Tirmizî’nin Zevâidi ve Sıhhat Analizi: -Kütüb-i Sitte Merkezli Bir Mukayese-

: Hadis mecmualarının birbirleriyle mukayesesi sonucu aralarındaki farkların tespiti anlamınagelen zevâid çalışmaları, hadis külliyatının tamamını tekrarlardan arındırmak suretiylebir araya getirme gayretlerinin ilk adımını oluşturmaktadır. 8. ve 9. hicri asırlarda yakaladığıparlak dönemi tarihî süreç içerisinde yitiren, ancak günümüzde akademik çalışmalarlayeniden canlılık kazanan zevâid edebiyatı kapsamında kaleme alınan bu çalışmada,Tirmizî’nin Câmi‘i esas kabul edilmiş, Kütüb-i Sitte’yi teşkil eden diğer beş eser ise kıstas kitapolarak kullanılmıştır. Câmi‘de yer almasına rağmen Sahîhayn ve üç Sünen’de bulunmayanzevâid hadis sayısı 1280’dir. Bunların %96’sını oluşturan 1231 rivayet merfû, %4’lük kısmınıoluşturan 49 rivayet ise mevkûf ya da maktûdur. Zevâid arasında hem sened hem de metinolarak kıstas kitaplarda bulunmayan rivayet sayısı 916 (%72) iken, sadece senedi farklılık arzeden hadis sayısı 364 (%28) olarak görülmektedir. 1231 merfû rivayetin 1084’ü yani %88’ihakkında hüküm veren Tirmizî, % 12’lik dilimi oluşturan 147 hadis hakkında değerlendirmeyapmamaktadır. Tahric ve değerlendirmeler sonrası elde edilen tabloda Tirmizî zevâidininağırlıklı üç noktasını garib (%22), hasen-garib (%22) ve hasen-sahih (%21) hadisler oluşturmaktadır.Bu durum Câmi‘in geneli ile kıyaslandığında, sıhhat ortalamasının Câmi‘den düşükolduğu görülmektedir.

___

  • Hadis Tetkikleri Dergisi, (HTD), VII/2, 2019.