Kâdîhan’ın Fetâvâ Adlı Eseri Özelinde Mûsiki Hakkındaki Görüşleri

XII. yüzyılda yaşamış Hanefî fakihlerinden olup, kendisinin “sahih” olarak değerlendirdiği görüşlerin diğer Hanefi âlimlerin görüşlerine tercih edilebileceği söylenen ve âlimlerin görüşlerini zikrederken yaptığı değerlendirme ve tercihlerle “mesâilde müctehid” grubuna sokulan Kâdîhan’ın (ö. 592/1196) Fetâvâ’sı, el-Fetâva'l-Hâniyye veya sadece el-Hâniyye olarak da bilinip Hanefî mezhebinin en fazla itibar edilen fetva kitaplarından birisi olmuştur. Osmanlı şeyhülislâm ve müftülerinin de fetvalarını verirken görüşlerine mesnet teşkil edecek nakilleri getirdikleri eserlerin başında Kâdîhan’nın Fetâvâ’sı gelmektedir. Bu çalışmada Kâdîhan’ın söz konusu eserinde, Hz. Peygamber (s.a.v.) zamanından beri tartışılan ve günümüzde de tartışma konusu olmaya devam eden aynı zamanda insanlığın ilk gününden beri dinî ve/veya din dışı amaçlarla doğumdan ölüme kadar hayatın her safhasında vazgeçilmezliğini devam ettiren mûsiki konusu ile alakalı meselelerin tespit edip değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Neticede, mûsiki konusundaki onca müspet rivayete ve mûsiki insan ilişkisine rağmen mutlak olarak menfi düşüncelere sahip olmanın ve bu düşüncelerin kitaplarda yer almasının oluşturduğu tezat eskiden olduğu gibi bugün de insanların zihinlerini meşgul etmeye devam etmektedir.

Kâdîhan’s Views on Music in His Book Titled Fetâvâ

Kâdîhan is one of the Hanafi Fiqh scholars who lived in the 12th century. It is said that the views Kâdîhan (d. 592/1196) considered as “true” could be preferred to the views of other Hanafi scholars. Thus, he was included in the group “interpreters of Islamic law issues” thanks to his analyses and preferences he made while referring to the views of scholars. Kâdîhan’s Fetâvâ, also known as al-Fatawa al-Haniyya or simply al-Haniyya, has been one of the most respected fatwa books of the Hanafi sect. Kadihan’s Fetava is a leading work to which the Ottoman shaykh al-islam and mufti referred when issuing their fatwas to form a basis for their views. In this study, it is aimed to identify and examine the issues related to music in Kâdîhan’s afore-mentioned work. Music is a subject that has been discussed since the Prophet Mohammad’s time (BPUH). It has also continued to be an indispensable part of our life from birth to death for religious and/or non-religious purposes since the first day of humanity. However, despite all positive narratives about music and the relationship between music and human being, absolute negative thoughts are formed in some books on music. Therefore, this leads to contradiction that continues to occupy the minds of people as it did in the past.

Keywords:

Islamic History and Arts, Islamic Jurisprudence, Music, Fatwa Kâdîhan,

PDF

___

Bardakoğlu, Ali. “Hanefî Mezhebi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16/1-21. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.

Bıyık, Tacetdin. Osmanlı Fetvalarında Mûsikî. Ankara: TDV Yayınları, 2020.

Birgivî, Takiyyüddin Mehmed b. Pir Ali. et-Tarîkatü’l-Muhammediyye fî beyâni’s-sîreti’nNebeviyyeti’l-Ahmediyye. İstanbul: y.y., 1289.

Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail el-. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Fuad Abdülbâkî. 4 Cilt. Kahire: Matbaatü’s-Selefiyyeti ve Mektebetüha, 1400/1980.

Çağıl, Necdet. “Kutsal Metinler ve Müzik”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39 (2013), 1-46.

Düzenli, Pehlul. İslâm Kültür Tarihinde Mûsikî. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2014.

Ebüssuûd Efendi, Ahmed b. Şeyh Muhyiddin b. Muhammed b. Mustafa. Fetâvâ-yı Ebüssuûd. Mürettib: Bozanzâde, İstinsah Tarihi: 996/1587. Şehid Ali Paşa, 1028: 1a-360b. Süleymaniye Kütüphanesi.

Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. İhyâü ulûmi’d-dîn. Beyrut: Dâru İbni Hazm, 2005.

Kâdîhan, Fahrüddîn Ebü’l-Mehâsin el-Hasen b. Mansûr, el-Özkendî, el-Fergânî. Fetâvâ Kâdîhân fi mezhebi’l-İmâmi’l-A’zam Ebî Hanîfete’n-Nu’mân. Editör: Sâlim Mustafâ el-Bedrî. 3 Cilt. Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009.

Karaçam, İsmail. Kur’an-ı Kerîm’in Fazîletleri ve Okunma Kâideleri. 5. Baskı. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1991.

Kemalpaşazâde (İbn-i Kemal), Şemseddin Ahmed b. Süleyman. Risâletü’l-münîre. İstanbul: Sahaf Ahmet Efendi Matbaası, 1296.

Kınalızâde Ali Çelebi. Ahlâk-ı Alâ’î. Haz. Mustafa Koç. İstanbul: Klasik Yayınları, 2007.

Koca, Ferhat. “Hâherzâde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/135. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.

Mevsılî, Abdullah b. Mahmûd. el-İhtiyâr li ta’lîli’l-Muhtâr. tah. Şuayb el-Arnaût. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 2009.

Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkī. Kahire: y.y., 137475/1955-56.

Okiç, M. Tayyip. Kur’ân-ı Kerimin Üslûb ve Kırâati. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1963.

Öğüt, Salim. “Ebû Yûsuf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/260-265. Ankara: TDV Yayınları, 1994.

Öğüt, Salim. “İmameyn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/207. Ankara: TDV Yayınları, 2000.

Özel, Ahmet. “Gayri Müslim”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 13/418-427. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.

Özel, Ahmet. “Kādîhan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/121-123. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.

Pakalın, Mehmet Zeki. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. 3 Cilt. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.

Şahin, Kamil. “Halvânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/383. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.

Taş, Aydın. “Şeybânî, Muhammed b. Hasan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/38-42. Ankara: TDV Yayınları, 2010.

Uludağ, Süleyman. İslam Açısından Müzik ve Semâ. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2005.

Uzunpostalcı, Mustafa. “Ebû Hanîfe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/131-138. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.

Üneys, İbrahim (Medkur) v.dğr. el-Mu’cemü’l-vasîṭ. Kahire: Mektebetü’ş-Şurûku’d-Düveliyye, 2004.

Yavuz, Yusuf Şevki. “Fâsık”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12/200-205. Ankara: TDV Yayınları, 1995.

Ziriklî, Hayreddin. el-Aʿlâm: Ḳāmûsü terâcim. nşr. Züheyr Fethullah. 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-İlm li’l-Melâyin, 7. Basım, 1986.