İBN HUZEYME'NİN KİTABU’T-TEVHÎD ADLI ESERİ ÇERÇEVESİNDE ALLAH’IN VECH SIFATI İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Hicri 3. asrın ehl-i hadis müelliflerinden İbn Huzeyme, Kitâbu’t-tevhîd adlı eserini, döneminin akaid tartışmaları üzerine kaleme almıştır. Müellif her ne kadar bu konularda konuşmayı hoş görmese de talebelerinin kelamî meselelere daldığını öğrendiğini ve onları bu tartışmalardan sakındırmak için bu eseri yazmaya mecbur kaldığını söylemektedir. İbn Huzeyme bu eserinde Allah'ın sıfatları, şefaat, ru’yet, iman-amel ilişkisi ve kabir hayatı gibi itikadi konulara temas etmekte ve ehl-i bid’at gruplarına karşı ehl-i sünnet’in görüşünü ispat etmeye çalışmaktadır. Bu makale müellifin Allah'ın vech sıfatını ispat etmek için delil getirdiği bazı hadisleri ve onun bu konudaki görüşlerini tahlil etmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

İbn Huzeyme, Hadis, Allah’ın Vechi, Kitabu’t-tevhîd, Allah'ın sıfatları

AN ASSESMENT ON İBN KHUZAYMAH’S VİEWS RELATED ALLAH’S FACE ATTRİBUTE İN THE CONTEXT OF HİS WRİTEN BOOK NAMED KİTAB AL TAWHİD

İbn Khuzaymah; One of the ehl-i hadith scholars of third century AH, has written a book named Kitab al-Tawhid about the creed discussions in his time. Although the author does not approve to speak about that matters, he says he had to write this book in order to avoid his students discussing this matters, which he got to know they have been lost in theological thoughts. İbn Khuzaymah addresses in this book important issues of the Islamic aqaid such as the attributes of Allah, intercession, Allah be seen in the Hereafter, relationship between faith and deeds, life in the grave and also he endeavours to prove the notion of ahl al-sunnah against ahl al-bid’ah. This article aims to assay some hadiths which the author put forward to prove Allah's face attribute and to analyze his opinion in this subject.

Keywords:

İbn Khuzaymah, Hadith, Face of Allah, Kitab al-tawhid, Attributes of Allah,

PDF

___

Abdürrezzâk b. Hemmâm, Ebû Bekr es-San'ânî, el-Musannef, Beyrût, Mektebetü’l-islâmî, I-XI, 1983.
Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî, el-Müsned, Beyrût, Dâru'l-fikr, I-X, 1991.
Ali el-Kârî, Ebû'l-Hasan Nureddin Ali b. Sultan Muhammed, Şerhu şerhi Nuhbeti'l-fiker fî mustalahati ehli’l-eser, Dârü'l-erkam b. ebi'l-erkam, Beyrût, t.y.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali, Şuabu'l-imân, I-VII, Beyrût.
Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil, Sahîhi’l-Buhârî, Dâru’l-kütübi’l- ilmiyye, Beyrût-1992.
Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman b. Fazl, Sünenü Dârîmî, Dâru’l-kalem, Dımaşk, I-II, 1991.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş’as b. İshâk el-Ezdi es-Sicistânî, Kitâbu’s-sünen-i Ebî Dâvûd, thk: Muhammed Avvame, Dârü’l-kable li’s-sekâfeti islâmiyye, Cidde, I-V, 1998.
Ebû Talib Kâdî, İlelü't-Tirmizî el-kebîr, Beyrût, Âlemü'l-Kütüb, 1989.
Ebû Ya'lâ el-Mevsılî, Ahmed b. Ali b. Müsennâ, Müsnedu Ebî Ya'lâ el-Mevsılî, Darü’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrût, I-VII, 1998.
Ebû Nuaym İsfahani, Ahmed b. Abdullah b. İshak, Kitâbu'd-duafâ, thk. Fârûk Hamâde, Dârülbeyzâ, Dârü's-sekâfe, 1984.
Ebü'l-Hasan Alaeddin Ali b. Balaban b. Abdullah İbn Balaban, el-İhsân fî takrîb-i Sahîh-i İbn Hibbân, thk. Şuayb el-Arnaut, Beyrût, I-XVIII, 1988.
Ebü'l-Kasım Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb el-Lahmî et-Taberânî, el-Mu'cemu'l- kebîr, Darü’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrût, I-XI, 2007.
İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. İbrâhim, el-Kitâbü'l- musannef fi'l-ehâdîs ve'l-âsâr, I-IX, Beyrût, Dârü'l-fikr, 1994.
İbn Kâdî Şühbe, Tabakâtü’l-fukahâi’ş-şâfiîye, Mektebetü’s-sikafeti’d-diniyye Kahire.
İbn Manzûr Ebû'l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî, Lisânu’l-arab, I-XV, Dâru sâdır, t.y.
İbn Salâh, Ebû Amr Osmân b. Abdurrahman eş-Şehrezûrî, Mukaddimetü İbn Salâh, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrût, 2003.
Kahraman, Hüseyin, “Suret Hadisi Üzerine Bağlam Esaslı Bir Tahlîl Denemesi” Hadis Tetkikleri Dergisi, İstanbul, 2003, yıl:1 sayı:1 s.51-70.
Kirmânî, Ebu Abdullah Şemseddin Muhammed b. Yusuf b. Ali, Sahîhu Ebî Abdillah el-Buhârî bi şerhi’l-Kirmânî, I-XXV, Beyrût, Dâru ihyai't-türasi'l-arabî, 1981.
Malik b. Enes, Ebû Abdullah el-Asbahi el-Himyeri, el-Muvatta, Dârü'l-afâki'l- cedide, I-II, Magrib, 1992.
Mizzî, Ebü'l-Haccâc Cemaleddin Yusuf b. Abdurrahman b. Yusuf, Tehzîbu’l- Kemâl fî esmâi’r-ricâl, Beyrût, Müessesetü'r-risâle, I-XXXV, 1987.
Muhammed b. İshâk b. Huzeyme, Kitâbu’t-tevhid ve isbatu sıfatı’r-rabb azze ve celle, thk: Abdulazîz b. İbrâhîm eş-Şehvân, I-II, Riyâd, Dâru’r-rüşd, 1988.
___________, Sahîhu İbn Huzeyme, thk: Muhammed Mustafa el-A'zamî, I-IV, Beyrût, el-Mektebetü'l-islâmiyye, 1975.
Muhammed Nasırüddin el Elbânî, Sahîhu el-Edebü’l-müfred li’l-imam el- Buhârî, thk:, Mektebetü’d-delil, 1997.
___________, Sahîhu Süneni İbn Mâce, Riyad, Mektebetü’t-terbiyeti’l-arâbî li- düveli’l-Halic, I-II, 1986.
Müslim, Ebu'l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nisâbûrî Müslim b. el-Haccâc, Sahîhu Müslim, Dâru ihyâi’t-turâsi’l-arabî, Beyrût, I-V, t.y.
Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Ali b. Şuayb, Kitâbu sünen-i kübra, Dâru’l- kütübi’l-ilmiyye, Beyrût, I-VI, 1991.
Nevevî, Ebu Zekeriyyâ Muhyiddin Yahyâ b. Şeref b. Murî, Şerhu’n-Nevevî alâ sahîh-i Müslim, I-IX, Riyad, Mektebetü’r-rüşd, 2004.
Suyuti, Ebü'l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr, el-Leâli'l-masnûa fî’l- ehâdîsi'l-mevzûa, Beyrût, Dârü'l-kütübi'l-ilmiyye, I-II, 1996.
Suyûtî, Ebü'l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebi Bekr, ed-Dibâc ala Sahîh-i Müslim b. el-Haccâc, I-VI, Beyrût, t.y.
Taberî, Ebû Ca’fer İbn Cerîr Muhammed b. Cerîr b. Yezîd, Tehzîbu'l-âsâr, C.II, Mekke, Matâbiü's-safa, 1984.
Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre, el-Câmiu’s-sahîh ve hüve Sünenü’t- Tirmizî, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrût, I-V, 1987.
Yavuz, Yusuf Şevki, “Vecih”, DİA, C.XLII. s.585-586.
Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osmân, Siyeru a’lâmi’n-nübelâ, Beyrût, Müessesetü'r-risâle, I-XXIII, 1985.
_________, Tarihu'l-İslâm ve vefeyâtu'l-meşâhir ve'l-a'lâm, Beyrût, Dârü'l- kitâbi'l-arabî, C.XXIII, 1992.