Farklı sulama düzeyleri ile son sulama zamanının pamuk verimi ve su kullanımına etkisi

Bu çalışmada, farklı sulama düzeyleri ile son sulama zamanlarının pamuk verimi ve su kullanımına olan etkisinin araştınlması amaçlanmıştır. Arazi uygulamaları 1990 ve 1991 yıllarında Ç.Ü.Z.F. Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü Deneme Alanında yürütülmüştür. Araştırma altı farklı sulama düzeyi $(T_1, T_2, T_3, T_4, T_5, T_6)$ ile dört farklı son sulama zamanına $(S_2, S_3, S_4, S_5)$ sahip konulardan oluşmuştur. Böylece 6 farklı sulama düzeyine ve 4 farklı son sulama tarihine sahip konular elde edilmiştir. Deneme parsellerinin sulanmasında çizgi kaynaklı yağmurlama sistemi kullanılmıştır. Sulamalar, etkili kök derinliğinde kullanılabilir nem %40'a düştüğünde yapılmıştır. Sulamalar tam su alan ve 5 kez sulanması planlanan $(S_5T_1)$ konusunda 120 cm kök derinliğindeki toprak nemi tarla kapasitene getirilinceye kadar devam ettirilmiştir. Denemede, en yüksek verim ilk yıl 4 kez sulanan $S_4T_4$ konusundan 2800 kg $ha^{-1}$ ve ikinci yıl 5 kez sulanan $S_5T_2$ konusundan 4130 kg $ha^{-1}$ olarak alınmıştır. Bitki su tüketimi ilk yıl 98S mm ile $S_5T_1$, ikinci yıl ise 9S3 mm ile $S_5T_2$ konularında elde edilmiştir. Deneme konularında verim, su tüketimi ve sulama sayısı arasında doğrusal ilişkiler bulunmuştur. Elde edilen sonuçlara göre Çukurova koşullarında pamuğun optimum verim için en az 4 kez sulanması gerekmektedir. Son sulama 15 ağustos tarihinden sonra yapılmalıdır. Sulama düzeyinde %12-15 oranında yapılan kısıtlamalar verim üzerinde önemli bir etki oluşturmamaktadır. Su üretim fonksiyonları yardımı ile hesaplanan verim tepki etmeni (ky) değerleri sulama sayısına göre 0.64 ile 0.81; sulama düzeylerine göre ise 0.18 ile 2.60 arasında değişmiştir.

The effect of different irrigation levels and last irrigation times on the yield and water use of cotton

In this study, it was aimed to determine effects of different last irrigation time and irrigation levels on yield and water consumption of sprinkler irrigated cotton. Research was conducted on Çukurova University research farms between 1990 and 1991. Treatments consisted on four different last irrigation times $(S_2, S_3, S_4, and S_5)$ and six irrigation levels $(T_1 T_2, T_3, T_4, T_5, and T_6)$ in this experiment. Line source sprinkler irrigation technique was used and different water levels were obtained according to distance from lateral line. Irrigation water was applied when available water amount reduced to 40% in the wetting depth. Irrigation continued until soil water content reached to the field capacity at 120 cm depth. The highest cotton yield (2800 kg $ha^{-1}$) was obtained in treatment $S_4T_4$ that were irrigated 4 times in 1991. In the second year of experiment the highest cotton yield was 4130 kg ha in treatment $S_1T_2$ that were irrigated 5 times in 1992. Seasonal water consumptions of $S_5T_1$ , was 985 mm in 1991, and it was 938 mm in $S_5T_2$ in 1992. A linear relationships among cotton yield, irrigation number and water consumption were obtained from water-yield functions. To obtain optimum yield, cotton plants must be irrigated 4 times under Çukurova conditions and the last irrigation date must be after August 15. Cotton yield was not effected when irrigation rate has been limited about 12-15%. Using yield functions, yield response factors (ky) for cotton were calculated according to different last irrigation time and water levels. These factors varied between 0.64 to 0.81 for number of irrigation events and 0.18 to 2.60 for water levels.

PDF

___

Anonim. 1991. Devlet Meteoroloji İşleri Adana Bölge Müdürlüğü Kayıtlan, Adana.
Aydın, M. 1986. Pamuk Üretiminde Azot-Su-Verim İlişkilerinin Araştırılması. Doktora Tezi. Ç.Ü. Fen Bilimler Enstitüsü Toprak Anabilim Dalı, Adana, 121 sayfa.
Baştuğ, R. 1987. Çukurova Koşullarında Pamuk Bitkisinin Su-Üretim Fonksiyonun Belirlenmesi Üzerinde Bir Çalışma. Doktora Tezi. Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Kültürteknik Ana Bilim Dalı. Adana, 120 sayfa.
Beyce, Ö., Madanoğlu, K. ve Ayla, Ç. 1972. Türkiye'de Yetiştirilen Bazı Mahsullerin Su İstihlakleri. Merkez Toprak Su Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları. Genel Yayın No: 15, Teknik Yayın No: 128. Ankara, 213 sayfa.
Bieloria, H. 1973. The Irrigation of Cotton. "Arid Zone Irrigation", (Ed. B. Yaron ve ark.), Chapman and Hall Limited, Springer-Verlag, New York, 373-377.
Çetin, O. ve Bilgel, L. 2002. Effects of different irrigation methods on shedding and yield of cotton. Agricultural Water Management, 54,1-15.
Dağdelen, N., Yılmaz, E., Sezgin, F. ve Gürbüz, T. 2006. Water-yield relation and water use efficiency of cotton (Gossypium hirsutum L.) and second crop corn (Zeamays L.) in western Turkey. Agricultural Water Management, 82(1-2), 63-85.
Doorenbos, J. ve Kassam, A.H. 1979. Yield Response to Water. FAO Irrigation and Drainage Paper, Rome, No: 33, 193 sayfa.
Ertek, A. ve Kanber, R. 1999 Damla sisteminde farklı sulama programlarının pamuk bitkisinin değişik toprak katmanlarındaki su tüketimine ve kök gelişimine etkilerinin belirlenmesi. Agri. Foresty, 34, 283-291.
Grimes, D.W. ve El-Zik, K.M. 1990. Cotton. Irrigation of Agricultural Crops, (eds.) Stewart, B.A ve Neilsen, D.R. ASA, CSSA, SSSA. Pub.. Madison, Wisconsin 741-773.
Hanks, R.J. 1983. Yield and Water Use Relationships: On Owerview "Limitation to Efficient Use in Production, (eds.), H.M. Taylor ve ark. " ASA, CSSA, SSSA. Publ. Madison Wisconsin, 393-410.
Hanks, R.J., Keller, J., Rasmussen, V.P. ve Wilson, G.D. 1976. Lire Source Sprinkler For Continuous Variable Irrigation- Crop Production Studies. So/7 Sci. Soc. Am. J, 40,426-429.
Hanks, R.J., Sisson, D.V., Hurts, R.L. ve Hubbard, K.D. 1980. Statistical Analysis of Results From Irrigation Experiments Using The Line Source Sprinkler System. Soil Sci. Soc. Am. J., 44, 886-888.
Hansen, V.E., Israelsen. O.W. ve Stringham, G.E. 1980. Irrigation Principles and Practices. Third Ed., John Willey and Sons, Inc.: New York, 417sayfa.
James, L.G. 1988. Principles of Farm Irrigation System Design Surface Irrigation. John Wiley and Sons. Inc.: New York. 543 sayfa.
Johnson D. E., Chaudhuri, U. N. ve Kanemasu, E.T. 1983. Statistical analysis of line source sprinkler experiment and other nonrandomized experiments using multivariate methods. Soil Sci. Soc. Am. J., 47, 309-312.
Kanber, R. 1977. Çukurova Koşullarında Bazı Toprak Serilerinin Değişik Kullanılabilir Nem Düzeylerinde Yapılan Sulamaların Pamuğun Verim ve Su Tüketimine Etkileri Üzerinde Bir Araştırma. Tarsus Bölge Topraksu Araş. Enst. Müd. Yayınları, Genel. Yayın No: 85, Rapor Yayın No:35, Tarsus. 69 sayfa.
