Halil ŞİRİN, Yusuf AÇIKEL

Vesîletü’n-Necât’ın Velâdet Bahrindeki Rivâyetlerin Değerlendirilmesi

Günümüze kadar Hz. Peygamber (s.a) hakkında O’nu öven birçok nesir ve şiir türü eserler kaleme alınmıştır. Sahabe devrinde Hassan b. Sabit, Abdullah b. Revâha ve Ka’b b. Mâlik gibi Hz. Peygamber’i (s.a) öven şair sahabilerin olması ve günümüze kadar muhtelif dillerde sayıları yüzleri aşan şiir tarzı eserlerin kaleme alınması Hz. Peygamber’e (s.a) olan aşkın bir göstergesidir. Bu eserlerden biri de Süleyman Çelebî’nin Vesîletü’n-Necât adlı eseridir. Halk arasında “mevlid” diye bilinen bu eser Süleyman Çelebî tarafından Hz. Peygamber’e (s.a) övgüler içeren bir şiir tarzında yazılmıştır. Bu makalede Süleyman Çelebî’nin Vesîletü’n-Necât adlı eserinde velâdet (Hz. Peygamber’in doğumu) konusunun işlendiği beyitlerde hadislere yapılan telmihler incelenecektir. Çalışma icra edilirken Süleyman Çelebî’nin mevlidinde yararlanmış olabileceği düşünülen hadisler ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Hz. Peygamber, Hadis, Süleyman Çelebî, Mevlid, Vesîletü’n-Necât

Evaluation of Narrations in Velādet Section of Wesīlet El-Nedjāt

Until recently, many prose and poetry works were written about praising the Prophet Muhammad (pbuh). During the period of the Companions, the poet Companions like Ḥassān b. Thābit, Abd Allah b. Rawaha and Kaʿb b. Mālik has been praising the Prophet Muhammad (pbuh) Until today, more than hundreds of poems praising the Prophet Muhammad have been written in different languages. All of this shows the love of the Prophet Muhammed (pbuh). One of them is the work of Süleymān Çelebī called as “Wesīlet el-Nedjāt”. This work which is popularly known as “mawlid” was written by Süleymān Çelebī as a poetry style to praise the Prophet Muhammed. In this article, the references of hadith in veladet section (the birth of the Prophet) of wesīlet el-nedjāt will be examined. With this study, the hadiths which is expected to be utilized when Süleyman Çelebî was writing his Mawlid will examined.

Keywords:

