Nermin Şaman DOĞAN

Karamanoğulları dönemine ait bir yapı: Konya Fakih Dede Türbesi

Karamanoğulları Beyliği döneminde Konya önemli bir yerleşimdir. Karamanoğulları ile Anadolu Selçuklularının siyasi ve kültürel ilişkileri, 1277 yılında Karamanoğlu Mehmed Bey’in Konya’yı kuşatarak alması ile başlamıştır. 14. yüzyılın başından itibaren bağımsız bir varlık gösteren Karamanoğulları Beyliği’nin Konya’daki imar faaliyetleri özellikle 15. yüzyılın ilk yarısına rastlar. Bu süreçteki yapım faaliyetleri izlendiğinde ilk olarak Ermenek, daha sonra Karaman ve Konya’nın merkez olduğu gözlenir. Selçuklu Devleti’ne başkentlik yapan Konya’nın şehir merkezinde, bugünkü adıyla Alaeddin Tepesi’nde/ özgününde iç kale ve çevresinde yaklaşık dairesel dizili anıtsal yapılar yer alır. Konya’daki Karamanoğulları yapıları ise küçük boyutlu olan cami, türbe, darülhüffaz ve hamam gibi yapılardan oluşur. Konumuzu oluşturan Konya Ahmed Fakih Türbesi kitabesine göre 1456 yılında İsa oğlu Şeyh Fakih Paşa için yaptırılmıştır. Türbe kare prizmal tipte ve tek katlıdır. Yapı içten kubbe, dıştan sekizgen pramidal külahlı/ çift katlı örtü sistemi ile Selçuklu yapılarına benzerlik gösterir. Türbe moloz taş, kesme taş, tuğla, devşirme malzeme ve çini kullanımı ile dikkati çeker.

An architectural monument from Karamanoğlu period: The mausoleum of Fakih Dede in Konya

Konya was an important settlement during the Karamanid period. The cultural and political relations between the Karamanids and Seljuks started in 1277, when Karamanid Mehmet Bey conquered Konya. The Karamanid Emirate was an independent state from the beginning of the 14th century. Its dwelling activities in Konya date back to the first half of the 15th century. When these activities are considered, it is observed that the center of these activities is first Ermenek, and then followed by Karaman and Konya. In the center of Konya, which had been the capital city of the Seljuks,on hill that is known as Alaeddin Tepe, there exists monumental buildings which we arranged in an almost circle shape. On the other hand, the Karamanid buildings in Konya, are small sized mosques, tombs, darülhüffaz and bath buildings. The subject of this paper is the Fakih Dede Tomb in Konya, and according to its inscription, it was built by Şeyh Fakih, the son of İsa. The tomb is a single storey with a square prism form. It resembles to the Seljuk buildings with a dome inside and a conical cap outside. The tomb is worth of attention due to the use of a variety materials in its construction such as stone, brick, spoils from old buildings (re-used material) and tiles.

PDF

___

Arık, R. - O. Arık. (2007). Anadolu Toprağının Hazinesi; Çini Selçuklu ve Beylikler Çağı Çinileri, İstanbul: Kale Grubu Kültür Yayınları.
Aslanapa, O. (1986). Osmanlı Devri Mimarisi, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Bakırer, Ö. (1981). Selçuklu Öncesi ve Selçuklu Dönemi Anadolu Mimarisinde Tuğla Kullanımı, I-II, Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları.
Bilget, B. (1993). Sivas Anıt Mezarları, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Çakmakoğlu Kuru, A. (1995). Kayseri’de Şah Kutluğ Han Kümbeti. “Dokuzuncu Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi”: Bildiriler, II, (ss. 393-406). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Demiriz, Y. (1979). Osmanlı Mimarisinde Süsleme I Erken Devir (1300-1453), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Diez, E., Aslanapa, O. ve Koman, M. M. (1950). Karaman Devri Sanatı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Dülgerler, O. N. (2006). Karamanoğulları Dönemi Mimarisi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Eravşar, O. (2001). Beylikler Devri Konya Yapıları. Gez Dünyayı Gör Konya’yı, (Haz. Ahsen Erdoğan), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Gündoğdu, H. (1982). Sivrihisar Alemşah Kümbetinin Mimarisi, Geometrik ve Figürlü Süslemeleri Üzerine. Vakıflar Dergisi, XVI, 135-142.
Konyalı, İ. H. (1964). Abideleri ve Kitabeleri ile Konya Tarihi, Konya: Yeni Kitabevi.
Löytved, J. H. (1907). Konia Inschriften Der Seldschukischen Bauten, Ankara: Als Manuskript Gedruckt.
Merçil, E. (1991). Müslüman-Türk Devletleri Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Necipoğlu, G. (1990). From International Timurid to Ottoman: A Change of Taste in Sixteenth-Century Ceramic Tiles. Muqarnas, 7, 136-170.
Önder, M. (1962). Mevlana Şehri Konya (Tarihi Kılavuz), Konya: Yeni Kitap Basımevi.
Önge, Y. (1973). Konya’nın Meram Mesiresindeki Mimari Bir Manzume. Vakıflar Dergisi, X, 368-383.
Önkal, H. (1992). Osmanlı Hanedan Türbeleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Önkal, H. (1996). Anadolu Selçuklu Türbeleri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
Samur, T. (1996). Akşehir’deki Türk Mimari Eserleri, Konya: Altunarı Ofset.
Soyman, F. ve Tongur, İ. (1944). Konya Eski Eserler Kılavuzu, Konya: Yeni Kitabevi.
Sönmez, Z. (1989). Başlangıcından 16. Yüzyıla Kadar Anadolu Türk-İslam Mimarisinde Sanatçılar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Şaman Doğan, N. (2006). Kültürel Etkileşim Üzerine: Karamanoğulları-Memluklu Sanatı. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1(23), 131-149.
Şikari. (1946). Karamanoğulları Tarihi, Konya: Yeni Kitap Basımevi.
Tekindağ, Ş. (1955). Karamanlılar. İslam Ansiklopedisi içinde (c.6, ss. 316-330). İstanbul: Maarif Basımevi.
Tuncer, O. C. (1991). Anadolu Kümbetleri -2-Beylikler ve Osmanlı Dönemi, Ankara: Sevinç Matbaası.
Tuncer, O. C. (1992). Anadolu Kümbetleri -3-Beylikler ve Osmanlı Dönemi, Ankara: Adalet Matbaacılık.
Tunçel, M. (2002). Erdemli’de Anonim Bir Türbe. Ortaçağ’da Anadolu Prof. Dr. Aynur Durukan’a Armağan içinde (ss. 457-472). Ankara: Rekmay Reklam ve Tanıtım.
Turan, O. (2004). Selçuklular Zamanında Türkiye Siyasi Tarih Alp Arslan’dan Osman Gazi’ye, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Türkmen, K. (1989). Karamanoğulları Devri Kitabeleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Uysal, A. O. (1995). Germiyanoğulları Beyliği Dönemi Türbeleri. “Dokuzuncu Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi”: Bildiriler, III (ss. 397-412). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Yetkin, Ş. (1986). Türk Çini Sanatının Gelişmesi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınları.