Menengiç ve tespih çalısının mevsimlere ve otlanan bitki kısımlarına göre yem kalitesinin belirlenmesi

Akdeniz bölgesi kırsal kesimde yaşayan halkın en önemli geçim kaynaklarından biri küçükbaş hayvan yetiştiriciliğidir. Bu coğrafyada yetişen pek çok çalı ve ağaç türleri ruminatlar için önemli yem kaynağı durumundadır. Diğer taraftan otlayan hayvanlardan maksimum performans elde edebilmek için tercih edilen türlerin otlatma zamanı ve kapasitesinin doğru bir şekilde belirlenmesi gerekmektedir. Bunu sağlamanın yollarından bir tanesi otlanan çalı ve ağaç türlerin mevsimlere göre yem kalite özelliklerinin belirlenmesidir. Ayrıca küçükbaş hayvanlar otlarken çalı türlerinin sadece yapraklarını değil, ince sürgün+yapraklarını da birlikte otlamaktadırlar. Bu bilgiler ışığında 2014 yılında Menengiç (Pistacia terebinthus L.)ve Tespih çalısı (Styrax officinalis L.)’nın yaprak ve yaprak + sürgünlerin ilkbahar, yaz ve sonbahar dönemlerindeki besin içeriğini ortaya koymak için bu çalışma planlanmıştır. Araştırma Kilis makiliklerinde, tesadüf bloklarında faktöriyel düzenlemeye göre, 4 tekrarlamalı olarak kurulmuş ve bitki örneklerinde; HP, NDF, ADF, ADL, KMS, SE, ME ve NYD belirlenmiştir. Analiz sonuçlarına göre; yem tipleri arasında (HP, NDF ve NYD hariç) incelemeye alınan besin değerleri önemsiz bulunurken, türler (HP hariç) ve dönemler arasında, önemli farklılıklar görülmüştür. Türler arasında tespih çalısının, menengiç bitkisine göre daha yüksek yem kalitesine sahip olduğu belirlenmiştir. En yüksek yem değeri, ilkbaharda belirlenmiş ve bunu sırasıyla yaz ve sonbahar dönemleri takip etmiştir. Otlanan kısımlar açısından yapraklar, yaprak+sürgünlerden daha yüksek HP ve NYD, daha düşük NDF oranına sahip olmuştur. Sonuç olarak, ilave bir yem takviyesine gerek duyulmadan, her iki türün, ilkbahar ve yaz dönemlerinde otlatılmasının uygun olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, çalıların sadece yapraklarını otlayan hayvanların daha yüksek bir hayvansal performansa ulaşabileceği ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Yaprağını döken çalılar, Otlatma zamanı, Besin değerleri, Küçükbaş hayvanlar

Determination of nutritional value of terebinth and styrax tree according to the grazed plant parts and seasons

Small ruminant breeding is one of the most important sources of livelihood in rural areas of the Mediterranean region. Many shrubs in this region are important feed sources for ruminants. On the other hand, in order to obtain maximum performance from grazing livestock, grazing time and capacity should be determined correctly. One of the ways of achieving this is to determine the feed value of grazing species according to seasons. In addition, the small ruminants graze not only the leaves of shrub species, but also shoot+leaves together. For this purpose, a study was planned to reveal the nutritional content of leaf and leaf+shoots of Terebinth (Pistacia terebinthus L.) and Styrax Tree (Styrax officinalis L.) in spring, summer and autumn periods in 2014. Research was established according to randomized blocks factorial experimental design with four replications in Kilis Maqius and CP, NDF, ADF, ADL, DMD, DE, ME and RFV were investigated in fodder samples. According to results; the examined nutritional values were found significant between species (except CP) and seasons, but insignificant between feed types (except CP, NDF and RFV). Among species, it was determined that Styrax Tree had higher feed quality than Terebinth. The highest feed value was determined in spring, followed by summer and autumn. Leaves had higher HP and NYD, and lower NDF than leaf+shoots. Consequently, it was determined that both species were suitable for grazing in spring and summer periods without needing an additional feed supplementation. It was also revealed that animals grazing only leaves could attain a higher animal performance.

