-yapılandırılmış görüşme ile toplanan veriler, betimsel olarak analiz edilmiştir.Araştırma bulgularına göre, öğretmen adayları özel gereksinimli çocukların kim olduğunu bilmektedir ve doğru tanımlayabilmektedir. Bununla birlikte çoğu öğretmen adayı, özel gereksinimli çocuklarla nasıl iletişim kuracağı ve nasıl öğretimi gerçekleştireceği konusunda bilgisi olmadığını belirtmiştir. Öğretmen adaylarının çoğunluğu sınıflarında özel gereksinimli öğrencinin olmasının kendilerini kaygılandıracağını ifade etmiştir. Aile ile iletişimde olmanın önemli olduğunu belirtenlerin frekansı çok düşük bulunmuştur. Bulgular doğrultusunda, öğretmen adaylarının empati kurmanın önemini kavramadığı söylenebilir. Öğretmen adaylarının özel gereksinimli çocuklarla da iletişim kurma konusunda beceri geliştirebilmesi için öğrenimleri sürecinde eğitimler verilebilir. Bunun için zorunlu dersler konulabilir.

Anahtar Kelimeler:

özel gereksinimli öğrenci, öğretmen adayları, özel gereksinimli birey, farkındalık

An Investigation of the Awareness of Teacher Candidates About Children with Special Needs (IU Hasan Ali Yücel Faculty of Education Sample)

The children who are defined as with special needs are very different from other children in a variety of rates in terms of physical appearance and learning ability. For a qualified education, it is important that the teachers who will take active role in those children’s education should know those children very well and also prepare an educational setting according to their needs.The aim of this study is to investigate the awareness of teacher candidates about the students with special needs. To reveal the awareness of teacher candidates about students with special needs, qualitative method is used. The sample of the study is composed of students who are studying at 2nd, 3rd and 4th years of Hasan Ali Yücel Faculty of Education from the departments of Foreign Language Teaching, Mathematics Teaching, Science Teaching, Special Education Teaching, Primary Education and Educational Sciences. The sample of the study is composed of 26 teacher candidates. In the study which is conducted with qualitative method, the data which is collected with semi-structured interview is analyzed with descriptive analysis technique.According to the findings of the study, the teacher candidates know who are children with special needs and can define them correctly. Together with this, most of the teacher candidates mentioned that they do not know how to communicate with those children and also how to teach those children. Most of the teacher candidates mentioned that it may cause anxiety for them when there is a student with special needs in their classroom. The frequency of candidates who thought that they should be in touch with parents is found to be very low. It can be mentioned that the teacher candidates have not realized the importance of establishing empathy. Teacher candidates can be trained during their education in order to gain the ability to communicate with children with special needs. For this purpose, some compulsory lessons can be added.

Keywords:

students with special need, teacher candidates, awareness of special need individuals,

