Saltanat kaldırılmadan önce rejim tartışmaları: Lütfi Fikri beyin "hükümdarlık karşısında milliyet ve mesuliyet ve tefrîk-i kııvva mesaili" (1922) başlıklı risalesi ve polemikler

Anayasa fikri ISöO'larda Genç Osmanlılar tarafından Osmanlı kamuoyuna sunulmuştu. Ancak anayasal diskurun kuvveden fiile geçmesi için Sultan Abdüiaziz'i tahttan indirmeye azmetmiş etkili ricalin komplosuna ihtiyaç duyulacaktır. Liberal ve makbul aday V. Murad'ın kifayetsizliği, Paşalar Koalisyonu'nu II. Abdülîıamid'c mecbur bırakacaktır. Mezkûr Padişah anayasayı ilan edecek, Meclis-i Umumi faaliyete geçecek ve fakat '93 harbi Müstehid Sultana Lilian'a anayasadan kurtulmak için gerekli bahaneyi verecektir. 1908 de İlan-ı Hürriyet'e kadar, kâğıt üzerinde anayasal fakat füten saray merkezli bir monarşi tecrübe edilecektir. 10 Temmuz 1908 inkılâbı Kanunu Esasi'yi tekrar meriyete sokacak ve imparatorluk yoluna tekrar meşruti monarşiyle devam edecektir. İkinci Meşrutiyetin ardındaki siyasi güç sultanın mektepli subaylarının ağırlıkla yer aldığı İttihat ve Terakki Cemiyeti'ydi. Bu cemiyetin Meclis-i Mcbusan'daki üyeleri 1909 yılındaki tadillerle Osmanlı Anayasasında Padişahın yetkilerini azaltıp Meclis'in fonksiyonlarını arttırmayı sağladılar. Ancak 1908-191S döneminde anayasal praksis istikrarsız bir seyir izleyecektir,TÜrk anayasacıhğının siyasal değişmelerden etkilendiği kadar onları da etkilediği açıktır. Türkiye'nin 1.Dünya Savaşını kaybetmesi yeni padişah Vahdettin'in İttihat ve Terakki'den ve Meclıs'ten kurtulmasını sağladı. Gerçek iktidar 23 Nisan 1920'den itibaren tedricen Mustafa Kemal Paşa'nın reisiiğindeki Ankara TBMM hükümetince temsil edildi. Yeni Meclis 1921 'de yeni bir anayasa yaptığı gibi, emrindeki ordu Yunan işgaline karşı 1921 yılında Sakarya'da ilk ciddi başarısını sağladı, bir yıl sonra 9 Eylül'de İzmir'de ise kesin zafer kazanıldı. Ankara artık askeri zaferle taçlandırılmış siyasi gücün yegâne adresiydi. Mustafa Kemal Paşa, devrimci planını adım adım gerçekleştirecek avantajlara sahipti. Lozan Konferansı öncesinde saltanatı kaldırdı. I Nisan 1923'te I. Meclisin liilen tatile girmesini sağlayarak seçimlere gitti. Yeni Meclis 29 Ekim 1923'de siyasi rejimi Cumhuriyet olarak benimsedi, l Mart 1924 tarihinde de eski rejimin diğer kurumu Makam-ı Hilâfeti tasfiye etli. Böylelikle 1876"da başlayan Türklerin anayasayla imtihanı, meşruti monarşinin yerini Cumhuriyete bırakmasıyla hitâm buldu.Sürecin diğer yanı muhalefet tarihini doğurdu. Birinci Meclis'te II. Grup, İkinci Meclis'te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası muhalefetin aııa odaklarıydı. Tekil muhalefete baktığımızda ilginç bir sima karşımıza çıkar: Lütfi Fikri (1872-1934). İstanbul Mülkiye Mektebi ve Paris Hukuk Fakültesi mezunu Lütfi Fikri Bey Avrupa hukuk ve siyaset normlarının Türkiye'de geçerli olmasını savunan bir meşrutiyctçi-muhafazakârdı. Saltanatın kaldırılacağından endişe ederek "Hükümdarlık Karsısında Milliyet ve Mesuliyet ve Tefrîk-i Kuvva Mesâiii"(l922) başlıklı bir risale yazdı. Kuvvetler birliği yerine tefrîk-i kuvva prensibini, cumhuriyet yerine meşrutiyeti savundu. Fikirleri siyasi tarih açısından karşılık bulmadıysa da Türkiye'de muha-fazakâr-demokrat gelenek açısından önemlidir.

The discussions on the regime eve of abolishing the ottoman monarchy :The pamphlet entitled the problems of nationality, responsibility and seperatkm of powers against monarchy by Lütfi Fikri and its polemics

The Discussions on the Regime on the Eve of Abolishing the Ottoman Monarchy: The Pamphlet Entitled "The Problems of Nationality, Responsibility and Separation of Powers against Monarchy" by Lütli Fikri and Its PolemicsThe idea of constitution was presented to the public by the Young Ottomans in the 1860s in the Ottoman Empire. Yet, in order to actualize the potential of constitutional discourse, people of influence such as Mithat Paşa, Flüscyin Avni Paşa, Süleyman Paşa, who were determined to dethrone Sultan Abdülaziz, were needed. The coalition of the pashas was forced to accept Sultan Abdüllıamit II because of the inefficiency of Murad V who was a liberal and acceptable candidate. The aforementioned Sultan declared the Constitution and began to activate the Council but the Otto-Russian War in 1887-1888 gave the despotic sultan a reason to withdraw the Constitution. Until the Young Turks' revolution in 1908 the so-called constitutional but in fact a palace-centered monarchy was experienced. The Revolution on July 10th, 1908, implemented the Constitution (Kanun-i Esasi) again and the empire continued to be ruled as a constitutional monarchy. The political power behind the Second Constitution was the Committee of Union and Progress which was made up, to a large extent, of the Sultan's trained military officers. The members of the Committee who were in the council decreased Sultan's power and increased the functions of the Council. However, the constitutional praxis was unstable during 1908-1918.It İs obvious that the Turkish constitutionalism affected the political developments as much as it was affected by them. The new sultan. Vahdettin, took the chance to discard the Council as well as the Committee of Union and Progress when Turkey lost in the First World War. After some time, the real power came to be represented by the government of Turkish Grand National Assembly gradually in the leadership of Mustafa Kemal, beginning from April 23rd, 1920. In 1921 as the new Assembly declared a new constitution, the army under their command won its first remarkable success against the Greek occupation in Sakarya, and a year later, on September 9"' an important victory was won İn İzmir. Ankara, now, was the only center of political power which was rewarded by military victory. Mustafa Kemal had the advantage of putting his revolutionary plans into practice step by step. Mustafa Kemal abolished the sultanate before Lausanne Conference and by leading the first Assembly have an actual intermission, he went to elections. The new Assembly accepted republicanism as its political regime on October 29"', 1923, and it abolished the caliphate, which was another institution of the ancient regime, on March 1", 1924. Thus, the experience of the Turks with the constitution which began in 1876 ended with the replacement of the constitutional monarchy with the republican regime.Another aspect of the process paved the way to the history of opposition. The Second Group in the First Assembly and the Progressive Republican Party in the Second Assembly were the main centers of opposition. In terms of individual opposition there emerges an interesting character: Lütfi Fikri (1872-1934). Lütfi Fikri, who graduated from İstanbul Mülkiye Mektebi (Political School of İstanbul) and Faculty of Law in Paris was. a conservative-constitutionalist and he supported the European legal and political norms in Turkey. He wrote a pamphlet entitled "Hükümdarlık Karşısında Milliyet ve Mesuliyet ve Tefrik-i Kuvva Mesaili" (1922) because he had worries about the abolishment of the sultanate. He defended the separation of powers instead of the union of powers and constitutionalism instead of republicanism. Even though his ideas did not receive response in political history, they are nevertheless important for the conservative-democrat tradition.

___

  • Atay, F. R. (1969). Çankaya. İstanbul: Doğan Kardeş Yayınları.
  • Birinci, A. (2003). Lütfı Fikri. Türkiye Diyanet Vakfı islâm Ansiklopedisi, C.27, 233.
  • Crisis, B. (1994). İşgal altında İstanbul 1918-1923. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Demirel, Y.(Yay. Haz.). (1991). Dersim mebusu Lütfı Fikri Beyin günlüğü. İstanbul: Arba Yayınevi.
  • Fuat Şiikrü. (1338). Halk Saltanatı: Lütfi Fikri beyin Hükümdarlık Karşısında Milliyet ve Mesuliyet ve Tefrîk-i Kuvva Mesaili hakkındaki mübâhasâttna cevap. İstanbul: Cihan Biraderler Matbaası.
  • Goloğiu, M. (1971). Cumhuriyet'e doğru 1921-1922. Ankara: Goloğlu Yayınevi.
  • Gövsa, İ. A. (1946). Türk meşhurları. İstanbukYedigiin Neşriyat
  • Gür. M. (2010). Süleyman Nazif. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 38, 92-94.
  • Jaeschke, G. (1973). Tiirk Kurtuluş Savaşı kronolojisi İL Ankara: TTK Yayınları.
  • Lütfi Fikri. (1340). Hükümdarlık karşısında Milliyet vc Mesuliyet ve Tefrîk-i Kuvva Mesaili. İstanbul
  • Karacan, A. N. (1971). Lozan. İstanbul: Milliyet Yayınları.
  • Kocatürk , U. (1989). Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti tarihi kronolojisi 1928-1938. Ankara: TTK Yayınları.
  • Nispet, R. (1990). Muhafazakârlık. Tuncay, M., Uğur, A. (Çev.) Sosyolojik çözümlemenin tarihi içinde (ss. 97-129). Ankara: Verso Yayınevi.
  • Schmitt, C. (2010). Siyasi ilahiyat. (Zeybekoğlu, A. E. Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
  • Süleyman Nazif. (1341). Lütfı Fikri Bey'e cevap: Hilafet, Milliyet ve Tefrik-i Kuvva Mesaili. İstanbul: Orhaniye Matbaası.
  • Thomson, D. (1978). Europe since Napoleon. Middlesex: Penguin Book.
Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi-Cover
  • ISSN: 1301-5737
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1983
  • Yayıncı: Emine Erdoğan Özünlü