Buhârî’nin Sahîh’inde Tahrîc Edilen Cahiliye Menkıbeleri: Zinadan Dolayı Recmedilen Maymun Örneği

Hadis kaynakları arasında en muteber kabul edilen Sahîhü’l-Buhârî’de yer alan bir takım rivâyetler, ilk dönemlerden itibaren araştırmacıların dikkatini çekmiş ve bazı eleştirilere maruz kalmıştır. “Zina eden maymunların recm edilişi” ile ilgili rivâyet de çeşitli tartışmalara konu olmuştur. Aslında bu tartışmaları daha da önemli kılan, böyle bir rivâyetin ilim dünyasında en sahîh hadis kitabı olarak kabul edilen Sahîhu’l-Buhârî’de yer almış olmasıdır. Araştırmamızda Buhârî’nin Sahîh’ine aldığı rivâyeti ele alarak hadisi nakleden râviler hakkında kısaca değerlendirme yapılmış ve rivâyetin geçtiği başka kaynaklardaki yeri tespit edilerek geniş bir literatür alanına sahip olduğu ortaya konulmuştur. İlgili rivâyet hakkında yapılan değerlendirmelere yer verilerek Buhârî’nin bu rivâyeti eserine alma sebepleri irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Hadis, Buhârî, Sahîhü’l-Buhârî, Recm, Metin Tenkidi

The Analysis of the Narration About “The Fornicator Monkeys' Stoning/Rajm to Death” and Buk̲h̲ārī's Mentioning it in His Works

Some narrations in Bukhârî’s Sahih, which is regarded as the most valid among the sources of hadith, has attracted the attention of the researchers and has been subjected to some criticisms. The narration related with “the killing of fornicator monkeys by stonening” has also been the subject of controversy in the hadith science. In fact, what makes this debate even more intense is that such a narrative takes place in the Sahîhu’l-Bukhârî, which is considered the most authentic hadith book in the world of science. In this research study, brief evaluation about the narrators that convey the hadith is made only by discussing the narrations taken by the Bukhārī to his Sahîh. In addition, examining the other sources of the hadith we have shown that there is broad literature on it. By including evaluations about the related narrative, the reasons of Buhârî's taking this narration into his work are examined.

Keywords:

