Birey Yetiştirme Sürecinde Edebiyat Öğretiminin İşlevi: “Gülibik”, “Yaban” ve “İsa Bu Köye Uğramadı”

Birey, dünyaya ilişkin özgün düşünceler üretebilen insanın evrensel kimliğidir. Bu kimlik aydınlanma çağı sonrasında ortaya çıkmıştır. 19. yüzyıl sonrası edebiyat, tip düzeyindeki kahramanların yerine kişisel ve toplumsal sorunların farkında olan ve onlarla baş etmeye çalışan “sıradan insan” karakterleri geliştirmeyi hedefler. Birey olmayı başarması istenen insanların yetişmesi için eğitim-öğretim ortamlarında, evrensel bireyin konu edinildiği yapıtları kullanmaya gereksinme vardır. Bu doğrultuda ulusal edebiyatla dünya edebiyatını buluşturmak gerekir. Aynı zamanda ilk ve ortaokul düzeyinde kullanılan çocuk edebiyatı yapıtlarındaki karakterlerin de birey düzeyinde geliştirmiş olması beklenir. Bu çalışmada ana karakteri bir çocuk olan Gülibik romanı ile kentli aydınların köylüleri ve köyde yaşananları anlamaya çalışmasını konu edinen İsa Bu Köye Uğramadı ve Yaban romanları, “birey olmanın nitelikleri” odağında karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışmanın sonunda birey konumundaki roman karakterlerinin çocuk ya da yetişkin olmasının bir şeyi değiştirmediği; karakterlerden her birinin sorunlara karşı evrensel bir eleştirellik kazandığı dünyayı ve onun içerdiklerini sorgulamaya çalıştıkları anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

birey, birey yetiştirme, edebiyat öğretimi

The Function of Literature Teaching in the Process of Individual Training: “Gülibik”, “Yaban” and “Christ Stopped at Eboli”

Individual is the universal identity of a person who is able to generate authentic ideas about the world. It is necessary to bring the national literature and the world literature together. At the same time, it is expected that the characters in children's literature works used at primary and secondary school level should also be developed proper to the individual level. In this study, Gülibik novel whose main character is a child, and Carlo Levi’s ‘Christ Stopped at Eboli’ which portrays the endeavor of the urban intellectuals to understand the villagers and what happens in the village and Yakup Kadri Karaosmanoğlu's ‘Yaban’ novels are analysed in the focus of the feature of being individual. At the end of the study. the three of the characters have gained universal criticism towards the problems and learned to question the world and what it contains.

Keywords:

individual, characteristics of being individual universality, universal literature, literature teaching,

PDF

___

Aslan, C. (2016). Özerk benlikli birey yetiştirme sürecinde çağdaş dil ve edebiyat öğretimi ortamlarının (Türkçe/Türk dili ve edebiyatı) önemi. İlköğretim Online, 15(3), 723-741.
Aslan, C. (2017). Örnek eğitim durumlarıyla Türkçe-Türk dili ve edebiyatı öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Adorno, T. ve Horkehimer, M. (2010). Sosyolojik açılımlar. Ankara: Bilgesu Yayınları.
Bayly, C. A. (2014). Modern dünyanın doğuşu, küresel bağlantılar ve karşılaştırmalar (Çev. M. Neva Şellaki). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Comn, S. C. (2014). Sanatın gizli dili (Çev. Lizet Deadato). İstanbul: İnkılap Kitabevi Yayınları.
Çelik, T. (2014). Türkiye’de çocukluğun tarihi: Doğan kardeş dergisi. H. Ersel (Ed.), Kazım Taşkent Yapı Kredi ve Kültür Sanat içinde (ss.193-232). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Gasset, O. (2013). Tarihsel bunalım ve insan (Çev. Neyyire Gül Işık). İstanbul: Metis Yayıncılık.
Gasset, O. (2017). İnsan ve herkes (Çev. Neyyire Gül Işık). İstanbul:Metis Yayıncılık.
Gökberk, M. (2010). Değişen dünya değişen dil. İstanbul: Cogito Yapı Kredi Yayınları.
Hançerlioğlu, O. (2006). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi,
Jusdanis, G. (2010). Kurgu hedef tahtasında-edebiyatın savunusu (Çev. Çiçek Öztek). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
Karaosmanoğlu, Y. K. (2015). Yaban. İstanbul: İletişim Yayınları.
Kavcar, C. (1999). Edebiyat ve eğitim. Ankara: Engin Yayınları.
Levi, C. (2009). İsa bu köye uğramadı (Çev. Sabahattin Eyüboğlu). İstanbul: Helikopter Yayınları.
Öner, Ç. (2016). Gülibik. İstanbul: Can Çocuk Yayınları.
Postman, N. (1995). Çocukluğun yokoluşu (Çev. Kemal İnal). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Sartre, J. P. (2010). Önsöz. İsa bu köye uğramadı (Çev. Neyyire Gül Işık) içinde (ss. 9-12). İstanbul: Helikopter Yayınları.
Sever, S. (2008). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem Yayınları.
Şener, S. (2012). Dünden bugüne tiyatro düşüncesi. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
Westfall, R. S. (1997). Modern bilimin oluşumu. Ankara: Tübitak Yayınları.
Türk Dil Kurumu (2015). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Türkiye Bilimler Akademisi. Türkçe terimler sözlüğü. http://www.tubaterim.gov.tr