İbn Hibbân’ın el-Mecrûhîn mine’l-muhaddisîni’d-du‘afâ ve’l-metrûkîn Adlı Kitabındaki Metodunun Elestirel Analizi

bn Hibbân el-Büstî’nin el-Mecrûhîn mine’l-muhaddisîni’d-du‘afâ ve’l-metrûkîn’i cerhve ta‘dîl ilminin kıymetli eserlerinden birisi olmasına rağmen, yazarı gibi mukaddîmînulemâdan lâyık olduğu alâkayı görmemistir. Bunun nedeni cerh ve ta‘dîl lafızlarınınkullanımında selefleri ve muasırlarından farklı bir yöntem takip etmesidir. Muasırları veondan sonra gelen ulemâ, hakkında İbn Hibbân’dan baska kimsenin değerlendirmeyapmadığı bir râvîyle ilgili yeterli malumat temin edemediklerinde onun kullandığı lafızlarıherhangi bir açıklama yapmadan kullanmıslar, bazen de râvîlerle ilgili verdiği hükümdeyalnız kalması nedeniyle onu sert ifadelerle fütursuzca elestirmislerdir. Bu nedenle bukıymetli eseri unutulmustur. Arastırmamızda İbn Hibbân’ın râvî tenkidi konusundamüteseddid ve yeterli karînler olmaksızın râvîleri zaafiyet niteleyen âlimlerden olmadığısonucuna ulastık. Bununla birlikte onun bazı yerlerde râvî tenkidi konusunda müteseddiddavrandığını reddetmiyoruz. Ancak o, bu durumlarda tenkidini haklı çıkaran delilleredayanmaktadır. Râvîlerin tercemelerindeki görüsleri, onun hadis râvîleri hakkında hükümverirken daime mutavassıt olmaya çabaladığına sarîh biçimde isaret etmektedir.

___

  • Hadis Tetkikleri Dergisi, (HTD), VII/2, 2019.