İrfan ÖZBERK, Mesude DİNÇ, Fethiye ÖZBERK

Bazı ekmeklik buğday yalın çeşit ve tarla paçallarının tarımsal özellikler, kalite ve karlılık bakımından incelenmesi

Bu çalışmada Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilen yerli ve yabancı orijinli çeşitlerin farklı oranlar ve kombinasyonlarda karışım olarak ekilerek hem tarımsal özellikleri hem de elde edilen karışım buğdayların değirmencilik ve fırıncılık özellikleri belirlenerek karışım halinde ekimin çiftçiler için karlı olarak uygulanabilirliği araştırılmıştır. Deneme GAPEYAM Koruklu İstasyonunda 7 farklı çeşit ve bunların paçallarından oluşan 8 konu ile toplamda 15 konu olarak 2016-2017 üretim yılında tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Ölçülen çeşitli tarımsal özellikler varyans ve korelasyon analizleri yolu ile incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre verim konusunda yalın çeşitlerin (684 kg/da) karışımlardan(674 kg/da) daha verimli olduğu ancak karışımlardan K1 (706 kg/da) ve K4 (710 kg/da) konularının genel ortalamadan (679 kg/da) daha yüksek verim verdiği anlaşılmıştır. Ana verim öğeleri bakımından karışımların yalın çeşitlerden daha üstün olduğu görülmüştür. Kalite özelliklerinden un randımanının karışımlarda (%69.4) yalın çeşitlerden (%68,8) daha yüksek olduğu, kül oranın karışımlarda (%0.878) yalın çeşitlerden (%0.887) daha düşük olduğu anlaşılmıştır. Buna karşın protein oranı ortalamasının, karışım ve yalın çeşit ortalamalarında aynı olduğu (% 14.3) tespit edilmiştir. Gluten miktarının karışımlarda (%29.9.) yalın çeşitlerden (% 30.7.) daha düşük olduğu, sedimantasyon değerlerinin karışımlarda(47 ml) yalın çeşitlerden (47.2 ml.) daha düşük olduğu anlaşılmıştır. Hamur üretiminden 90 dakika sonra ölçülen enerji değerlerine göre en yüksek enerji değerleri K6 (61.8 cm2) ve K7 (61.2 cm2) karışımlarından elde edilmiştir. Verim ile metrekaredeki başak sayısı (-0.486**), başakta başakçık sayısı (-0.333**), olgunlaşma gün sayısı (-0.351**), çıkış gün sayısı (-0.334**), başakta tane ağırlığı (-0.334**) ve bin tane ağırlığı (-0.349**) arasında istatistiksel olarak önemli (P<0.01) negatif korelasyonlar saptanırken, hektolitre ağırlığı ile (0.359**) önemli pozitif korelasyon (P<0.01) bulunmuştur. Karışımların ortalama gelirleri 613 TL/da iken, yalın çeşitlerin ise 629 TL/da olarak bulunmuştur. Karışımlara ve yalın çeşitlere ait ortalamalar göz önünde bulundurulduğunda, karışımlarda en yüksek gelir K4 (% 30 Adana 99 + % 50 Sagittario + % 20 Odeskaya) konusundan elde edilmiştir (650 TL/da). K4 konusunun verim, kalite ve dekara gelir yönünden yalın çeşitler ile rekabet edebileceği ve çiftçiye tavsiye edilebileceği anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Ekmeklik buğday, Tarla paçalları, Tarımsal ve kalite özellikleri, Karlılık

An assessment on some bread wheat pure varietes and field mixtures

This study aimed to investigate some agronomical traits, milling and dough properties for some mixtures of bread wheat varieties and assess the profitability of promising mixtures. Field experiments were carried out at the Koruklu station of Extension, Research and training Center of Southeastern Anatolia Project in Şanliurfa. Seven individual and eight mixtures were tested employing randomized complete block design with 4 replications. Some agronomical traits were tested through analysis of variance and Pearson coefficients of correlation. It was found that pure varieties gave higher average grain yield (684 kg/da) than mixtures (674 kg/da). Mixture number 1 and 4 gave higher grain yields than the average of pure lines with 706 and 710 kg/da respectively. Mixtures were higher in rank for major yield components. Some dough rheological properties of mixtures such as ash content (%), gluten (%), sedimantation (ml) were lower than those of püre varieties. Flour ratio (%)of mixtures was only trait giving higher value than that of pure varieties. K6 (61.8 cm2) and K7 (61.2 cm2) mixtures gave the highest energy scores 90 minutes after dough production.The coefficients of correlation grain yield vs. number of spike per unit area (r=-0.486**), number of spikelet spike-1 (r=-0.333**), number of days to maturity (r=-0.351**), number of days to emergence (r=--0.334**), grain weight spike-1 (r=-0.334**), and 1000 kernel weights (r=-0.349**) were found to be negative and significant. But this turned out to be pozitive and significant for hectoliter weight (r=0.359**). Average net return of pure varieties was higher than that of mixtures with 629 TL da-1 and 613 TL da-1 respectively. Highest net return was obtained from Mixture 4 (30% Adana-99+ 50% Sagittario+ 20% Odeskaya) with 650 TL da-1. Taking into account for grain yield and quality characteristics, Mixture 4 can compete with pure varieties and be recommended for farmers in the region.