PDF

___

Akçamete, G. (2010). Genel eğitim okullarında özel gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim. Ankara: Kök Yayıncılık.
Altunışık, R., Coşkun, R., Yıldırım, E., ve Bayraktaroğlu, S. (2001). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Adapazarı: Sakarya Kitabevi.
Arslantas, S., Kurnaz, A., Koçak, F., Çalıkçı, N. M., ve Durdal, N. (2010). Bugünden geleceğe özel eğitim. 18. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 13-15 Kasım 2010, Konya.
Artan, İ. ve Balat, G. (2003). Okul öncesi eğitimcilerinin entegrasyona ilişkin bilgi ve düşüncelerinin incelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(1), 65-80.
Avcı, N. (1999). Normal sınıf öğretmenlerinin zihinsel engelli çocukların kaynaştırılmalarına ilişkin tutumlarını ve yeterliliklerini değiştirmede farklı eğitim tekniklerinin etkisinin karşılaştırılması. (Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara).
Avramidis, E., Bayliss, P. & Burden, R. (2000). A survey into mainstream teachers’ attitudes towards the inclusion of children with special educational needs in ordinary school in one Local Educational Authority. Educational Psychology, 20(2), 193-213.
Ayral, M. vd. (2011). Eğitimin, kaynaştırma eğitiminde öğretmen tutumlarına etkisi. Conference ACAEP – Education for Active Citizenship – Priority in Education, 1-4 Haziran 2011, Romanya.
Baker, J. M., Zigmond, N. (1995). The meaning and practice of inclusion for students with learning disabilities: themes an dimplications from the five cases. The Journal of Special Education, 29(2), 163-180.
Batu, S. (2000). Özel gereksinimli öğrencilerin kaynaştırıldığı bir kız meslek lisesindeki öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüş ve önerileri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Babaoğlan E., ve Yılmaz S. (2010). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimindeki yeterlikleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(2), 345-354.
Bozeman, L. E. (2005). Children left behind: A study of teachers’ attitudes toward inclusive education. (Doctoral dissertation, Capella University).
Brownell, T, M., Rosenberg, S. M., Sindelar T. P., & Smith, D. D. (2004). Teacher education: toward a qualified teacher for every classroom. In M. A. Sorrells, J. H. Rieth, & T. P. Sindelar (Eds.), Critical issues in special education (pp. 243-257). Boston: Pearson Education.
Diken, H. İ. ve Sucuoğlu, B. (1999). Sınıfında zihin engelli çocuk bulunan ve bulunmayan sınıf öğretmenlerinin zihin engelli çocukların kaynaştırılmasına yönelik tutumlarının karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 2(3), 25-39.
Duman, S. F. (2007). Kaynaştırmaya yönelik öğretmen destek programının okulöncesi dönemdeki çocukların gelişim düzeylerine etkilerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir).
Ergül, C., Baydık, B. ve Demir, Ş. (2013). Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihinsel engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliliklerine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim, 13(1),499-522.
Ertunç, E. (2008). Kaynaştırma eğitimi uygulanan ilköğretim ikinci kademede görev alan beden eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi hakkındaki bilgi düzeylerinin ve sınıflarındaki engelli öğrencilere bakış açılarının değerlendirilmesi (Adana ili örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
Foley, R. M., & Pang, L. S. (2006). Alternative education programs: program and student characteristics. The High School Journal. Feb/Mar, 10-21.
Freeman, S., & Alkin, M. (2000). Academic and social attainments of children with mental retardation in general education and special education settings. Remedialand Special Education, 21(1),3-18.
Friend, M., & Bursuck, W. D. (2002). Including student swith special needs. Boston: Allyn Bacon.
Gay, L., Mills, G., & Airasian, P. (2006). Educational research competencies for analysis and applications (8th ed.). New Jersey: Prentice Hall.
Kırcaali-İftar, G. (1998). Özel gereksinimli bireyler ve özel eğitim. İlköğretim öğretmenliği lisans tamamlama programı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Lambe, J., & Bones, R. (2006). Student teachers’ attitudes to inclusion: Implications for initial teacher education in Northern Ireland, International Journal of Inclusive Education, 10(6), 511–527.
Murawski, W. W., & Swanson, H. L. (2001). A meta analysis of co-teaching research: Where are the data? Remedial and Special Education, 22(5), 258-267.
İzci, E. (2005). Sınıf Öğretmeni adaylarının “özel eğitim” konusundaki yeterlikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 106-114.
Olson, J. L., & Platt, C. J. (2004). Teaching children and adolescents with special needs. New Jersey: Prentice Hall.
Orel, A., Zerey, Z. ve Töret, G. (2004). Sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(1), 23-33.
Özdemir, N. (2008). Sınıfında kaynaştırma öğrencisi olan ve olmayan ilköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar).
Resmi Gazete. (2012). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. http://orgm.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=608
Rizzo, T. I. (1985). Attributes related to teacher attitudes. Perceptual and Motor Skills, 60(3), 739-742.
Sarı, H. ve Bozgeyikli, H. (2003). Öğretmen adaylarının özel eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi: karşılaştırmalı bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 183-203.
Salend, S. J. (1998). Effective mainstreaming: Creating inclusive classrooms. New Jersey: Prentice Hall.
Şahbaz, Ü. ve Kalay, G. (2010). Okulöncesi eğitimi öğretmen adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(19), 116-135.
Sucuoğlu, B. ve Kargın, T. (2010). İlköğretim’de kaynaştır¬ma uygulamaları. Ankara: Kök Yayıncılık.
Sucuoğlu, B., Bakkaloğlu, H., İşcen Karasu, F., Demir, Ş. ve Akalın, S. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin bilgi düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim, 14(4), 1467-1485.
Türkoğlu, Y. K. (2007). İlköğretim okulu öğretmenleriyle gerçekleştirilen bilgilendirme çalışmalarının öncesi ve sonrasında öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir).
Yaralı, D. (2015). Öğretmen adaylarının özel gereksinimli bireylere yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 431-456.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. bs.). Ankara: SeçkinYayınevi
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. bs.). Ankara: SeçkinYayınevi
Wilczenski, F. L. (1993). Changes in attitudes toward mainstreaming among undergraduate education students. Educational Research Quarterly, 17, 5–17.
573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname