Okul Öncesi Öğretmenlerinin Oyun Zamanlarında Sergiledikleri Davranışların Öğretmen Rolleri ve Çocuk Katılım Modeli Bağlamında Değerlendirilmesi: Türkiye ve Amerika Örneği

Bu çalışmanın amacı, okul öncesi eğitimde güne başlangıçta yer alan oyun zamanlarında okul öncesi öğretmenlerinin sergiledikleri davranışların öğretmen rolleri ve çocuk katılım modeli bağlamında (Türkiye ve Amerika örneğinde) değerlendirilmesidir. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması desenine dayanmaktadır. Çalışma grubunu Türkiye’nin Orta Karadeniz Bölgesi’ndeki bir ilde okul öncesi eğitime devam etmekte olan 22 farklı okul öncesi eğitim kurumundan ve Amerika Birleşik Devletleri’nin orta-güney bölgesinde yer alan bir ilde 18 farklı okul öncesi eğitim kurumundan tesadüfî örnekleme doğrultusunda seçilen birer okul öncesi eğitim ortamı ile buralarda görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmacı tarafından yapılan yapılandırılmamış gözlemler doğrultusunda elde edilen verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Oyun zamanları içerisindeki öğretmen rolleri değerlendirildiğinde; Türkiye örneğindeki öğretmenlerin daha çok etkileşimsiz ve müdahaleci rollerini ve Amerika örneğindeki öğretmenlerin rehber ve işbirlikçi rollerini öne çıkaran davranışları sergilediği ortaya konmuştur. Oyun zamanlarının başlatılması, sürdürülmesi ve sonlandırılması aşamasında öğretmenlerin sergiledikleri davranışların çocuk katılımını sağlama durumlarının Amerika örneğindeki öğretmenlerde daha iyi düzeyde olduğu belirlenirken, oyun zamanlarının sonlandırılmasında her iki gruptaki öğretmenlerin belirgin bir şekilde daha müdahaleci olduğu ve çocuk katılımını daha sınırlı bir şekilde desteklediği de tespit edilmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlar, okul öncesi öğretmenlerinin etkili öğretmen rolleri ve çocuk katılımını sağlama yolları üzerine teoriden uygulamaya bilgi sahibi olmaları için desteklenmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.

Evaluation of the Behaviors Displayed By Preschool Teachers during the Playtimes in the Context of Teacher Roles and Child Participation Model (In the Samples of Turkey and the United States)

The purpose of this study is to evaluate the behaviors displayed by preschool teachers during the playtimes carried out at the beginning of the day in preschool education in the context of teacher roles and child participation model (in the samples of Turkey and the United States). This study is based on the case study design which is one of the qualitative research methods. The study group consists of 22 different preschool education institutions and one teacher from each institution in the province of a city center, located in the Black Sea Region of Turkey, were chosen with random sampling method and 18 different preschool education institutions and one teacher from each of these institutions in a city from the mid-south region of the United States, were chosen with random sampling method. Content analysis was used to analyze the data that was collected by means of researcher's unstructured observations. When the roles of teacher in the playtime were evaluated, it was revealed that teachers in the Turkey sample displayed behaviors that highlighted mostly noninteractive and intervening role and teachers in the America sample displayed behaviors that highlighted mostly guide and cooperative role. It was stated that the behavior of teachers during the initiation, maintaining, and ending of playtime was better in the teachers of United States sample, meanwhile it was also revealed that the teachers in both groups were significantly more intrusive in the ending of playtime and supported child participation in a more limited manner. The results obtained from the study reveal that preschool teachers should be supported to have knowledge from theory to practice on effective teacher roles and ways to ensure child participation.