Keywords:

Bread wheat, Field mixtures, Agronomical and quality characteristics, Profitability,

PDF

___

Aktaş, H., 2012. Güneydoğu Anadolu Şartlarında Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Kalite Yönüyle Stabilite Yetenekleri ve Mikro Element İçeriklerinin Araştırılması. Doktora Tezi. Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Hatay
Anonim, 2000. AACC approved methods of American Association for Cereal Chemistry, ICCStandard no:104-106.Asghar, S., Kashif, M., Khan, A.S., Khaliq, I.,
Farooq, J., 2011. Comparative studies on some yield contributing traits of wheat sown in binary mixtures. Frontiers of Agriculture in China, 5(2):141-145.
Cheema, N. M., Chowdhry,Y, M. A., Gliddon, C. J., 1988. Varietal blends and their performance in spring wheat. Pakistan Journal of Agricultural Research 1988 Vol.9 No.2 pp.141-146 ref.29
Cox ,C.M., Garrett K.A., Bowden R.L., Fritz A.K., Dendy S.P. Heer, W.F., 2004. Cultivar Mixtures for the Simultaneous Management of Multiple Diseases: Tan Spot and Leaf Rust of Wheat . The American Phytopathological Society 94(9): 961-969
Dai, J., Wiersma, J. J. , Holen JR., D. L., 2012. Performance of Hard Red Spring Wheat Cultivar Mixtures. American Journal of Agronomy. Vol. 104 No. 1, p. 17-21
Dizlek, H., Gül, H., Özer, M.S., Aksoy, M., Özkan, H., (2014). Genetik olarak iyileştirilerek yetiştirilen 30 farklı ekmeklik buğday çeşidinin değerlendirilmesi II. reolojik ve ekmek özellikleri. Dünya Gıda Dergisi. Sayı 2014/7. Sayfa 81-93.
Faraji, J., 2011. Wheat cultivar blends: A step forward to sustainable agriculture. Review. African Journal of Agricultural Research, 6(33):6780-6789
Gallant, E. R., Dofings, S. M., Reisenauer, P. E., Donaltson, E., 2001. Diallel Analysis of Cultivar Mixtures in Winter Wheat. Crop Sci. 41:792ñ796
Hayta, M., Çakmaklı, Ü., 2001. Optimization Of Wheat Blending To Produce Bread making Flour. Journal of Food Process Engineering 24 (2001) 179-192.
Jackson, L.F., Wennig, R.W., 1997. Use of wheat cultivar blends to improve grain yield and quality and reduce disease and lodging. Field Crops Research. Volume 52, Issue 3, June 1997, Pages 261-269
Kaczmarek, S., Matysiak, K., 2017. Wheat Cultivars, Their Mixtures And Reduced Herbicide Doses As A Practical Solution In Integrated Weed Management. Romanian Agrıcultural Research, No. 34: 1-8
Kanat,Ş., 2017. Viranşehirde yetiştirilen bazı buğday çeşitlerinin verim, kalite ve Pazar fiyatı yönünden değerlendirilmesi. YL Tezi. HR.Ü.Fen Bil. Ens. Şanlıurfa
Koçak, N., Seçkin, R., Atlı, A., 1993. ekmeklik buğday paçalı araştırmaları I. Paçal uygulama ile un verimi ve kül miktarının düzeltilmesi. Gıda dergisi. 18 (1): 13-19,
Macca,İ., 2016. Adıyaman’da ekilen buğday çeşitlerinin tercihinde verim, kalite ve Pazar fiyatının etkisi. YL Tezi. HR.Ü.Fen Bil. Ens. Şanlıurfa
Mille B., Belhaj Fraj, M., Monod, H., De Vallavielle-Pope, C., 2006. Accessing four way mixtures of winter wheat cultivars from performances of their two-way and individual components. European Journal of Plant Pathology, 114: 163-173.
Özkan,R. 2016.Ekmeklik ve makarnalık buğdayda azotlu gübreye tasarruflu çeşitlerin belirlenmesi.YL.Tezi. HR:Ü. Fen. Bil. Ens. Şanlıurfa
Smith, M.A.H., Wise, I.L., Fox, S.L., Vera, C.L., Dapauw, R.M., Lukow, O.M., 2014. Seed damage and sources of yield loss by Sitodiplosis mosellana (Diptera: Cecidomyiidae) in resistant wheat varietal blends relative to susceptible wheat cultivars in western Canada. The Canadian Entomologist, 146 (3): 335-346
Tanrıkulu,Ö. F. 2018. Diyarbakırda yaygın olarak yetiştirilen ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinde verim, kalite ve karlılık. YL Tezi. HR.Ü.Fen.Bil. Ens. Şanlıurfa
Yurtsever,N.,1984.Deneysel İstatistik Metotlar. Köy Hiz. Gen. Müd. Yayınları, 1984 Ankara