Osmanlı Devletinde kapitülasyonların iktisadi ve siyasi perspektiften analizi

Osmanlı Devleti kapitülasyonları uluslararası iliskilerde önemli bir araç olarak kullanmıstır. Güçlü oldugu dönemlerde degisik ülkelere tek taraflı olarak bagıslanan bu ticari ayrıcalıklar mali ve iktisadi sebeplerin yanında siyasal yönü de agır basan dostluklar kazanılmasında etkili olmustur. Ancak diger taraftan kapitülasyonlar, dogu ticaret yollarının yön degistirmesi ve Avrupalıların verilen imtiyazlarla pazar hakimiyetlerini artırmaları sonucu Osmanlı Devleti’nin çöküsünü hazırlayan temel etmenlerden biri olmustur. Fransa’ya verilen kapitülasyonlar ön plana çıkmakla birlikte ngilizlerle yapılan ticaret anlasması da bu alanda oldukça önemlidir. Çalısmamızda ilk zamanlarda iktisadi ve siyasi islevi açısından Osmanlı lehinde basarılı bir sekilde uygulanan fakat daha sonraları ülke ekonomisinde büyük zararlara yol açan ve Osmanlı’nın sanayilesmesini engelleyen unsurların basında gelen kapitülasyonlar iktisadi ve siyasi etkileri açısından analiz edilmistir.

The analysis of the capitulations in the Ottoman Empire from a economic and political perspective

The Ottoman Empire resort to capitulations as an instrument in the international relations. These commercial privileges endowed unilaterally to several countries during the era when the empire was on a rise enhanced friendly relations with other countries besides its economical and financial impact. However, capitulations were among the leading factors that caused the collapse of the Ottoman Empire as the Europeans increased their market dominance as a result of the capitulations and the shifting of the trade routes from the east. The capitulations granted to France seem to be prominent; however, trade agreements with England have also significance. This study investigates the capitulations

PDF

___

Abelous F. (1928) A l’évolution de le Turquie dans ses rapports avec les étrangers, Paris: Pédone.
Akgündüz, A. ve S. Öztürk (1999) Bilinmeyen Osmanlı, stanbul: OSAV Yayını. Akgündüz, A. (1991) Belgeler Gerçekleri Konusuyor (3), zmir: Nil Yayınları. Cem, . (1989) Türkiye’de Geri Kalmıslıgın Tarihi, (11. Baskı), stanbul: Cem Yayınevi.
Eryılmaz, B. (1991) Tanzimat ve Yönetimde Modernlesme, stanbul: saret Yayınları.
Faroqhi, S. (1997) “ktisat Tarihi: 1500-1600”, (Yayın Yön. S. Aksin), Türkiye Tarihi (Osmanlı Devleti: 1300-1600), (25. Baskı), stanbul: Cem Yayınevi.
nalcık, H. (2009), Devlet-i Aliyye, Osmanlı mparatorlugu Üzerine Arastırmalar-I, (30. Baskı), stanbul: Türkiye s Bankası Kültür Yayınları.
Jagic, S. (2010), Constantinople, 6 avril 1536…, Revues plurielles http://www.revuesplurielles. org/_uploads/pdf/12/110/111jagic.pdf (22.08.2011)
Karal, E.Z. (1976) Osmanlı Tarihi, 7, Ankara: Türk Tarih Kurumu. Keyder, Ç. (1985) “Osmanlı Devleti ve Dünya Ekonomik Sistemi”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C.3, stanbul: letisim Yayınları.
Kocabas, S. (1990) Tarihte Türkler ve Fransızlar, stanbul: Vatan Yayınları.
Kurdakul, N. (1981) Osmanlı Devleti’nde Ticaret Antlasmaları ve Kapitülasyonlar, stanbul: Döler Nesriyat.
Kütükoglu, M.S. (1971) Osmanlı-ngiliz ktisadi Münasebetleri II, stanbul: Türk Kültürünü Arastırma Enstitüsü Yayınları.
Nebioglu, O. (1944) Yabancı mtiyazların Türk ktisadiyatına Tesirleri: Türkiye Ekonomisinin Baslıca Meseleleri, Ankara: Türk ktisat Cemiyeti Yayınları.
Nebioglu, O. (1986) Kapitülasyonlar, Ankara: s Bankası Yayınları.
Ortaylı, . (1985) “Osmanlı Diplomasisi ve Dısisleri Örgütü”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, 1, stanbul: letisim Yayınları.
Ortaylı, . (1983) Osmanlı mparatorlugu’nda Alman Nüfuzu, stanbul: Kaynak Yayınları. Osmanlı Devletinde Kapitülasyonların ktisadi ve Siyasi Perspektiften Analizi 21
Ökçün, A.G. (1970) Osmanlı Sanayi (1913-1915),. Ankara: AÜ. SBF Yayını.
Ölçen, A.N. (1992) Karl Marx ve ngiliz Emperyalizmi, Ankara: Ekin Yayınları.
Önsoy, R. (1988) Tanzimat Dönemi Osmanlı Sanayi ve Sanayilesme Politikası, s Bankası Kültür Yayınları.
Özsoy, . (1995) “1838 Balta Limanı Ticaret Antlasması’ndan Gümrük Birligi’ne”, Çerçeve Dergisi, 15(Agustos/Ekim), 134-139.
Pamuk, S. (1985) “19. yy’da Osmanlı Dıs Ticareti”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, 3, stanbul: letisim Yayınları.
Pamuk, S. (1988) 100 Soruda Osmanlı-Türkiye ktisadi Tarihi, stanbul: Gerçek Yayınevi.
Pazarcı, H. (1992) Uluslararası Hukuk Dersleri, Ankara: Turhan Kitabevi.
Price, M.P. (1979) Türkiye Tarihi, (Çev: S. Atalay), stanbul: Ararat Kitapevi.
Toprak, Z. (1997) ktisat Tarihi, Yayın Yönetmeni: Sina Aksin, Türkiye Tarihi (Osmanlı Devleti: 1600-1908), 3, (5. Baskı), stanbul: Cem Yayınevi.
Turner, B.S. (1991) Oryantalizm, Kapitalizm ve slam, (Çev; Ahmet Demirhan), stanbul: nsan Yayınları. Uzunçarsılı, .H. (1977) Osmanlı Tarihi, 3(1), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Ülman, H. (1985) “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Dıs Politika ve Dogu Sorunu”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C.1, stanbul: letisim Yayınları.
Yalçın, A. (1979) Türkiye ktisadi Tarihi, Ankara: Ayyıldız Matbaası. Yerasimos, S. (1986), Azgelismislik Sürecinde Türkiye, 1, (5. Baskı), (Çev.Babür Kuzucu), stanbul: Belge Yayınları.