Bazı Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Genotiplerinin (Melezler ve Ebeveyler) Lif verimi ve Erkencilik Yönünden Elbistan Koşullarına Uyum Yetenekleri ve Korelasyon Katsayıları

Pamuk ıslahının temel hedefi, erkenciliği, verim ve kalite ile birleştiren çeşit geliştirmektir. Bu çalışma, 2011 ve 2012 yıllarında, Akdeniz, İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgelerinin kesişme noktasında konumlanmış, kısa vejetasyon süresinin yanı sıra 950-1150 m yüksekliğe sahip Elbistan koşullarında yürütülmüştür. Sekiz pamuk (Gossypium hirsutum L.) çeşidinin yanı sıra (analar: Stoneville 468, Adana 98 ve Furkan; babalar: Beliizvor 432, Primera, Berke, Nazilli 663 ve Fantom) bu çeşitlerin Line x Tester analiz yöntemine uygun melezlenmesiyle geliştirilen on beş F1 melezinde kullanıldığı çalışmada, lif verimi ve erkencilik yönünden genotiplerin uyum yetenekleri ile incelenen özellikler arası ilişkilerin önemi incelenmiş ve uygun genotipler saptanmıştır. Bu çalışma sonucunda, lif veriminin incelenen erkencilik özellikleri ile anlamlı etkileşim gösterdiği ve ekim-ilk çiçek açma tarihi hariç, diğer özelliklerin dominant veya epistatik etkileri ile yönetildiği saptanmıştır. Ayrıca, lif verimi ve günlük verim indeksi yönünden önemli SCA'ya (Special combining ability) sahip olan 1x4 (Stoneville 468 x Beliizvor 432) F1 melezinin en yüksek lif verimine (113.3 kg da-1) sahip olmanın yanı sıra taraklanma süresi, ekim-ilk çiçek açma süresi, ekim-ilk koza açma süresi, ortalama olgunluk süresi ve günlük verim indeksi yönünden önemli olduğu saptanmıştır. Diğer yönden, Fantom çeşidinin, ortalama olgunluk süresi yönünden önemli GCA değerine sahip olurken, lif verimi (102.83 kg da-1), ilk koza açma süresi, ortalama olgunluk süresi ve günlük verim indeksi yönünden önemli olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Elbistan ve pamuk (Gossypium hirsutum L.), lif verimi ve erkencilik, çoklu dizi ve uyum yetenekleri

PDF

___

Anonim., 2009 a. Elbistan meteoroloji ilçe müdürlüğü, gözlem kayıtları.
Anonim., 2009 b. Tarım İl Müdürlüğü, toprak laboratuar analiz sonuçları.
Anonim., 2013 a. Aydın Ticaret Borsası, yıllık pamuk raporu.
Anonim., 2013 b. www.elbistan.gov.tr ve www.elbistan.bel.tr. Erişim tarihi: 12.01.2013.
Başbağ, S., 1999. Güneydoğu Anadolu Bölgesi standart pamuk çeşitlerinden Sayar 314 ile erkenci Ogosta 644 çeşidinin F1, F2 ve geri melez döl kuşaklarında verim, kalite ve erkencilik kriterlerinin kalıtımı. Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi.
Bednarz, CW., Nichols, RL., 2005. Phenological and morphological components of cotton crop maturity. Crop. Sci. 45: 1497-1503.
Bilbro, J D., Quisenberry, J E., 1975. A yield-related measure earliness for cotton. Crop. Sci., 13, 392.
Bölek, Y., Oğlakçı, M., Kıllı, F., 2007. Pamukta (Gossypium spp.) erkenciliği belirleyen faktörler ve üretim planlaması. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 10 (1): 116-125.
Christidis, BG., Harisson, GJ., 1955. Cotton Growing Problems. Mc. Graw Hill Book Company Inc. Newyork, USA.
Gipson, JR., Ray, LL., 1970. Temperature variety interrelationship in cotton. J. Agric. Sci. Cambridge. 73: 65-97.
Hesketh, JD., Lane, HC., Alberte, RS., Fox, S., 1975. Earliness factor in cotton: New comparisons among genotypes. Cotton. Grow. Rev. 52: 126-133.
Iqbal, M., Chang, MA., Labbar, A., 2003. Inheritance of earliness and other characters in upland cotton. Online I. Biol. Sci. 3, 585-590.
Kassianenko, VA., Dragavtsev, VA., Razorenov, GI., Razorenova, TS., 2003. Variability of cotton (Gossypium hirsutum L.) with regard to earliness. Genetic Resources and Crop Evolution, (50): 157-163.
Low, A., Hesketh, J., Muramoto, H., 1969. Some environmental effects on the varietal node number of the first fruiting branch. Cotton. Grow. Rev. 40: 181-188.
Mert, M., Akışcan, Y., 1995. Amik ovası koşullarında bazı pamuk (Gossypium hirsutum L.) çeşitlerinin gelişme dönemlerine göre sıcaklık isteklerinin belirlenmesi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül, pp (1): 291-296, Antalya.
Muramoto, H., Hesketh, JD., Baker, DN., 1971. Cold tolerance in hexaploid cotton. Crop. Sci. 11: 589-591.
SAS., 2002. A Business Unit of SAS Copyright, 1989-2002, SAS Institute Inc. http://www.jmp.com.
Singh, RK., Chaudhary, BD., 1985. Biometrical methods in quantitative genetic analysis. Kalyani Publishers, New Delhi, Ludhiana, India. 39-78 p.