Prophet, Ḥadīth, Süleymān Çelebī, Mawlīd, Wesīlet el-Nedjāt,

PDF

___

Kur’an-ı Ker im Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel (241/855). Müsned. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
Ateş, Ahmet. Süleyman Çelebî-Vesîletü’n-Necât. Ankara: TDK Yayınları, 1954.
Akdağ, Soner. “Süleyman Çelebî’nin Mevlidi Üzerine”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 36 (2008).
Akkuş, Mehmet-Derman, Uğur. Mevlid-i Şerîf-Vesîletü’n-Necât (Ahmet Kamil Akdik’in hattıyla). Ankara: DİB Yayınları, 2009.
Âlî, Mustafa Efendi. Künhü’l-ahbâr. İstanbul: 1277.
Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü. İstanbul: Timaş Yayınları, 1987.
Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed İbn Hüseyin (458/1065). Şuabu’l-İman. Thk. Muhammed Saîd el-Besyûnî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1410/1990.
______ , Delâilü’n-nübüvve, Beyrut:Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1408/1988.
Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail (256/870). el-Câmiu’s-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
Çelebî, Süleyman. Vesîletü’n-Necât (Mevlid-i Şerif). El Yazması Aslî Nüsha. Ankara: Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi, Y. 297.
Çelebî, Evliya. Seyahatname. İstanbul:1324.
Çetin, Osman. “Süleyman Çelebî Devrinde Siyâsî Hayat” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
Dımeşkî, Abdurrahman Muhammed Saîd. el-Habeşî: Şuzûzuhû ve ahtâuhû. Neşr: Mevkıu’l-Furkân, www.frqan.com /http://www.saaid.net Erişim Tarihi: 12.04.2016.
Ebû Avâne, Ya’kûb b. İshâk. Müsned. Beyrut: Dâru’l-Ma’rûfe, ty.Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî (275/888). es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillâh el-Isbahânî (430/1038). Hilyetü’l-evliyâ ve tabakâtü’l-asfiyâ, Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-arabî, 1405.
Ebû Ya’lâ, Ahmed b. Ali b. el-Müsennâ. Müsned, Dımaşk: Dâru’l-Me’mûn, 1404/1984.Elbânî, Muhamed Nâsuruddîn (1420/2000).
Sahîhu Ebî Dâvûd. Kuveyt: Müessesetü ğarâs, 1423/2002.______, Sahîhu ve daîfu Süneni Ebî Dâvûd. Kuveyt: Müessesetü ğarâs, ty.
______, el-Câmiu’s-sağîr ve ziyâdetüh. Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî, ty.
______, es-Silsiletü’s-sahîha. Riyâd: Mektebetü’l-meârif, ty.
______, es-Silsiletü’d-daîfe. Riyâd: Mektebetü’l-meârif, ty.
Erul, Bünyamin. “Hz. Peygamber’in Risalet Öncesi Hayatına Farklı Bir Yaklaşım”. Diyanet İlmî Dergi Ankara: 2003.
Hâkim, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah en-Nîsâbûrî (405/1014).
el-Müstedrek ale’s-Sahihayn. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiye, 1411/1990.
Heysemî, Nureddin Ali b. Ebî Bekr (807/1405). Mecmau’z-zevaid ve menbaü’l-fevaid. Beyrut: Daru’l-fikr, 1412/1991.
İbn Abdilber, Ebû Ömer Yusuf (463/1071). el-İstîâb fî ma’rifeti’l-ashâb. Mısr: Dâru’n-Nehdati, ty.
İbn Adî, Ebu Ahmed Abdullah el-Cürcânî (365/975). el-Kâmil fî Duafâi’r-Ricâl. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1409/1988.
İbn Ebî Hâtim, Muhammed Abdurrahman b. Ebî Hâtim er-Râzî. el-Cerh ve’t-ta’dil. Haydarâbâd: Dâiretü’l-meârifi’l-Osmâniyye, 1271/1952.
İbnü’l-Esîr, Ebu’l-Hasan Ali b. Ebi’l-Kerem Muhammed. Üsdü’l-ğâbe fî ma’rifeti’s-sahâbe. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1415/1994.
İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî (852/1448). Tehzîbü’t-Tehzîb. Beyrut: Dâru’l- fikr, 1968.
________, Lisânu’l-Mîzân, Beyrut: Müessesetü’l-A’lemî, 1406/1986.
________, Tabakâtü’l-müdellisîn, Ürdün: Mektebetü’l-menâr, ty.İbn Hıbbân, Muhammed b. Ahmed (354/965). Sahîhu İbn Hıbbân bi tertîbi İbn Belabân. Thk. Şuayb el-Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1414/ 1993.
_______, Sikât. Thk. es-Seyyîd Şerafüddîn Ahmed. Beyrut: Daru’l-fikr, 1395/1975.İbn Hişâm, es-Sîretü’n-Nebeviyye. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-arabî, 1410/1990.
İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ’ İsmail b. Ömer b. Kesîr. el-Bidâye ve’n-nihâye. Thk. Ali Şîrî. (yy: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-arabî, 1408/1988.
İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem el-Mısrî. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdir, ty.
İbn Sa’d, Ebû Abdullah Muhammed b. Saîd b. Müni’ (230/845). et-Tabakâtü’l-kübrâ. Beyrut Dâru Sâdir, ty.
Karacabey, Salih. “Vesîletü’n-Necât’ın Hadis Açısından Analizi,” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
Koçyiğit, Talat. Hadis Istılahları. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1980.Latîfî, Abdullatif. Tezkire. İstanbul: 1313.
Mizzî, Yusuf b. Zeki Abdurrahman Ebu’l-Haccâc (742/1341). Tehzîbu’l-Kemâl. Thk. Dr. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1400/1980.
Mubârekfûrî, Safiyyurrahman. er-Rahîku’l-mahtûm. Riyad:Dâru’s-Selâm, 1396/1976.Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim b. Haccac el-Kuşeyrî (261/875).
el-Câmiu’s-Sahih. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
Neccâr, Muhammed et-Tayyîb en-Neccâr. el-Kavlü’l-mübîn fi sîreti seyyidi’l-mürselîn. Beyrut: Dâru’n-nedve, ty.
Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb (303/969). es-Sünenü’l-kübrâ. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1421/2001.
Ökten, Sadettin. “Mevlid veya Bir Medeniyet Beyannamesi” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
Özkan, Halit. “Bir Muhaddis-Sûfînin Rüyaları: İbn Ebî Cemre ve el-Merâi’l-Hisân’ı”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 41 (2011/2).
Pekolcay, Necla. Mevlid. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2013.
Sakallı, Talat. Rüya ve Hadis Rivayeti. Isparta: 1994.Suyûtî, Celâluddîn Abdurrahman Ebî Bekr (911/1505). el-Hasâisü’l-kübrâ. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiye, 1405/1985.
Şirin, Halil. Süleyman Çelebi’nin Vesîletü’n-Necât (Mevlîd-i Şerîf) Adlı Eserindeki Hadis Dayanakları ve Değerlendirilmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Isparta: 2016.
Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed (360/971). el-Mu’cemu’l-kebîr. Thk. Hamdi b. Abdilmecid. Musul: Mektebetü’l-Ulûm ve’’l-hikem, 1404/1983.
__________, el-Mu’cemu’l-evsat. Thk. Tarık b. Avdillâh-Abdülmuhsin b. İbrahim. Kahire: Dâru’l-Harameyn, 1415/1995.
__________, el-Mu’cemu’s-Sağîr, I-II, el-Mektebu’l-İslâmî, Dâru’l-Ammâr-Beyrut, Ummân 1405/1985.
Tebrîzî, Muhammed b. Abdillâh el-Hatîb. Mişkâtü’l-Mesâbîh. Thk. Muhammed Nâsuriddîn el-Elbânî. Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî, 1405/1985.
Tayâlisî, Süleymân b. Dâvûd b. el-Cârûd (204/819). Müsned. Yy: Hacer li’t-Tıbâati ve’n-Neşr, 1419/1999.
Türcan, Zişân. Hadis Şerh Geleneği Doğuşu Gelişimi ve Dönüşümü. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
Yıldırım, Ahmet. Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları. Ankara: TDV Yayınları, 2000.
Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed (748/1348). Târîhu’l-İslâm. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-arabî, 1407/1987.
______, Mîzânü’l-i’tidâl fî nakdi’r-ricâl. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiye, 1415/1995.
______, Siyeru a’lâmi’n-nübelâ,, Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1405/1985.