Elif ILİMAN PÜSKÜLLÜOĞLU, Yahya ALTINKURT

Öğretmenlerin Eleştirel Düşünme Eğilimleri ile Örgütsel Muhalefet Davranışları Arasındaki İlişki

Bu araştırmanın genel amacı, öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimlerinin örgütsel muhalefet davranışlarını nedüzeyde yordadığını belirlemektir. Araştırmada ayrıca, öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimlerinin ve örgütselmuhalefet davranışlarının, demografik değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediği de incelenmiştir. Araştırmailişkisel tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmanın örneklemini, Muğla ilinde görev yapan 377 öğretmenoluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, Örgütsel Muhalefet Ölçeği ve Florida Eleştirel Düşünme EğilimleriÖlçeği kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde betimsel istatistikler, ANOVA, MANOVA ve regresyonanalizi kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre; öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri orta düzeyinüzerindedir. Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri, kıdem ve okul türü değişkenleri ile kıdem ve okul türü ortaketkisine göre anlamlı düzeyde farklılaşmamaktadır. Öğretmenlerin örgütsel muhalefet davranışları orta düzeydedir.Öğretmenler örgütsel muhalefet davranışlarını en çok yöneticilerine daha sonra sırası ile meslektaşlarına, okul dışıaile ve arkadaşlarına ifade etmektedirler. Kıdem değişkenine göre öğretmenlerin örgütsel muhalefet davranışlarıfarklılaşmamaktadır. Okul türü değişkenine göre ise öğretmenlerin meslektaşlara ifade edilen muhalefet davranışlarıfarklılaşmaktadır. Kıdem ve okul türü ortak etkisine göre de öğretmenlerin örgütsel muhalefet davranışları anlamlıdüzeyde farklılaşmamaktadır. Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri yöneticilere ifade edilen muhalefetdavranışının %11’ini ve okul dışına ifade edilen muhalefet davranışının %6’sını açıklamaktadır.

The Relationship between Teachers’ Critical Thinking Dispositions and Organizational Dissent Behaviors

The main purpose of this study is to define to what extend teachers’ critical thinking dispositions predict organizational dissent behaviors. Besides, whether teachers’ critical thinking dispositions and organizational dissent behaviors show significant difference according to the demographic variables is also analyzed. The research is designed in survey model. The sample of the research consists of 377 teachers working in public schools in Muğla province. Organizational Dissent Scale and Florida Critical Thinking Dispositions Scale are used as data collection tools. In the analysis of the data, descriptive statistics, ANOVA, MANOVA and regression are used. According to the findings, teachers’ critical thinking disposition levels are above middle level. Teachers’ critical thinking disposition levels do not differ significantly according to the main effects of seniority and school type, and the seniority-school type interaction. Teachers’ dissent behaviors are at a moderate level. Teachers mostly express their dissent to their administrators, then respectively to their colleagues and to their family and friends outside the organization. According to the seniority variable, teachers’ dissent behaviors do not differ. According to the school type variable, teachers’ lateral dissent behavior differs significantly. According to the seniority-school type interaction teachers’ organizational dissent behaviors also do not differ significantly. Teachers’ critical thinking dispositions explain 11% of articulated dissent behaviors and 6% of displaced dissent behaviors.

PDF

___

Ağalday, B., Özgan, H. ve Arslan, M.C. (2014). İlkokul ve ortaokullarda görevli yöneticilerin örgütsel muhalefete ilişkin algıları. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 4(3), 35-50.
Akgün, A. & Duruk, D. (2016). The investigation of preservice science teachers’ critical thinking dispositions in the context of personal and social factors. Science Education International, 27(1), 3-15.
Akyüz, H. A., Samsa Yetik, S. & Keser, H. (2015). Effects of metacognitive guidance on critical thinking disposition. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5(2), 133-148.
Altınkurt, Y. (2014). The relationship between school climate and teachers’ organizational silence behaviors. Anthropologist, 18(2), 289-297.
Altınkurt, Y. ve Iliman Püsküllüoğlu, E. (2017). Örgütsel muhalefet ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(1), 75-86.