Ḥadīth, Buk̲h̲ārī, Ṣaḥīḥ Al-Buk̲h̲ārī, Stoning (Rajm), Text Criticism,

PDF

___

Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü. İstanbul: İFAV, 2013.
Aynî, Bedrüddin Ebû Muhammed Mahmud b. Ahmed. Umdetü’l-Kârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Tsh. Abdullah Mahmud Muhammed Ömer. 25 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit Hatîb. Târîhu Bağdâd. Thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 17 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 2001.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. Muğire el-Cü’fî. Sahîhü’l-Buhârî. Thk Mustafa Dîb el-Buğâ. 6 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1976.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. Muğire el-Cü’fî. et-Tarihu’l-Kebîr. Thk. Abd b. Feyrûz-Umeyr b. Abdurrahman. 12 Cilt. Beyrut: Daru’l-Marife, trz.
Cevzî, Cemâlledîn Ebi’l-Ferec. Kitâbü’d-du‘afa ve’l-metrûkîn. Thk. Ebü’l-Fidâ Abdullâh el-Kâdî. 4 Cilt. Beyrût: Daru’l-küttübi’l-ilmiyye, 1986.
Çakan, İsmail Lütfi. Hadis Edebiyatı, On Birinci Baskı. İstanbul: İFAV, 1997.
Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillah b. İshâk el-Esbehânî. Marifetü’s-Sahâbe. Thk. Adil b. Yusuf el-Azzâzî. 7 Cilt. Riyad: Daru’l-Vatan, 1998.
Elbânî, Muhammed Nasirüddin. Muhtasaru Sahîhi’l-Buhârî. 4 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Maarif, 2002.
Humeydî, Muhammed b. Fütûh, el-Cem’u beyne’s-Sahihayn. Thk. Ali Hassan el-Bevvâb. 4 Cilt. Beyrut: Daru İbn Hazm, trz.
İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullah el-Curcânî. el-Kâmil fî Duafâi’r-Ricâl. Thk. Âdil Ahmed-Alî Muhammed. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, trz.
İbn Abdülber, Yusuf b. Abdillâh. el-İstiʻâb fî maʻrifeti’l-ashâb. Thk. Ali Muhammed el-Becâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1992.
İbn Ebî Hâtim, Abdurrahman er-Râzî. Kitâbu’l-cerh ve’t-taʻdîl, 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1953.
İbnü’l-Esîr, İzzuddîn Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed el-Cezerî. Üsdü’l-ğâbe fi maʻrifeti’s-sahâbe. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2012.
İbnü’l-Esîr, İzzuddîn Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed el-Cezerî. Câmi‘ul-usûl fî ehâdisi’r-Resûl. Thk. Abdulkadir el-Arnavût. 12 Cilt. Dımaşk: Daru’l-Beyân, 1972.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şehâbeddin Ahmed el-Askalânî. Tehzîbü’t-tehzîb, thk. İbrâhîm Zeybak-Adil Mürşid. 4 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, trz.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şehâbeddin Ahmed el-Askalânî. Fethu’l-bârî bi şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Thk. Abdülaziz b. Abdillah b. Baz. 13 Cilt. Beyrût: Daru’l-Marife, trz.
İbn Hıbbân, Ebû Hâtim Muhammed el-Büstî. Kitabü’s-sikât. Thk. Muhammed Abdu’l-Müʻid Hân. 10 Cilt. Haydarâbâd: Dâiretü’l-Meârifi’l-Osmâniyye, 1973.
İbn Kuteybe, Ebû Abdillah Muhammed b. Müslim. Te’vilu muhtelefi’l-hadis. Thk. Muhammed Muhyiddin el-Asgar. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslami, 1999.
İbn Saʻd, Muhammed b. Saʻd b. Munîʻ. Kitâbü’t-tabakâti’l-kebîr. Thk. Alî Muhammed Ömer. 11 Cilt. Kâhire: Mektebetü’l-Hancı, 2001.
İbn Teymiyye Takıyyüddîn Ahmed el-Harrânî, Mecmua‘tü’l-fetâvâ. Thk. Âmir el-Cezzâr-Enver el-Bâz, 3. Baskı. 37 Cild. Mansûra: Dâru’l-Vefâ, 2005.
İclî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Abdullah. Ma’rifetü’s-sikât. Thk. Abdülalîm Abdülazîm el-Bestevî. 2 Cilt. Kahire: Matbaʻtu’l-Medîne, 1984.
Kandemir, M. Yaşar, “Amr b. Meymûn”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 3: 89. Ankara: TDV Yayınları, 1991.
Kastallânî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekr. İrşâdü’s-sârî li şerhi Sahîh’il-Buhârî. Tsh. Muhammed Abdülazîz el-Hâlıdî. 25 Cilt. Beyrût: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1996.
Kazan, Tahsin, Hasan lî Zâtihi’yi Yeniden Tanımlamak, Hadıth 1 (Aralık/December 2018).
Kirmânî, Şemseddîn Muhammed b. Yûsuf b. Alî, b. Saîd. el-Kevâkibü’d-derârî fî şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Thk. Muhammed Abdullatîf. 25 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’l-Turâsi’l-Arabî, 1981.
Mizzî, Ebü’l-Haccâc Yûsuf b. ez-Zekî. Tehzîbu’l-kemal fî esmai'r-ricâl, thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 35 Cilt. Beyrut: Müessesetu'r-Risâle, 1983.
Mizzî, Ebü’l-Haccâc Yûsuf b. ez-Zekî. Tuhfetu’l-eşraf bi ma‘rifeti’l-etrâf. Thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 13 Cilt. Beyrût: Daru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1999.
Nesâî, Ahmed b. Şu‘ayb. Kitâbü’d-Du‘afâ ve’l-Metrûkîn. Thk. Kemâl Yûsuf el-Hût. Beyrut: Muessesetü’l-Kutubi’s-Sekâfiyye, 1985.
Ukaylî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Amr b. Mûsâ b. Hammâd. Kitâbü’d-Duafâi’l-Kebîr. Thk. Abdulmut‘î Emîn Kal‘acî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1998.
Özsoy, Abdulvahap. Buhârî Nüshaları ve Nüsha Farklılıklarının Mahiyeti Üzerine, Birinci Baskı. Kayseri: Fenomen Yayınları, 2016.
Yücel, Ahmet. Hadis Tarihi, On ikinci baskı. İstanbul: İFAV, 2014.
Yücel, Ahmet. Hadis Usûlü, Dokuzuncu Baskı. İstanbul: İFAV, 2013.
ez-Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman. Siyeru aʻlami’n nübelâ. Thk. Beşşâr Avvâd Maʻrûf. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 1988.
ez-Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman. Tezkiretü’l-huffâz. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, trz.
Ziriklî, Hayruddîn. el-A’lâm kamus terâcim li eşheri’r-ricâl ve’n-nisa mine’l-arab ve’l-müsta’rabîn ve’l-müsteşrikîn. 8 Cilt. Beyrut: Darü’l-İlm li’l-Melayîn, 2002.