Hadislerde Mekkîlik ve Medenîlik

Selçuk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Hadis bilim dalı öğretim görevlilerinden Doç. Dr. Adil Yavuz, âyetlerin tefsirinde önemli bir ölçüt olan MekkîlikMedenîlik ayrımını hadislerde de uygulamanın hadislerin anlaşılmasına daha çok yardımcı olacağı düşüncesiyle bu çalışmayı hazırladığını ifade etmektedir. Bu konuyla ilgili daha önce herhangi bir çalışma bulunmaması ve konunun zorluğu dolayısıyla çalışma, bir çerçeve niteliğindedir ve sonraki çalışmalar için bir hazırlık olarak görülebilir. Eser, giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. “Hz. Peygamber ve Hadislerde Mekkî-Medenî Ayrımı” adını taşıyan giriş bölümünden önce “Araştırma Hakkında Genel Bilgiler” başlığında kısa bir tanıtım yapılmıştır. Araştırmanın konusu ve önemi anlatılırken hadislerinderlenmesinde ve toplanmasında Mekkî-Medenî ayrımına dikkat edildiğinin bilinmediğine işaret edilmiştir. Her ne kadar esbâb-ı vürûd bağlam hakkında bilgi verse de daha genel bir bakış açısına sahip olmak için dönemin özellikleri de bilinmelidir. Burada anlama çabasının samimi dindarlığın başta gelen şartlarından olduğunun belirtilmesi, hadislere bir olgu değil varoluşun kendisine göre şekillendiği inşaî bir unsur olarak bakıldığını da göstermektedir. Kaynak olarak ise İslâm tarihi, teşrî tarihi, esbâab-ı nüzûl ve esbâb-ı vürûd eserleri kullanılmıştır. Konuyla ilgili çalışmalarda Mekkîlik-Medenîlik ayrımına ilk değinenin Süyûtî (ö.911/1505) olduğu ifade edilmektedir. Süyûtî, ihtilâfu’l-hadîs durumunda Medenî hadislerin Mekkî hadislere tercih edilebileceğini belirtmektedir. 

___

  • Hadis Tetkikleri Dergisi, (HTD), VII/2, 2019.