Alkın Şahin, S., Tunca, N., Altınkurt, Y. & Yılmaz, K. (2016). Relationship between professional values and critical dispositions of science-technology and mathematics teachers. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 12(1), 25-40.
Alkın Şahin, S., Tunca, N. & Ulubey, Ö. (2014). The relationship between pre-service teachers’ educational beliefs and their critical thinking tendencies. Elementary Education Online, 13(4), 1473-1492.
Anahita, B. & Omid, A. (2017). The relationship between novice and experienced EFL teachers’ critical thinking ability and their successful teaching. International Journal of Research Studied in Language Learning, 6(2), 19- 32.
Aybek, B. (2016). The relationship between prospective teachers’ media and television literacy and critical thinking dispositions. Eurasian Journal of Educational Research, 63, 261-278.
Aybek, B. & Aslan, S. (2017). Relationship between prospective teachers’ critical thinking dispositions and their educational philosophies. Journal of Educational Research, 5(4), 544-550.
Aydın, A. (2014). Eğitim psikolojisi. Ankara: Pegem Akademi.
Aydın, Y. (2016). Örgütsel sessizliğin okul yönetiminde kayırmacılık ve öğretmenlerin öz yeterlik algısı ile ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(2), 165-192.
Bakan, İ., Doğan, İ.F. ve Yılmaz, Y.S. (2017). Çalışanlarda mesleki öz yeterlilik algısı ile örgütsel muhalefet ilişkisi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 9(2), 54-70.
Biçkes, D. M. (2017). Konaklama işletmelerinde örgütsel muhalefetin bireylerarası saldırganlık üzerindeki etkisi: Kapadokya’daki otellerde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31(4), 957-973.
Brinsfield, C. H., Edwards, M. S. & Greenberg, J. (2009). Voice and silence in organizations: Historical review and current conceptualization. In J. Greenberg & M. S. Edwards (Eds.) Voice and silence in organizations. Bingley: Emerald.
Büyüköztürk, S. (2013). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
Cansoy, R. & Türkoğlu, M. E. (2017). Examinig the relationship between pre-service teachers’critical thinking disposition, problem solving skills and teacher self-efficacy. International Education Studies, 10(6), 23-35.
Cochran, W. G. (1977). Sampling tecniques. New York: John Wiley & Sons.
Coleman, M. (2014). Anomie: Concept, theory, research promise. Unpublished Senior Honors Thesis. Oberlin College, Sociology Department, Ohio.
Coşkun, M.V. & Altınkurt, Y. (2016). The relationship between values and critical thinking dispositions of preservice teachers. Educational Process: International Journal, 5(4), 298-312.
Croucher, S. M., Zeng, C., Rahmani, D. & Cui, X. (2017). The relationship between organizational dissent and workplace freedom of speech. Journal of Management and Organization, 1-15.
Çakıcı, A. (2008). Örgütlerde sessiz kalınan konular, sessizliğin nedenleri ve algılanan sonuçları üzerine bir araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 117-134.
Çakır, V.O., Yurtseven, C.N. ve Dal, S. (2017). Algılanan örgütsel destek ile örgütsel muhalefet arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 19(3), 78-87.
Çiçek Sağlam, A. ve Büyükuysal, E. (2013). Eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri ve buna yönelik engellere ilişkin görüşleri. International Journal of Human Sciences, 10(1), 258-278.
Çiçek Sağlam, A., Çankaya, İ., Üçer, H. & Çetin, M. (2017). The effect of information literacy on teachers’ critical thinking disposition. Journal of Education and Learning, 6(3), 31-41.
Çokluk-Bökeoğlu, Ö. ve Yılmaz, K. (2005). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünmeye yönelik tutumları ile araştırma kaygıları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 41, 47-67.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
Demircioğlu, E. & Kilmen, S. (2014). An adaptation study of critical disposition scale. The Journal of Academic Social Science Studies. 27, 203-218.
Demirtaş, Z. Özdemir, T.Y. ve Küçük, Ö. (2016). Okulların bürokratik yapısı, örgütsel sessizlik ve örgütsel sinizm arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(2), 193-216.