PDF

___

Akgün, E. (2013). Okul öncesi eğitimde sabah rutinlerinin incelenmesi: Fransa örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(24), 77-85.
Alderson, P. (2004). Ethics. In S. Fraser, V. Lewis, S. Ding, M. Kellett, and C. Robinson (Eds.), Doing research with children and young people (pp. 97-112). London: Sage Publications.
Anderson McNamee, J. K. and Bailey, S. J. (2010). The importance of play in early childhood development. Retrieved from http://health.msuextension.org/documents/MT201003HR.pdf. Available Date: 18.10.2018.
Arabacı, N. ve Çıtak, Ş. (2017). Okul öncesi dönemdeki çocukların “oyun” ve “açık alan (bahçe)” etkinlikleri ile ilgili görüşlerinin incelenmesi ve örnek bir bahçe düzenleme çalışması. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 21, 28-43.
Avcı, N. ve Akar Gençer, A. (2017). Ebeveynlerin gözünden çocuğun kendi yaşamına katılma hakkı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(53), 546-555.
Aysu, B. ve Aral, N. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin öğrenme merkezleri hakkındaki görüş ve uygulamalarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(5), 2561-2574.
Ballı, Ö. M (2006). Bruininks-Oseretsky motor yeterlik testinin geçerlik güvenirlik çalışması ve beş-altı yaş grubu çocuklara uygulanan cimnastik eğitim programının motor gelişime etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi (1989). Çocuk haklarına dair sözleşme. Türkiye: UNICEF. https://www.unicefturk.org/public/uploads/files/UNICEF_CocukHaklarinaDairSozlesme.pdf’den alınmıştır. Erişim Tarihi: 10.12.2018.
Bruce, T. (1991). Time to play in early childhood education. London: Hodder Education.
Clark, A. (2005). Talking and listening to children. In M. Dudek (Ed.), Children’s spaces (pp. 1-13). Oxford: Architectural Press.
Coşkun, T. (2015). Early childhood teachers’ beliefs towards participation rights of children. Unpublished Master Thesis, Middle East Technical University Department of Early Childhood Education, Ankara.
Çelebi Öncü, E. (2017). Okul öncesi çocuklarının sınıflarında yapılandırdıkları öğrenme merkezlerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(2), 1-15.
Değirmencioğlu, S. M. (2010). Tersten katılım: Katılım hakkı üzerine bir değerlendirme. M. A. İçağasıoğlu Çoban (Ed.).
Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin 20. yılında Türkiye’de çocuk hakları içinde (ss.119-128). Ankara: Maya Akademi ve Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Genel Merkezi.
Dikmen, B. (2002). Okulöncesi eğitim kurumlarında uygulanan serbest zaman etkinliklerinin öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Duman, G. (2010). Türkiye ve Amerika’da ana sınıfına devam eden çocukların oyun davranışlarının incelenmesi. kültürlerarası bir çalışma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
Dursun, M. Z. (2003). Temel becerileri içeren özel beden eğitimi program tasarısının okulöncesi 6 yaş çocukların motor beceri erişileri üzerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Elkind, D. (2011). Oyunun gücü. (D. Öngen, Çev.) Ankara: İmge Kitabevi.
Emilson, A. and Folkesson, A. M. (2006). Children’s participation and teacher control. Early Child Development and Care, 176(3&4), 219-238.
Erbil, F. (2016). Çocuk algısı ve çocuk katılımı. Değerler eğitimi eğitimde farklılık ve katılım hakkı. A. Kaya, G. Vural ve A. Aydın (Derleyen). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Erşan, Ş. (2006). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş grubundaki çocukların oyun ve çalışma (iş) ile ilgili algılarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Fountain, S. (1993). It's only right!: A practical guide to learning about the convention on the rights of the child. New York: UNICEF.
Gazezoğlu, Ö (2007). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 6 yaş çocuklarına öz bakım becerilerinin kazandırılmasında oyun yoluyla öğretimin etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Gülay Ögelman, H. (2014). Okul öncesi eğitim kurumlarında serbest zaman etkinliklerinin gözlemlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(26), 125-138.
Gülay Ögelman, H. ve Karakuzu, E. (2016). MEB 2013 Okul Öncesi Eğitim Programı’nda belirtilen öğrenme merkezlerinin uygulamaya yansımalarının incelenmesi: Aydın ili örneği. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 73-98.
Gürşen Otacıoğlu, S. (2008). Okul öncesi çocuk merkezli öğrenme ve müzik stratejileri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(23), 157-171.
Hart, R. (1992). Children’s participation: From tokenism to citizenship. Florence: UNICEF International Child Development Centre Press.
Hay, I., Byrne, M. and Butler, C. (2000) Evaluation of a conflict resolution and problem-solving programme to enhance adolescents' self-concept. British Journal of Guidance & Counselling, 28(1), 101-113.
Holmes, G. R. (2005). Doing your early years research project: A step-by-step guide. London: Paul Chapman Publishing.
Howe, R. B. and Covell, K. (2005). Empowering children: Children’s rights education as a pathway to citizenship. Toronto: University of Toronto Press.
Johnson, B. and Christensen, L. (2008). Educational research: Quantitative, qualitative, and mixed approaches (5th edition). United States: SAGE Publications, Inc.
Kanyal, M. and Cooper, L. (2012). Young children's perceptions of their classroom environment: Perspectives from England and India. In T. Papatheodorou and J. Moyles (Eds.), Cross-cultural perspectives on early childhood (pp. 58-72). London, UK: SAGE Publications.
