MERKEZÎ BOSNA’DA TOPRAĞA DAYALI SOYLU KESİMİN DOĞUŞU

Bu çalışma, Saraybosna ve etrafının 1463’te fethinden sonra Osmanlılar’ınönceden var olan Bosnalı tarımsal soylu tabakasını yavaş yavaş asimile ettiklerikonusundaki başat düşünceyi sorgulamaktadır. İsa Bey’in büyük ölçüde Bosnalıolmayan yeniçeriler ve etnik Türkler’den oluşan Osmanlı hudut birliklerinin,eski soylu kesimin yerini aldıklarını tartışmaktayım. Bu tür bir değişiklikbölgedeki en stratejik askeri atamaların özellikle ikisi için geçerlidir: merkeziBosna garnizonlarının timar sahibi üyeleri ve yerel olarak atanmış büyük ölçüdedüzenli olmayan toprak sahipliğinin (çiftlikler) askeri hizmet karşılığındaverildiği askeri/idari memuriyetlerden oluşan eşkencilerdir. Gerçekten deOsmanlılar Bosnalı soyluları kendi aralarına seçmeyi kabul ettiler. FakatOsmanlılar bu göreceli az bulunur durumlarda daha az öneme sahip garnizonolmayan timarları bahşettiler. Her ne kadar bu eyaletteki atamaların Osmanlıyönetimini pekiştirmek mahiyetinde önemli bir sembolik değeri olsada, mirasyoluyla gelecek kuşaklara intikal etmiyordu. Böylece, Bosna toplumununimparatorluğa dahili daha çok küçük soylular (voynuklar ve akıncılar), vegenelde köylülerle sınırlıydı.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı tarihi, Bosna, Askeri tarih, Çiftlik, Tımar.

PDF

___

Aşıkpaşazade, (1970). Aşıkpaşaoğlu Tarihi (tr. by Nihal Atsız). Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
BABINGER, Franz, (1978). Mehmed the Conqueror and his time (translated from the German by Ralph Manheim; edited, with a pref., by William C. Hickman), N.J.: Princeton University Press, Princeton.
FILIPOVIĆ, Nedim, (1953). “O nastanku posjeda muslimanskog plemstva (Asilzade Müslüman tasarruf sahipleri hakkında),” Pregled, 5, Sarajevo.
HANDŽIĆ, Adem, (1991). “O širenju islama u Bosni a posebnim osvrtom na srednju Bosnu (Bosna’da ve özellikle de merkezi Bosna’da İslam’ın yayılması hakkında),” Prilozi za Orijentalni Filologiju, 41, s. 37-52.
İNALCIK, Halil, (1954). “Ottoman Methods of Conquest,” Studia Islamica, Paris.
İNALCIK, Halil, (1958) “Stefan Duşan’dan Osmanlı İmparatorluğu’na.” Belleten X s. 67-108.
SUGAR, Peter, (1977). Southeastern Europe under Ottoman rule, 1354-1804, University of Washington Press, Seattle.
ŠABANOVIĆ, Hazim,(1981) Bosanski pašaluk: postanak i upravna podjela (The Bosnian Paşalık: its development and legal divisions). Sarajevo: Svijetlost.
TRUHELKA, Čiro, (1911). Die Geschichtliche Gründlage der Bosnische Agrarfrage, Sarajewoer Tagblatt, Sarajevo.
ZLATAR, Behija, (1991). “Širenje islama i islamska kultura u Sarajevo i okolini (İslam ve İslam kültürünün Saraybosna ve etrafında yayılması),“ Prilozi za Orijentalni Filologiju, 41 s. 253-268.