Djamaa, S. (2016). Reading the book versus “reading” the film: Cinematic adaptations of literature as catalyst for EFL students’ critical thingking dispositions. Journal of Language Teaching and Research, 7(2), 252-263.
Dwyer, C.P., Hogan, M.J., Harney, O.M. & Kavanagh, C. (2016). Facilitating a student-Educator conceptual model of dispositions towards critical thinking through interactive management. Education Technology Research and Development, 65, 47-73.
Ehrenworth, M. (2017). Why argue? Educational Leadership, 74(5), 35-40.
Ekinci, C.E. & Ekinci, N. (2017). A study on the relationships between teachers’ critical dispositions and their perceptions of occupational professionalism. Educational Process: International Journal, 6(2), 53-78.
Ekinci, Ö. ve Aybek, B. (2010). Öğretmen adaylarının empatik ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 9(2), 816-827.
Emir, S. (2013). Öğretmenlerin düşünme stillerinin eleştirel düşünme eğilimlerini yordama gücü (İstanbul-Fatih Örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 325-347.
Ennis, R.H. (1991). Critical thinking: A streamlined conception. Teaching Philosophy, 14(1), 5-24.
Ennis, R.H. (1996). Critical thinking dispositions, their nature and assessibility. Informal Logic, 18(2-3), 165-182.
Ennis, R.H. (2011). The nature of critical thinking: An outline of critical thinking dispositions and abilities. Erişim 28.04.2017 http://faculty.education.illinois.edu/rhennis/documents/TheNatureofCriticalThinking_51711_000.pdf
Ertaş Kılıç, H. ve Şen, A.İ. (2014). UF/EMI Eleştirel düşünme eğilimi ölçeğini Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 39(176), 1-12.
Facione, P.A. (1990a). Critical thinking: A statement of expert consensus for purposes of educational assessment and instruction. Research findings and recommendations. Newark: American Philosophical Association.
Facione, P.A. (1990b). The California critical thinking skills test – college level. Technical report #1. Experimental validation and content validity. Millbrae: California Academic Press.
Facione, N.C. & Facione, P.A. (1994). The “California critical thinking skills test” and the National League for nursing accreditation requirement in critical thinking. Millbrae: California Academic Press.
Facione, P.A., Facione, N.C. & Giancarlo, C.A. (2000). The disposition toward critical thinking: Its character, measurement, and relationship to critical thinking skill. Informal Logic, 20(1), 61-84.
Featherstone, R. & Deflem, M. (2003). Anomie and strain: Context and consequences of Merton’s two theories. Sociological Inquiry, 73(4), 471-489.
Friedel, C.R., Irani, T.A., Rhoades, E.B., Fuhrman, N.E. & Gallo, M. (2008). It’s in the genes: Exploring relationships between critical thinking and problem solving in undergraduate agriscience students’ solutions to problems in Mendelian genetics. Journal of Agricultural Education, 49(4), 25-37.
Garner, J.T. (2016). Open doors and iron cages: Supervisors’ responses to employee dissent. International Journal of Business Communication, 53(1), 27-54.
Garner, J.T. (2017). An examination of organizational dissent events and communication channels: Perspectives of a dissenter, supervisors, and coworkers. Communication Reports, 30(1), 26-38.
Gossett, L.M. & Kilker, J. (2006). My job sucks, examining counter institutional web sites as locations for organizational member voice, dissent, and resistance. Management Communication Quarterly, 20(1), 63-90.
Grosser, M.M. & Nel, M. (2013). The relationship between the critical thinking skills and the academic language proficiency of prospective teachers. South African Journal of Education, 33(2), 1-18.
Halpern, D. F. (1999). Teaching for critical thinking: Helping college students develop the skills and dispositions of a critical thinker. New Directions for Teaching and Learning, 80, 69-74.
Hirschman, A. O. (1970). Exit, voice and loyalty, responses to decline in firms, organizations and states. Cambridge: Harvard University Press.
Kadı, A. ve Beytekin, O.F. (2015). Okul kültürü ve örgütsel muhalefet davranışları arasındaki ilişkinin mesleki değerler aracılığıyla araştırılması. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1), 71-97.
Kahveci, G. & Demirtaş, Z. (2013). Okul yöneticisi ve öğretmenlerin örgütsel sessizlik algıları. Eğitim ve Bilim, 38(167), 50-64.