Kerkez F. (2006). Oyun ve egzersizin yuva ve anaokuluna giden 5-6 yaş grubu çocuklarda fiziksel ve motor gelişime etkisinin araştırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
Koçyiğit, S. ve Başara Baydilek, N. (2015). Okul öncesi dönem çocuklarının oyun algılarının incelenmesi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal of Education Faculty), 12(1), 1-28.
Koran, N. (2017) Sınıflarda katılım hakkı: Okul öncesi öğretmenlerinin çocuk katılımını desteklemeye yönelik anlayışları ve geliştirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Laevers, F. (1993). Deep level learning. An exemplary application on area of physical knowledge. European Early Childhood Research Journal, 1(1), 53-68.
Laevers, L. and Declercq, B. (2011). Raising levels of well-being and involvement in Milton Keynes Preschool Settings [School year 2009-2010]. Leuven: ECEGO.
Lansdown, G. (2005). The evolving capacities of the child. Florence: UNICEF Innocenti Research Centre.
Lansdown, G. (2010). The realisation of children’s participation rights. In B. Percy Smith and N. Thomas, A handbook of children and young people’s participation: Perspectives from theory and practice (pp.11-23). New York: Routledge.
Lansdown, G., Jimerson, S. R. and Shahroozi, R. (2014). Children's rights and school psychology: Children's right to participation. Journal of School Psychology, 52(1), 3-12.
Lee, Y. and Welch, G. F. (2017). Teachers’ perceptions about the use of background music in preschool free play time. AsiaPacific Journal of Research, 11(2), 85-106.
Luff, P. (2009). Looking and listening for participatory practice in an English day nursery. In D. Berthelsen, J. Brownlee and E. Johansson (Eds.), Participatory learning in the early years: Research and pedagogy (pp. 129-145). London: Routledge.
Mayall, 2002). Towards sociology for childhood: Thinking from children’s lives. Buckingham: Open University Press.
Mayesky, M. (2009). Creative activities for young children (9th edition). Clifton Park, NY: Delmar Cengage Learning.
McWilliam, R. A. and Casey, A. M. (2008). Engagement of every child in the preschool classroom. United States: Brookes Publishing Co.
Mermer, H. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının kişilerarası sorun çözme becerilerini geliştirmede “sorunlarımızı çözebiliriz oyunu”nun ve serbest oyunun etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Miles, M. B. and Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook: Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Miller, E. and Almon, J. (2009). Crisis the kindergarten: Why children need to play in school. USA: Alliance for Childhood. Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
Oktay, A. (2009). Yaşamın sihirli yılları: Okul öncesi dönem. Ankara: Epsilon Yayınevi.
Osler, A. and Starkey, H. (1998). Children's rights and citizenship: Some implications for the management of schools. The International Journal of Children's Rights, 6(3), 313–333.
Özyürek, A. ve Aydoğan, Y. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin serbest zaman etkinliklerine ilişkin uygulamalarının incelenmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41-58.
Pepler, D. and Ross, H. (1981). The effects of play on convergent and divergent problem solving. Child Development, 52(4), 1202-1210.
Ramazan, O., Arslan Çiftçi, H. ve Tezel, M. (2018). Okul öncesi sınıflarındaki öğrenme merkezlerinin durumunun belirlenmesi ve öğretmenlerin öğrenme merkezleri hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(2), 213-233.
Rubin, K. H. and Howe, N. (1986). Social play and perspective-taking. In G. Fein and M. Rivkin (Eds.), The young child at play: Reviews of research, 4, 113–126.
Şahin, S. ve Polat, O. (2012). Türkiye’de ve dünyadaki gelişmiş ülkelerde çocuk katılım hakkı algısının ve uygulamalarının karşılaştırılması. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4(1), 275-282.
Sesli, S. ve Bozgeyikli, H. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin problem çözme becerileri ile disiplin anlayışlarının incelenmesi. OPUS - Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, 5(8), 82-111.
Sheridan, S. and Pramling–Samuelsson, I. (2001) Children’s conception of participation and influence in pre-school: A perspective on pedagogical quality. Contemporary Issues in Early Childhood, 2(2), 169-194.
Tal, C., Fares, E., Azmi, R. and Waab, W. (2008). Beyond learning and teaching in preschool free-play centers in Daliat elCarmel-Isfiya. Early Childhood Education Journal, 36(3), 281–289.
Tozduman Yaralı, K. ve Güngör Aytar, F. A. (2017). Okul öncesi sınıflarında çocuğun katılım hakkının çocukların ve öğretmenlerin görüşlerine göre incelenmesi. Bartın ÜniversitesiEğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 29-47.
Ulutaş Avcu, A. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin oyun etkinliklerini gerçekleştirmeye ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), 1052-1058.
Venninen, T., Leinonen, J., Lipponen, L. and Ojala. M. (2014). Supporting children’s participation in Finnish child care centers. Early Childhood Education Journal, 42(3), 211–218. doi:10.1007/s10643-013-0590-9.
Whitebread, D., Coltman, P., Jameson, H. and Lander, R. (2009). Play, cognition and self-regulation: What exactly are children learning when they learn through play? Educational and Child Psychology, 26(2), 40-52.
Wong, P. L. and Fleer, M. (2013). The development of learning as the leading activity for Hong Kong immigrant families in Australia. International Research in Early Childhood Education, 4(1), 18-34.
Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.