Kanber, R., Baştuğ, R., Koksal, H. ve Baytorun, N., 1990. Yield and compera-tive performance of different crop production functions of cotton as influen- ced by deficid irrigation. Doğa, 14, 442-455.
Kanber, R. ve Derviş, Ö. 1978. Çukurova koşullarında pamuk su tüketimi. Tarsus Bölge Toprak-Su Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınlan. Genel Yayın No: 90, Rapor Yayın No: 40, Tarsus, 1-22.
Kanber, R., Tekinel, O. ve Baytorun, N. 1991. Harran Ovası Koşullarında Pamuk Sulamasında Sulama Aralığı ve Su Tüketiminin Belirlenmesinde Açık Su Yüzeyi Buharlaşmasından Yararlanma Olanakları. T.C. Başbakanlık Güneydoğu Anadolu Projesi Kalkınma idaresi Başkanlığı GAP Yayınlan, No:44, Adana, 15-25.
Kırda, C. 2002. Deficit Irrigation Scheduling Based on Plant Growth Stages Showing Water Stress Tolerance, Deficit Irrigation Practices. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome, 3-10.
Korukçu, A. ve Yıldınm, O. 1981. Yağmurlama Sistemlerinin Projelenmesi. Köy İşleri ve Kooperatifler Bakanlığı, Topraksu Gen. Müd. Yayınlan, Ankara, 220 sayfa.
Korukçu, A. ve Büyükcangaz, H. 2003. Su ve sulama yöntemine bütünsel yaklaşım. 2 Ulusal Su Kongresi, 16-19 Ekim, Kuşadası, izmir, 19-32.
Özbek, H., Dinç, U. ve Kapur, S. 1974. Çukurova Üniversitesi yerleşim sahası topraklannm etüd ve haritası. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 73, Bilimsel Araştırma ve incelemeler, No: 8, 149 sayfa.
Stewart, J.I., Hagan, H.M., Pruit, W.O., Danielson, H.E., Franklin, W.T., Hanks, H.J., Riley, J.P. ve Jackson, E.B. 1977. Optimizing Crop Production Through Control of Water and Salinity levels in the Soil. Utah Water Res. Lab. Publ. No: PRWG 151-1, Utah State Univ., Utah, Logan, 52 sayfa.
Tekinel, O. ve Kanber, R. 1979. Çukurova koşularında kısıntılı su kullanma durumunda pamuğun su tüketimi ve verimi. TOPRAKSU Araştırma Enstitüsü Yayınlan, No: 98 (48), 39 sayfa.
Tekinel, O. ve Kanber, R. 1989. Pamuk Sulamasının Genel İlkeleri. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Yardımcı Ders Kitabı, No: 18, Adana.
Tekinel, O., Kanber, R. ve Çetin, M. 2000. Su kaynaklarının geliştirme ve kullanımı. Türkiye Ziraat Mühendisliği V.Teknik Kongresi, Ankara, 231-259.
Tüzüner, A. 1981. Alçı blokları, tansiyometre ve notronmetrenin sulama zamanının belirlenmesinde kullanma olanaklarının araştırılması. Toprak ve Gübre Araşt Enst. Müd Yayınları, Genel Yay. No: 97, Teknik Yayın No: 52,44 sayfa.
USDA-SCS. 1967. Irrigation water requirements. Technical Release, No:21, 160 sayfa.
Vaux, H.J. ve Pruitt, W.O. 1983. Crop Water Production Functions. Alınmıştır: Advances in Irrigation, (ed.) D. Hilel, Vol 2, Academic Press: New York, 61-93.
Yazar, A. 1988. İkinci ürün soyada su-verim ilişkilerinin belirlenmesi. 3. Ulusal Kûltürteknik Kongresi, Ç.Ü. Zir. Fak. Yay. No: 19, Adana, 156-168
Yazar, A., Sezen, S, M. ve Sesveren, S. 2002. LEPA and trickle irrigation of cotton in the Southeast Anatolia project area in Turkey. Agriculture Water Management, 54, 189-203.
Yurtsever, N. 1984. Deneysel istatistik metotları. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Toprak ve Gübre Enstitsü Müdürlüğü Yayınlan Genel Yay. No: 12, Tek. Yay. No: 56, Ankara, 62 sayfa.