Kapur, K. (2013). Developing critical thinking. English Language Teaching Institute Bikaner Journal, 10, 10-15.
Kassing, J. W. (1998a). Development and validation of the organizational dissent scale. Management Communication Quarterly, 12(2), 183-229.
Kassing, J. W. (1998b). Articulating, antoganizing, and displacing: A model of employee dissent. The Electronic Journal of Communication Studies, 8(1), 1-20.
Kassing, J. W. (2000). Exploring the relationship between workplace freedom of speech, organizational identification, and employee dissent. Communication Research Reports, 17, 387-396.
Kassing, J. W. (2011). Dissent in organizations. Malden: Polity.
Kassing, J. W. & Avtgis, T.A. (1999). Examining the relationship between organizational dissent and aggressive communication. Management Communication Quarterly, 13(1), 100-115.
Kaya, Ç. (2016). Kontrol odağı ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 12(46), 81-96.
Kesen, M. ve Pabuççu, H. (2016). Örgütsel muhalefet ve işe yabancılaşmanın duygusal tükenmişliğe etkisinin ANFIS model ile incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 42(9), 1552-1563.
Knoll, M. & Van Dick, R. (2013). Do I hear the whistle…? A first attempt to measure four forms of employee silence and their correlates. Journal of Business Ethics, 113, 349-362.
Koç Erdamar, G. ve Bangir Alpan, G. (2017a). Ortaöğretim öğretmenlerinin öğrenme stilleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin karşılaştırılması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(1), 93-117.
Korkmaz, Ö. (2009). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilim ve düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 1-13.
Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik durumlarında karar verme ve problem çözme. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kutlu, O. ve Schreglmann, S. (2011). Üniversitelerde görev yapan akademisyenlerin eleştirel düşünme eğilimlerinin fakülte ve unvanlarına göre incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 3(40), 116-121.
Kuvaç, M. ve Koç, I. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri: İstanbul Üniversitesi Örneği. Turkish Journal of Education, 3(2), 46-59.
Lamm, A. J. (2016). Integrating critical thinking into extension programming #4: Measuring critical thinking styles using the UFCTI. Erişim 28.04.2017 http://edis.ifas.ufl.edu/pdffiles/WC/WC20900.pdf
Lipman, M. (1988). Critical thinking – what can it be? Educational Leadership, 46(1), 38-43.
Maltepe, S. (2016). Critical thinking dispositions of pre-service Turkish Language teachers and primary teachers. Journal of Education and Training Studies, 4(6), 44-50.
Marin, L.M. & Halpern, D.F. (2011). Pedagogy for developing critical thinking in adolescents: Explicit instruction produces great gains. Thinking Skills and Creativity 6, 1-13.
McBride, R. E., Xiang, P., Wittenburg, D. & Shen, J. (2002). An analysis of preservice teachers’ dispositions toward critical thinking: A cross cultural perspective. Asia-Pasific Journal of Teacher Education, 30(2), 131-140.
Merton, K. R. (1938). Social structure and anomie. American Sociological Review, 3(5), 672-682.
Merton, K. R. (1968). Social theory and social structure. New York: The Free.
Morrison, E.W. & Milliken, F.J. (2000). Organizational silence: A barrier to change and development in a pluralistic world. Academy of Management Review, 25, 706-725.
Nafei, W.A. (2016). Organizational silence: Its destroying role of organizational citizenship behavior. International Business Research, 9(5), 57-75.
Narin, N. ve Aybek, B. (2010). İlköğretim ikinci kademe sosyal bilgiler öğretmenlerinin eleştirel düşünme becerilerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 19(1), 336-350.
Oral Ataç, L. ve Köse, S. (2017). Örgütsel demokrasi ve örgütsel muhalefet ilişkisi: Beyaz yakalılar üzerine bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46(1), 117-132.
Ötken, A.B. ve Cenkci, T. (2013). Beş faktörlü kişilik modeli ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Öneri Dergisi, 10(39), 41-51.