Keywords:

Deciduous shrubs, Grazing time, Nutritional value, Small ruminants,

PDF

___

Abdulrazak, S.A., Fujihara, T., Ondiek, J.K., Ørskov, E.R., 2000. Nutritive evaluation of some Acacia tree leaves from Kenya. Animal Feed Science Technology, 85: 89-98.
Açıkgöz, E., 2001. Yem Bitkileri (3. Baskı). Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayın No: 182. VİPAŞ A.Ş. Yayın No: 58, Bursa, 584s.
Akyıldız, A.R., 1986. Yemler Bilgisi ve Teknolojisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No:974, Ders Kitabı No:286, Ankara.
Alçiçek, A., Kılıç, A., Ayhan, V., Özdogan, M., 2010. Türkiye’de kaba yem üretimi ve sorunları. Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, 11-15 Ocak, Ankara.
Asaadi, A.M., Daadkhah, A.R., 2010. The study of forage quality of Haloxylon aphyllum and Eurotia ceratoidesin different phenological stages. Research Journal of Biological Sciences, 5 (7): 470-475.
Ataşoğlu, C., Şahin, S., Canbolat, Ö., Baytekin, H., 2010. The effect of harvest stage on the potential nutritive value of kermes oak (Quercus coccifera) leaves. Livestock Research for Rural Development, 22 (2): Article 36.
Ball, D.M., Hoveland, C.S., Lacefield, D.D., 1996. Forage Quality. In: Southern Forages (2nd edition). p. 124 - 132. Potash and Phosphate Institute and Foundation for Agronomic Research, Norcross, GA.
Buxton, D.R., 1996. Quality - related characteristics of forages as influenced by plant environment and agronomic factors. Animal Feed Science Technology, 59: 37-49.
Canbolat, Ö., 2012. Determination of potential nutritie value of exotic tree leaves in Turkey. Kafkas Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 18 (3): 419-423.
Claessens, A., Michaund, R., Belanger, G., Mather, D.E., 2005. Leaf and stem characteristics of timothy plants divergently selected for the ratio of lignin to cellulose. Crop Science, 45: 2425-2429.
Dökülgen, H., Temel, S., 2015. Yaprağını döken Karaçalı (Palirus spina-christi Mill.) türünde yaprak ve yaprak + sürgünlerinin mevsimsel besin içeriği değişimi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5: 57-65.
Fonnesbeck, P.V., Clark, D.H., Garret, W.N., Speth, C.F., 1984. Predicting energy utilization from alfalfa hay from the Western Region. Proc. American Animal Science, 35: 305-308.
Frost, R.A., Wilson, L.M., Launchbaugh, K.L., Hovde, E.M., 2008. Seasonal change in forage value of rangeland weeds in Northern Idaho. Invasive Plant Science and Management, 1(4): 343-351.
Güven, M., 2004. Kargapazarı Dağı Florasında Bulunan Çalı Türlerinin Tespiti ve Çoğaltma Teknikleri İle Yem Değerlerinin Belirlenmesi (Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Erzurum.
Haddi, M.L., Filacorda, S., Meniai, K., Rollin, F., Susmel, P., 2003. In vitro fermentation kinetics of some halophyte shrubs sampled at three stages of maturity. Animal Feed Science Technology, 104: 215-225.
Kacar, B., 1972. Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri: II. Bitki Analizleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 453, Ankara, 464s.
Kacar, B., Katkat, A.V., Öztürk, Ş., 2006. Bitki Fizyolojisi (2. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 563s.
Kamalak, A., 2006. Determination of nutritive value of a native grown shrub, Glycyrrhiza glabra L. using in vitro and in situ measurements. Small Ruminant Research, 64: 268-278.
Khalil, J.K., Sawaya, W.N., Hyder, S.Z., 1986. Nutrient composition of Atriplex leaves grown in Saudi Arabia. Journal of Range Management, 39: 104-107.
Kökten, K., Kaplan, M., Hatipoğlu, R., Saruhan, V., Çınar, S., 2012. Nutritive values of the leaves of Mediterranean shrubs. Journal of Animal and Plant Sciences, 22 (1): 188-194.
Kutlu, H.R., Görgülü, M., Çelik, L.B., 2005. Genel Hayvan Besleme (Ders Notu). Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Yemler ve Hayvan Besleme Anabilim Dalı, Adana, 175s.
Lyons, R.K., Machen, R.V., Forbes, T.D.A., 1999. Why Range Forage Quality Changes. Texas Agriculture Extension Service, B - 6036, 7p.
MGM, 2014. Başbakanlık DMİ Genel Müdürlüğü Meteroloji Bültenleri, Ankara.
Moore, J.E., Undersander, D.J., 2002. Relative Forage Quality: A proposal for replacement for Relative Feed Value. 2002 Proceedings National Forage Testing Association.
Morrison, J.A., 2003. Hay and Pasture Management. Chapter 6. Illinois Agronomy Handbook, 72p.
Mountousis, J., Papanikolaou, K., Stanogias, G., Chatzitheodoridis, F., Roukos, C., 2008. Seasonal variation of chemical composition and dry matter digestibility of rangelands in NW Greece. Journal of Central European Agriculture, 9(3): 547-556.
Oktay, G., Temel, S., 2015. Ebu Cehil (Calligonum polygonoides L. ssp. commosum (L’Her.) çalısının yıllık yem değerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32 (1): 30-36.
Papachristou, T.G., Papanastasis, V.P., 1994. Forage value of Mediterranean deciduous woody fodder species and its implication to management of silvo-pastoral systems for goats. Agroforestry Systems, 27: 269-282.
Parissi, Z.M., Papachristou,T.G., Nastis, A.S., 2005. Effect of drying method on estimated nutritive value of browse species using an in vitro gas production technique. Animal Feed Science and Technology, 123–124 (1): 119-128.
Parlak, A.O., Gökkuş, A., Hakyemez, B.H., Baytekin, H., 2011a. Forage quality of deciduos woody and herbaceous species throughout a year in Mediterranean shrublands of western Turkey. Journal of Animal and Plant Sciences, 21(3): 513-518.
Parlak, A.O., Gökkuş, A., Hakyemez, B.H., Baytekin, H., 2011b. Forage yield and quality of Kermes oak and herbaceous species throughout a year in Mediterranean zone of western Turkey. Journal of Food, Agriculture and Environment, 9(1): 510-515.
Pecetti, L., Tava, A., Pagnotta, M.A., Russi, L., 2007. Variations in forage quality and chemical composition among Italian accessions of Bituminaria bituminosa (L.) Strit. Journal of Science and Food Agriculture, 87: 985-991.
Tan, M., Serin, Y., 2008. Baklagil Yem Bitkileri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Yayınları No: 190, Erzurum.
Tan, M., Temel, S., 2012. Alternatif Yem Bitkileri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Yayınları No: 246, Erzurum, 195-207ss.
Temel, S., 2007. Erdemli (Mersin) Yöresi Makiliklerinde Çalı Türlerinin Tespiti ve Yem Değerlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma (Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Temel, S., Şahin, K., 2011. Iğdır ilinde yem bitkilerinin mevcut durumu, sorunları ve çözüm önerileri. Yüzüncü Yıl üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 21(1): 64-72.
Temel, S., Tan, M., 2011. Fodder Values of Shrub Species in maquis in different altitudes and slope aspects. The Journal of Animal and Plant Sciences, 21(3): 508-512.Tolunay, A., Adıyaman, E., Akyol, A., İnce, D., 2009. Herbage growth and fodder yield characteristics of kermes oak (Quecus coccifera L.) in a vegetation period. Journal of Animal and Veterinary Advances, 8(2): 290-294.
Tsiouvaras, C.N., 1987. Ecology and management of kermes oak (Quercus coccifera L.) pastures in Greece. A Review. Journal of Range Management, 40: 542-546.
Van Soest, P.J., Robertson, J.D., Lewis, B.A., 1991. Methods for diatery fibre, neutral detergent fibre and non-starch polysaccharides in relation to animals nutrition. Journal of Dairy Science, 74: 3583-3597.