Özyurt, H. ve Özyurt, Ö. (2015). Elektrik/Elektronik mühendisliği öğrencilerinin problem çözme becerileri ve eleştirel düşünme eğilimleri: Karadeniz Teknik Üniversitesi örneği. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(4), 1124- 1142.
Pallant, J. (2003). SPSS survival manual. Buckingham-Philadelphia: Open University.
Payne, H.J. (2014). Examining the relationship between trust in supervisor-employee relationships and workplace dissent expression. Communication research reports, 31(2), 131-140.
Pinder, C.C. & Harlos, K.P. (2001). Employee silence: Quiescence and acquiescence as responses to perceived injustice. Reseacrh in Personnel and Human Resources Management, 20, 331-369.
Sabri, P.S.U., Ilyas, M. & Amjad, Z. (2015). Organizational learning culture and its effects on critical thinking skills on female teachers of public sector HEI. Bulletin of Education and Research, 37(2), 1-23.
Sadykova, G. ve Tutar, H. (2014). Örgütsel demokrasi ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki üzerine bir inceleme. İşletme Bilimi Dergisi, 2(1), 1-16.
Samba, C., Knippenberg, D.V. & Miller, C.C. (2017). The impact of strategic dissent on organizational outcomes: A meta-analytic integration. Strategic Management Journal, 1-17.
Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi, analiz ve raporlaştırma. Ankara: Anı.
Stolley, K.S. (2005). The basics of sociology. Connecticut: Greenwood.
Sulaiman, T., Kuppusamy, S.K., Ayub, A.F. & Rahim, S.S. (2017). Relationship between critical thinking disposition and teaching efficacy among special education integration program teachers in Malaysia. AIP Conference Proceedings, 1795(1), 020027-1-8
Sunay, H. (2015). Critical thinking dispositions of the students study in sport science at university. Anthropologist, 20(3), 656-662.
Şengül, C. ve Üstündağ, T. (2009). Fizik öğretmenlerinin eleştirel düşünme eğilimi düzeyleri ve düzenledikleri etkinliklerde eleştirel düşünmenin yeri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 237-248.
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Pearson.
Tishman, S. & Andrade, A. (1996). Thinking dispositions: A review of current theories, practices, and issues. Project Zero, Harvard University, Cambridge. Erişim 19.06.2017, http://www.lsalearning.com/wpcontent/ uploads/2012/09/Dispositions.pdf
Turabik, T. & Gün, F. (2016). The relationship between teachers’ democratic classroom management attitudes and students’ critical thinking dispositions. Journal of Education and Training, 12(4), 45-57.
Turan, H. (2016). Comparison of critical thinking dispositions of prospective teachers. Educational Research and Reviews, 11(8), 867-876.
Uluçınar, U. ve Aypay, A. (2016). Eleştirel düşünmeye dayalı karar verme modeli. Eğitim ve Bilim, 41(185), 251- 268.
Valenzuela, J., Nieto, A.M. & Saiz, C. (2011). Critical thinking motivational scale: A contribution to the study of relationship between critical thinking and motivation. Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 9(2), 823-848.
Whiteside, D.B. & Barclay, L.J. (2013). Echoes of silence: Employee silence as a mediator between overall justice and employee outcomes. Journal of Business Ethics, 116(2), 251-266.
Willingham, D.T. (2007). Critical thinking, why is it so hard to teach? American Educator, American Fedaration of Teachers, Summer, 8-19.
Yıldız, K. (2013). Örgütsel bağlılık ile örgütsel sinizm ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki. Turkish Studies, 6(8), 853-879.
Yıldız, K. (2014). Örgütsel muhalefet. Akademik Bakış Dergisi, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 43. Erişim 15.02.2017, http://www.akademikbakis.org/?sayfa=dergiayrinti&no=364&icerik=orgutsel-muhalefet& kategori=egitim
Yu, W-C. W., Lin, C.C., Ho, M-H. & Wanag, J. (2015). Technology facilitated PBL pedagogy and its impact on nursing student’s academic achievement and critical thinking. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 14(1), 97-107.
Zeng, C. & Croucher, S. M. (2017). An exploration of organization dissent and workplace freedom of speech among young Professional intra-urban migrants in Shanghai. Journal of International and Intercultural Communication, 10(3), 201-218.